Bùi Thị Thanh Thủy
Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương
Tóm tắt
Ngành da giày của Việt Nam, một trong những ngành xuất khẩu chủ lực, không chỉ là kết quả của sự nỗ lực từ các nhà sản xuất mà còn được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ hệ sinh thái các dịch vụ hỗ trợ xung quanh. Trong số đó, các dịch vụ logistics và tài chính đóng vai trò vô cùng quan trọng. Những dịch vụ này không chỉ giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng mà còn giảm thiểu rủi ro tài chính, giúp doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh cao hơn, đặc biệt khi ngành da giày đang tận dụng các hiệp định thương mại tự do như EVFTA để thâm nhập vào thị trường Liên minh châu Âu (EU). Bài viết này sẽ cho thấy rõ hơn vai trò và đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của các nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ như logistics và tài chính trong hệ sinh thái da giày.
Từ khóa: dịch vụ logistics, hỗ trợ tài chính, hệ sinh thái da giày, hiệp định EVFTA
1. Một số dịch vụ hỗ trợ trong hệ sinh thái da giày
Trong hệ sinh thái ngành da giày, các nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Một số dịch vụ hỗ trợ chính trong hệ sinh thái da giày bao gồm:
Dịch vụ logistics: Đảm bảo vận chuyển nguyên vật liệu và sản phẩm đúng thời gian, giảm chi phí và tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Các công ty logistics chuyên nghiệp giúp doanh nghiệp da giày duy trì hoạt động sản xuất liên tục và đáp ứng kịp thời nhu cầu thị trường.
Dịch vụ tài chính: Cung cấp các giải pháp tài chính như tín dụng, bảo lãnh và quản lý rủi ro, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc quản lý dòng tiền và đầu tư mở rộng sản xuất. Các tổ chức tài chính giúp doanh nghiệp da giày tiếp cận nguồn vốn cần thiết để phát triển.
Dịch vụ kiểm định và chứng nhận chất lượng: Đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và yêu cầu của thị trường xuất khẩu. Ví dụ, Bureau Veritas cung cấp dịch vụ thử nghiệm, kiểm định và chứng nhận cho ngành giày dép, giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định và nâng cao uy tín sản phẩm.
Dịch vụ nghiên cứu và phát triển (R&D): Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc cải tiến thiết kế, phát triển sản phẩm mới và ứng dụng công nghệ tiên tiến, đáp ứng xu hướng thị trường và nâng cao giá trị gia tăng.
Dịch vụ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: Cung cấp các chương trình đào tạo kỹ năng chuyên môn, quản lý và nâng cao năng lực cho nhân viên, giúp doanh nghiệp duy trì đội ngũ lao động chất lượng cao.
Dịch vụ tư vấn pháp lý và tuân thủ: Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc hiểu và tuân thủ các quy định pháp luật, tiêu chuẩn môi trường và xã hội, đặc biệt khi xuất khẩu sang các thị trường có yêu cầu khắt khe như EU.
Sự kết hợp hiệu quả giữa các dịch vụ hỗ trợ này giúp doanh nghiệp da giày Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế và phát triển bền vững.
2. Vai trò dịch vụ logistics và tài chính trong hệ sinh thái da giày
2.1. Vai trò của dịch vụ logistics trong hệ sinh thái da giày
Logistics là "xương sống" của chuỗi cung ứng da giày, giúp các doanh nghiệp đảm bảo hàng hóa được vận chuyển đúng hạn và đúng tiêu chuẩn đến thị trường tiêu thụ, đặc biệt là thị trường quốc tế như EU. Logistics có tác động mạnh mẽ đến chi phí, thời gian giao hàng và chất lượng sản phẩm, từ đó ảnh hưởng đến uy tín và vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Các vai trò chính của logistics trong ngành da giày bao gồm:
Quản lý vận chuyển và lưu trữ hàng hóa: Logistics đảm bảo nguyên vật liệu từ các nhà cung cấp và sản phẩm hoàn thiện từ các nhà máy được vận chuyển an toàn và đúng thời gian. Đối với ngành da giày, việc lưu kho và bảo quản sản phẩm đúng cách cũng rất quan trọng để tránh hư hỏng.
Tối ưu hóa chi phí vận chuyển: Các nhà cung cấp dịch vụ logistics chuyên nghiệp có thể tối ưu hóa tuyến đường, giảm thiểu chi phí qua biên giới và phí hải quan. Đặc biệt, với các doanh nghiệp xuất khẩu sang EU, tận dụng lợi thế từ các điều khoản EVFTA, logistics có thể giúp giảm chi phí thông qua việc áp dụng những quy định về thuế và thủ tục nhập khẩu.
Tích hợp công nghệ và theo dõi hàng hóa: Với công nghệ hiện đại, các công ty logistics có thể cung cấp giải pháp theo dõi lộ trình, đảm bảo tính minh bạch và giảm thiểu rủi ro hàng hóa bị thất lạc. Điều này rất quan trọng với ngành da giày khi sản phẩm có giá trị cao và thị trường đòi hỏi sự chính xác.
