Bài học thành công trong tận dụng cơ hội từ EVFTA và khuyến nghị cho doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam

Đàm Thị Ngọc Ánh

Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương

Tóm tắt

Một số doanh nghiệp gỗ Việt Nam đã tận dụng thành công các ưu đãi từ EVFTA không những gia tăng kim ngạch xuất khẩu mà còn nâng cao vị thế cạnh tranh của gỗ Việt Nam trên thị trường quốc tế. Các doanh nghiệp đã tận dụng EVFTA để giảm chi phí xuất khẩu, đầu tư vào công nghệ tiên tiến, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường EU. Các doanh nghiệp gỗ Việt Nam đã rút ra những bài học quan trọng về chiến lược sản phẩm, quản lý chất lượng và hợp tác quốc tế để thành công trong việc xuất khẩu sang EU nhờ EVFTA. Bài viết dưới đây sẽ đi nghiên cứu các trường hợp thành công trong việc xuất khẩu sản phẩm gỗ Việt Nam sang thị trường EU nhờ tận dụng EVFTA từ đó rút bài học kinh nghiệm.

Từ khóa: Doanh nghiệp gỗ, tận dụng, xuất khẩu sản phẩm gỗ, EVFTA, kinh nghiệm.

1. Nghiên cứu các trường hợp thành công trong việc xuất khẩu sản phẩm gỗ Việt Nam sang thị trường EU nhờ tận dụng EVFTA

* Công ty Cổ phần Chế biến Gỗ Thuận An (TAC)

Gỗ Thuận An hiện có 2 nhà máy gồm nhà máy ở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương và nhà máy ở huyện Chơn Thành, tỉnh Bình Phước, sản phẩm được xuất khẩu sang các thị trường Úc, Mỹ, Anh, châu Âu… Trong 6 tháng đầu năm 2024, Gỗ Thuận An ghi nhận doanh thu tăng 11,2% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt hơn 137 tỷ đồng; lợi nhuận sau thuế đạt 3,7 tỷ đồng, giảm 20,7% so với cùng kỳ năm ngoái (4,7 tỷ đồng). TAC đã tập trung đầu tư vào các thiết bị sản xuất hiện đại và đạt tiêu chuẩn của EU về chất lượng và nguồn gốc gỗ hợp pháp. Họ cũng nâng cao quy trình quản lý và kiểm soát chất lượng để đảm bảo sản phẩm đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường EU. Công ty đã thành công trong việc tăng trưởng xuất khẩu các sản phẩm gỗ nội thất sang Đức, Pháp và Hà Lan

* Công ty cổ phần tập đoàn kỹ nghệ gỗ Trường Thành

Công ty cổ phần tập đoàn kỹ nghệ Gỗ Trường Thành (TTF), được thành lập từ năm 1993 tại Đăk Lăk. Tập đoàn bao gồm 11 công ty con phân bố từ Bình Dương, Đăk Lăk, Bình Định, Phú Yên, và chủ yếu hoạt động trong ngành nội thất, chế biến gỗ và trồng rừng. Sản phẩm gỗ của TTF được ứng dụng rộng rãi trong các dự án căn hộ, villa, trung tâm thương mại và các khu nghỉ dưỡng cao cấp của những tập đoàn bất động sản hàng đầu tại Việt Nam. Đồng thời, TTF còn là đối tác của các thương hiệu nổi tiếng như Crate & Barrel, Four Hands, Natuzzi, Williams Sonoma, Restoration Hardware, Asahi… và được xuất khẩu đến nhiều thị trường quốc tế như Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ và các nước Châu Âu khác

* Công ty CP chế biến gỗ Đức Thành

Công ty CP chế biến gỗ Đức Thành là một trong những đơn vị chuyên sản xuất đồ dùng nhà bếp, đồ gia dụng nhãn hiệu Gỗ Đức Thành và đồ chơi trẻ em nhãn hiệu Winwintoys tại Việt Nam. Được làm từ các loại gỗ cây trồng để bảo vệ môi trường, sản phẩm bằng gỗ của Đức Thành đã có mặt tại 63 tỉnh thành Việt Nam và xuất đi hơn 50 quốc gia trên toàn thế giới. Đến nay, công ty tự hào là một doanh nghiệp có 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chế biến gỗ, sản phẩm đạt tất cả các tiêu chuẩn chất lượng khắt khe của tất cả các nước khó tính nhất trên toàn thế giới.