Đáp ứng tiêu chuẩn và quy định quốc tế: Đối với sản phẩm xuất khẩu vào EU, việc đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về vận chuyển và bao bì là cần thiết. Các nhà cung cấp dịch vụ logistics hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ quy định này, từ việc lựa chọn vật liệu bao bì thân thiện với môi trường đến đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn trong vận chuyển.
2.2. Vai trò của dịch vụ tài chính trong hệ sinh thái da giày
Trong chuỗi giá trị ngành da giày, tài chính đóng vai trò hỗ trợ về vốn, giúp doanh nghiệp duy trì dòng tiền và mở rộng hoạt động. Các dịch vụ tài chính hỗ trợ doanh nghiệp đối phó với biến động thị trường và duy trì khả năng cạnh tranh. Những vai trò quan trọng của tài chính trong ngành bao gồm:
Cung cấp vốn lưu động: Đối với ngành da giày, đặc biệt là khi xuất khẩu sang thị trường quốc tế như EU, việc sản xuất và lưu kho đòi hỏi một lượng lớn vốn lưu động. Các tổ chức tài chính cung cấp các khoản vay ngắn hạn, giúp doanh nghiệp có nguồn tài chính để duy trì hoạt động sản xuất.
Quản lý rủi ro tỷ giá: Khi xuất khẩu sản phẩm sang thị trường quốc tế, doanh nghiệp sẽ đối diện với rủi ro tỷ giá. Các dịch vụ tài chính cung cấp công cụ như hợp đồng hoán đổi ngoại tệ và hợp đồng kỳ hạn, giúp doanh nghiệp quản lý rủi ro tỷ giá và ổn định lợi nhuận.
Cải thiện hiệu quả quản lý tài chính: Các giải pháp tài chính hiện đại, bao gồm tài trợ thương mại và tài trợ chuỗi cung ứng, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí tài chính và duy trì dòng tiền linh hoạt. Nhờ vào các dịch vụ tài chính, doanh nghiệp có thể cải thiện thời gian thanh toán với nhà cung cấp, từ đó tăng khả năng cung ứng ổn định và kịp thời.
Phát triển sản phẩm và mở rộng thị trường: Việc tiếp cận các khoản vay hoặc quỹ đầu tư giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực để nghiên cứu và phát triển sản phẩm, đồng thời mở rộng thị trường. Đặc biệt trong ngành da giày, xu hướng thị trường và mẫu mã thay đổi nhanh chóng; nhờ các nguồn tài chính, doanh nghiệp có thể đầu tư vào công nghệ và thiết kế mới để bắt kịp xu hướng.
2.3. Tác động của dịch vụ logistics và tài chính đối với phát triển hệ sinh thái ngành da giày của Việt Nam
Sự kết hợp của các dịch vụ logistics và tài chính giúp ngành da giày Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh bởi gia tăng tốc độ tiếp cận thị trường quốc tế. Logistics giúp rút ngắn thời gian giao hàng trong khi tài chính giúp tăng khả năng cung ứng ổn định, từ đó giúp sản phẩm của Việt Nam nhanh chóng tiếp cận người tiêu dùng quốc tế.
Khi các nhà cung cấp dịch vụ logistics và tài chính phối hợp hiệu quả, doanh nghiệp da giày Việt Nam có thể giảm chi phí vận chuyển, lưu kho và quản lý rủi ro tài chính, từ đó giảm chi phí tổng thể và gia tăng lợi nhuận. Các dịch vụ logistics và tài chính đảm bảo sự chính xác, an toàn trong giao hàng, cũng như độ ổn định trong thanh toán và tài trợ vốn. Điều này giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín với khách hàng quốc tế, đặc biệt là các thị trường khó tính như EU.
Tuy các dịch vụ hỗ trợ này đem lại nhiều lợi ích, doanh nghiệp ngành da giày Việt Nam cũng phải đối mặt với một số thách thức như chi phí logistics cao. Do đó để khắc phục vấn đề này, các doanh nghiệp nên hướng đến việc xây dựng chuỗi cung ứng trong nước và tối ưu hóa quy trình.
Bên cạnh đó, việc tiếp cận vốn ngân hàng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn là thách thức lớn. Do đó, cần có thêm các quỹ đầu tư hoặc mô hình tài trợ từ Chính phủ để hỗ trợ doanh nghiệp da giày tiếp cận tài chính dễ dàng hơn.
3. Một số giải pháp tăng cường sự tham gia của các nhà cung cấp dịch vụ logistics và tài chính nhằm phát triển hệ sinh thái ngành da giày
Việc nâng cao vai trò của các nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ, điển hình như logistics và tài chính, đang trở nên cấp thiết để ngành da giày Việt Nam phát triển bền vững và nâng cao chuỗi giá trị. Những giải pháp dưới đây tập trung vào việc tối ưu hóa hoạt động vận chuyển, lưu kho, cũng như dòng vốn, qua đó cải thiện năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Trước hết, việc hình thành các trung tâm logistics chuyên biệt cho ngành da giày mang lại lợi ích thiết thực trong việc rút ngắn thời gian vận chuyển, tiết kiệm chi phí lưu kho và đảm bảo nguyên vật liệu được luân chuyển kịp thời. Khi các trung tâm này được xây dựng gần cụm công nghiệp da giày hoặc cảng biển, doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận các dịch vụ giá trị gia tăng như kiểm định chất lượng, đóng gói, dán nhãn. Đồng thời, việc áp dụng các quy trình quản lý hiện đại giúp giảm thiểu sai sót, tối ưu hóa hoạt động giao nhận và xuất khẩu.