Để có được những sản phẩm an toàn, phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng, Đức Thành đã duy trì hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001: 2015. Ngoài ra, sản phẩm của Đức Thành đã đạt các chứng nhận an toàn theo tiêu chuẩn châu Âu (CE) và quy chuẩn Việt Nam (CR), đảm bảo xuất khẩu đến nhiều nước trên thế giới, đặt biệt là các nước khó tính như Nhật Bản, Mỹ, Anh, Đức…

* Công ty Hợp tác Xã Gỗ Đông Nam Á

Đây là một ví dụ điển hình khác về việc áp dụng công nghệ tiên tiến từ EU trong sản xuất và gia công gỗ. Công ty đã giảm thiểu được chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm, nhờ đó đã mở rộng thành công sang thị trường Thụy Điển và Đan Mạch

Các doanh nghiệp này không chỉ gia tăng xuất khẩu mà còn củng cố vị thế trên thị trường quốc tế, cho thấy tiềm năng lớn của ngành gỗ Việt Nam trong bối cảnh EVFTA. Những thành công này cũng thể hiện sự hợp tác chặt chẽ giữa các doanh nghiệp và các hiệp hội ngành gỗ, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành.

2. Những yếu tố giúp các doanh nghiệp thành công trong việc tuân thủ tiêu chuẩn và yêu cầu thị trường EU

* Đầu tư vào công nghệ và thiết bị sản xuất hiện đại

Nhiều doanh nghiệp đã sử dụng các thiết bị chế biến gỗ tiên tiến từ EU, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm chi phí sản xuất. Việc áp dụng công nghệ này không chỉ giúp cải thiện quy trình sản xuất mà còn đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng và truy xuất nguồn gốc theo yêu cầu của EU

Một số công ty cũng đã đầu tư vào công nghệ tự động hóa để tăng cường hiệu quả và đồng nhất chất lượng sản phẩm, giúp đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về kỹ thuật của EU.

* Chứng nhận và tuân thủ các quy định về nguồn gốc gỗ

Việc tuân thủ các quy định về nguồn gốc gỗ hợp pháp, như Chứng nhận Quản lý Rừng FSC và Chứng nhận FLEGT, là một yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của EU. Các chứng nhận này giúp đảm bảo gỗ không đến từ các khu vực phá rừng trái phép, từ đó củng cố lòng tin của người tiêu dùng EU

Các doanh nghiệp đã tích cực tham gia các chương trình chứng nhận quốc tế và đảm bảo nguồn nguyên liệu đạt chuẩn, từ đó giảm thiểu rủi ro liên quan đến các quy định nhập khẩu của EU.

* Sự hỗ trợ từ các hiệp hội và chính phủ

Các hiệp hội như VIFOREST và HAWA đã cung cấp các chương trình đào tạo, hội thảo và tư vấn giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về các yêu cầu của EVFTA và quy định EU. Họ cũng hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình chứng nhận và tiếp cận nguồn tài trợ để nâng cao năng lực sản xuất

Chính phủ Việt Nam cũng đã ban hành các chính sách hỗ trợ về thuế quan và tạo điều kiện thuận lợi trong thủ tục hành chính, từ đó giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các ưu đãi thuế quan của EVFTA

* Nâng cao quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc

Các doanh nghiệp đã xây dựng hệ thống quản lý chất lượng toàn diện để đảm bảo mỗi sản phẩm xuất khẩu đều đạt các tiêu chuẩn khắt khe của EU. Họ đã áp dụng các tiêu chuẩn quản lý quốc tế, như ISO, để nâng cao khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm

Nhờ vào hệ thống quản lý chất lượng tốt, các doanh nghiệp có thể nhanh chóng thích ứng với các yêu cầu thay đổi từ EU và giữ vững uy tín trên thị trường.

* Chiến lược tiếp cận thị trường EU

Các doanh nghiệp gỗ đã thành công trong việc xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với các đối tác phân phối và bán lẻ tại EU, giúp họ nhanh chóng đáp ứng nhu cầu thị trường. Việc thiết lập kênh bán hàng trực tuyến và tham gia các hội chợ quốc tế cũng giúp doanh nghiệp duy trì và mở rộng thị phần

Việc nhắm vào các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, như nội thất và gỗ trang trí, đã giúp doanh nghiệp tận dụng được lợi thế của EVFTA trong bối cảnh người tiêu dùng EU ngày càng quan tâm đến các sản phẩm chất lượng cao và có nguồn gốc rõ ràng.