Tiếp theo đó, số hóa và chia sẻ dữ liệu thông qua hệ thống quản lý kho (WMS), quản lý chuỗi cung ứng (SCM) hay nền tảng thương mại điện tử đóng vai trò then chốt. Những công nghệ này không chỉ hỗ trợ cập nhật thông tin tồn kho theo thời gian thực, mà còn giúp doanh nghiệp dự đoán nhu cầu, lập kế hoạch sản xuất - giao hàng chính xác hơn. Nhờ sự minh bạch về dữ liệu và khả năng phối hợp nhịp nhàng giữa nhà sản xuất với đơn vị logistics, các bước trung gian được giảm thiểu, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả.
Đối với lĩnh vực tài chính, các ngân hàng, quỹ đầu tư, tổ chức bảo hiểm xuất khẩu cần đưa ra các gói tín dụng và chính sách linh hoạt phù hợp với đặc thù chu kỳ sản xuất của ngành da giày. Với nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa, nguồn vốn lưu động ổn định là chìa khóa để duy trì khả năng cung cấp nguyên liệu, đảm bảo tiến độ các đơn hàng lớn.
Để tăng tính hiệu quả, hiệp hội da giày cùng cơ quan chức năng nên thường xuyên tổ chức các buổi đào tạo, hội thảo kết nối, tạo điều kiện để nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ hiểu rõ yêu cầu thực tiễn của doanh nghiệp. Đây cũng là cơ hội để các bên trao đổi, đề xuất các giải pháp tối ưu trong quản trị chuỗi cung ứng, phương thức thanh toán quốc tế hay chính sách bảo hiểm.
Cuối cùng, sự hỗ trợ từ Nhà nước thông qua khuyến khích đầu tư vào hạ tầng logistics, ban hành các gói tín dụng ưu đãi và xây dựng hành lang pháp lý minh bạch sẽ thúc đẩy niềm tin cho cả doanh nghiệp lẫn đơn vị cung cấp dịch vụ. Qua đó, toàn bộ hệ sinh thái ngành da giày được củng cố, tiếp tục phát triển vững mạnh và cạnh tranh hơn trên thị trường trong nước cũng như quốc tế.
4. Kết luận
Có thể thấy việc tăng cường sự tham gia của các nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ, tiêu biểu là logistics và tài chính, đóng vai trò quan trọng trong quá trình hiện đại hóa và nâng cao chuỗi giá trị của ngành da giày Việt Nam. Về logistics, xây dựng các trung tâm phân phối chuyên ngành, triển khai nền tảng số hóa và ứng dụng công nghệ quản lý chuỗi cung ứng sẽ giúp rút ngắn thời gian sản xuất, giảm chi phí, nâng cao hiệu quả vận hành. Cùng với đó, việc thiết kế các gói tín dụng, bảo hiểm xuất khẩu và hình thức tài trợ vốn phù hợp sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực cần thiết nhằm mở rộng quy mô và đầu tư vào công nghệ mới. Nhà nước và các hiệp hội ngành hàng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cơ chế ưu đãi, chính sách thuế hợp lý, đồng thời tạo ra những không gian trao đổi, kết nối giữa các bên liên quan. Thông qua hoạt động đào tạo, hội thảo, chương trình hỗ trợ kỹ thuật… các doanh nghiệp có thể học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm nhằm tối ưu hóa hiệu suất và chất lượng sản phẩm.
Khi thực hiện được đồng bộ tất cả những yếu tố nêu trên sẽ tạo nền tảng vững chắc giúp ngành da giày Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh, tiếp tục phát triển bền vững và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Azmina Akter Munny, Syed Mithun Ali (2019). Enablers of social sustainability in the supply chain: An example of footwear industry from an emerging economy. Truy cập tại: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2352550919300557
2. Bhowmick, A., & Dastidar, P. B. G. (2018). Footwear technology. In Rubber products manufacturing technology (pp. 757-769). Truy cập tại: https://doi.org/10.1201/9780203740378-24.
3. José Leonardo da Silveira Guimarães (2015), ANP Applied to the Evaluation of Performance Indicators of Reverse Logistics in Footwear Industry. Truy cập tại: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877050915014969
4. NJ Makworo, NC Kyalo ( 2021), Effect of Logistic Management on Distribution Performance In Footwear Manufacturing Firms In Kenya
Truy cập tại: https://grandmarkpublishers.com/journals/30096JARED%20MAKWORO%20NYANUMBA%20.pdf
5. Trans Pacific Global (2024). Xuất khẩu da giày: Đối diện với nhiều quy định mới. Truy cập tại: https://transpacific.vn/xuat-khau-da-giay-doi-dien-voi-nhieu-quy-dinh-moi/