Nhờ vào những yếu tố này, các doanh nghiệp gỗ Việt Nam đã thành công trong việc tăng trưởng xuất khẩu sang EU và tận dụng tốt các lợi thế từ EVFTA. Điều này cũng tạo điều kiện để ngành gỗ Việt Nam tiếp tục phát triển bền vững và cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

3. Bài học kinh nghiệm của một số doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam

Có chiến lược sản phẩm rõ ràng

Đa dạng hóa sản phẩm: Để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường EU, các doanh nghiệp gỗ Việt Nam đã mở rộng danh mục sản phẩm, tập trung vào các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như nội thất và gỗ trang trí. Sản phẩm chất lượng cao, bền vững và có thiết kế phù hợp với thị hiếu châu Âu đã giúp các doanh nghiệp tiếp cận được các phân khúc khách hàng khác nhau

Chú trọng vào sản phẩm có nguồn gốc bền vững: Với xu hướng tiêu dùng ngày càng chú trọng đến yếu tố bền vững, doanh nghiệp gỗ đã nhấn mạnh vào việc sử dụng nguyên liệu có chứng nhận hợp pháp và thân thiện với môi trường. Điều này không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn EU mà còn thu hút người tiêu dùng có ý thức về môi trường

Xây dựng hệ thống quản lý chất lượng

Xây dựng hệ thống quản lý chất lượng toàn diện: Để đảm bảo đáp ứng các yêu cầu khắt khe của EU, các doanh nghiệp đã áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiêu chuẩn quốc tế như ISO và các quy trình kiểm soát chặt chẽ. Điều này giúp đảm bảo chất lượng sản phẩm đồng nhất và có khả năng truy xuất nguồn gốc, yếu tố quan trọng trong ngành gỗ

Đầu tư vào công nghệ sản xuất tiên tiến: Các doanh nghiệp gỗ Việt Nam đã tận dụng các thiết bị hiện đại để tự động hóa và tối ưu hóa quy trình sản xuất, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm chi phí. Việc áp dụng công nghệ không chỉ nâng cao năng suất mà còn cải thiện khả năng cạnh tranh quốc tế

Tăng cường hợp tác quốc tế

Tham gia các hiệp định và chương trình hợp tác: Thông qua EVFTA và các thỏa thuận như FLEGT, doanh nghiệp gỗ Việt Nam đã thiết lập mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với các đối tác EU. Các chương trình này giúp doanh nghiệp nắm bắt yêu cầu về tiêu chuẩn và quy định nhập khẩu, đồng thời hưởng lợi từ các ưu đãi thuế quan

Hợp tác với các tổ chức hỗ trợ và đối tác quốc tế: Các doanh nghiệp gỗ Việt Nam đã liên kết với các hiệp hội và tổ chức quốc tế để nâng cao năng lực sản xuất, tiếp cận nguồn tài trợ và chuyển giao công nghệ. Hợp tác này không chỉ cung cấp nguồn lực mà còn mở rộng mạng lưới thị trường và giúp doanh nghiệp thích ứng tốt hơn với yêu cầu quốc tế

Kết luận

EU là tập hợp của các quốc gia có yêu cầu cao, khắt khe, khó tính với những sản phẩm xuất khẩu vào thị trường này. Chúng ta phải nhìn nhận trong thương mại quốc tế vừa có thách thức vừa có khó khăn nhưng cũng có rất nhiều cơ hội và các doanh nghiệp Việt Nam sẽ cố gắng để đáp ứng đòi hỏi mặc dù nó rất khắt khe, khó thực hiện nhưng sẽ đạt được để chúng ta có thể tăng cường kim ngạch xuất khẩu vào thị trường này. Đây là thị trường sẽ có lan tỏa nếu chúng ta tuân thủ được quy định mới của EU, chắc chắn nhiều thị trường khác họ cũng nhìn theo và những yêu cầu về gỗ hợp pháp, không gây mất rừng, suy thoái rừng, tăng trưởng xanh, thương mại xanh, kinh tế xanh chắc chắn là yêu cầu không thể nào ngược mà các thị trường khác cũng sẽ tiếp bước theo thị trường EU để có thể thực hiện những yêu cầu đó.Những bài học này cho thấy rằng để thành công trên thị trường quốc tế, các doanh nghiệp cần có chiến lược sản phẩm rõ ràng, hệ thống quản lý chất lượng chặt chẽ và mối quan hệ hợp tác quốc tế mạnh mẽ. Điều này không chỉ giúp họ đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế mà còn tận dụng tối đa lợi thế từ các hiệp định thương mại như EVFTA để mở rộng thị phần và phát triển bền vững.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. ASEM Connect Vietnam. Vietnam’s wood exports and opportunities from EVFTA. Truy cập từ http://asemconnectvietnam.gov.vn

2. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. (2021). Báo cáo thường niên về nông nghiệp và phát triển nông thôn năm 2021. (agro.gov.vn)

3. Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương.2021. Chuyên san EVFTA thương mại EVFTA với thương mại Việt Nam-Chuyên ngành Đồ gỗ - Thủ công mỹ nghệ

4. Timber Industry News. Forest industry to benefit from the EU-Vietnam free trade agreement. Truy cập từ https://www.timberindustrynews.com/

5. Trần Lê Huy (FPA Bình Định) - Cao Thị Cẩm (VIFOREST) - Tô Xuân Phúc (Forest Trends). (2020). Tác động của hiệp định EVFTA tới các mặt hàng gỗ của Việt Nam xuất khẩu vào EU.