Trịnh Quốc Vinh
Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương
Tóm tắt
Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã mở ra nhiều cơ hội cho ngành da giày Việt Nam trong việc tiếp cận thị trường châu Âu với các ưu đãi thuế quan hấp dẫn. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa những cơ hội này, các doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về quy tắc xuất xứ, trong đó có quy tắc cộng gộp xuất xứ giữa các quốc gia thành viên EVFTA. Đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp da giày đạt được chứng nhận xuất xứ hợp lệ và hưởng các ưu đãi thuế quan từ hiệp định.
Thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp da giày Việt Nam vẫn gặp khó khăn trong việc áp dụng quy tắc cộng gộp xuất xứ do thiếu thông tin và hướng dẫn cụ thể. Việc thiếu kiến thức về các quy định xuất xứ và quy trình chứng nhận khiến nhiều doanh nghiệp không thể đáp ứng yêu cầu của EU, dẫn đến mất cơ hội hưởng ưu đãi thuế quan. Vì vậy, việc tăng cường cung cấp thông tin và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc áp dụng quy tắc cộng gộp xuất xứ là nhiệm vụ cấp thiết nhằm giúp các doanh nghiệp da giày Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh và mở rộng thị phần tại thị trường EU. Bài viết này phân tích thực trạng và thách thức trong việc áp dụng quy tắc cộng gộp xuất xứ của ngành da giày, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường thông tin cho doanh nghiệp, giúp họ tận dụng hiệu quả các cơ hội từ EVFTA.
Từ khóa: Quy tắc xuất xứ, EVFTA, ngành da giày, rủi ro, thách thức, giải pháp.
1. Thách thức trong việc áp dụng cộng gộp xuất xứ trong ngành da giày
1.1. Sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu ngoài khối EVFTA
Ngành da giày Việt Nam hiện phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ các quốc gia ngoài khối EVFTA, đặc biệt là Trung Quốc. Điều này đặt ra thách thức lớn trong việc tuân thủ các yêu cầu về quy tắc xuất xứ của EVFTA, đặc biệt là yêu cầu về cộng gộp xuất xứ giữa các quốc gia thành viên hiệp định. Để được hưởng ưu đãi thuế quan, các doanh nghiệp da giày cần chứng minh rằng nguyên liệu đầu vào có xuất xứ hợp lệ từ Việt Nam hoặc các nước thành viên EVFTA.
Sự phụ thuộc này gây ra rủi ro lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu da giày, khiến họ gặp khó khăn trong việc tận dụng các ưu đãi thuế quan từ EVFTA. Nhiều doanh nghiệp chưa nắm rõ các quy định về cộng gộp xuất xứ và không có đủ thông tin để thực hiện các thủ tục chứng nhận xuất xứ cần thiết.
1.2. Thiếu thông tin về quy tắc cộng gộp xuất xứ
Việc thiếu thông tin và hướng dẫn cụ thể về các quy định cộng gộp xuất xứ khiến nhiều doanh nghiệp da giày gặp khó khăn trong việc xác định nguồn nguyên liệu hợp lệ. Nhiều doanh nghiệp chưa hiểu rõ cách thức áp dụng quy tắc cộng gộp xuất xứ, dẫn đến việc không thể đáp ứng các yêu cầu của EVFTA và bỏ lỡ cơ hội hưởng ưu đãi thuế quan.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, chiếm phần lớn trong ngành da giày Việt Nam, thường không có đủ nguồn lực để cập nhật thông tin và thực hiện các thủ tục chứng nhận xuất xứ. Điều này khiến họ dễ rơi vào tình trạng không đạt chuẩn xuất xứ và phải chịu mức thuế cao hơn khi xuất khẩu vào EU.
2. Giải pháp tăng cường thông tin cho doanh nghiệp về cộng gộp xuất xứ trong EVFTA
2.1. Xây dựng hệ thống thông tin trực tuyến về cộng gộp xuất xứ
Chính phủ và các hiệp hội ngành nghề cần xây dựng một hệ thống thông tin trực tuyến cung cấp các hướng dẫn chi tiết về quy tắc cộng gộp xuất xứ trong EVFTA. Hệ thống này nên bao gồm các tài liệu hướng dẫn, biểu mẫu và quy trình thực hiện chứng nhận xuất xứ, giúp doanh nghiệp dễ dàng tra cứu và áp dụng.
Việc xây dựng một cơ sở dữ liệu trực tuyến về các nguồn nguyên liệu có thể cộng gộp xuất xứ cũng là cần thiết. Hệ thống này sẽ giúp doanh nghiệp xác định nhanh chóng các nhà cung cấp nguyên liệu phù hợp trong khối EVFTA và đảm bảo rằng nguyên liệu đầu vào đáp ứng các yêu cầu về xuất xứ.
2.2. Tổ chức các chương trình đào tạo và hội thảo về quy tắc cộng gộp xuất xứ
Các chương trình đào tạo và hội thảo chuyên đề về quy tắc cộng gộp xuất xứ cần được tổ chức thường xuyên để nâng cao nhận thức và kỹ năng cho doanh nghiệp. Các chương trình này nên tập trung vào việc hướng dẫn doanh nghiệp cách xác định nguồn nguyên liệu hợp lệ, cách hoàn thiện hồ sơ chứng nhận xuất xứ và cách thực hiện các thủ tục hải quan liên quan.
Bên cạnh đó, cần tăng cường hợp tác giữa các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành nghề và doanh nghiệp trong việc chia sẻ thông tin và kinh nghiệm thực tế về áp dụng quy tắc cộng gộp xuất xứ. Việc này sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về các quy định và giảm thiểu các rủi ro không tuân thủ.
3. Khuyến nghị chính sách
3.1. Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận thông tin và thực hiện chứng nhận xuất xứ
Chính phủ cần đưa ra các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận thông tin về quy tắc cộng gộp xuất xứ. Việc cung cấp các tài liệu hướng dẫn, biểu mẫu và công cụ trực tuyến sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng thực hiện các thủ tục chứng nhận xuất xứ và tận dụng các ưu đãi thuế quan từ EVFTA.
Ngoài ra, cần thiết lập các trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tư vấn và giải đáp thắc mắc về các quy định xuất xứ. Các trung tâm này có thể cung cấp các dịch vụ tư vấn miễn phí hoặc ưu đãi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, giúp họ giảm thiểu chi phí và thời gian trong việc thực hiện các thủ tục chứng nhận xuất xứ.
3.2. Thúc đẩy hợp tác quốc tế để tăng cường áp dụng quy tắc cộng gộp xuất xứ
Việc thúc đẩy hợp tác quốc tế với các nước thành viên EVFTA là cần thiết để tăng cường áp dụng quy tắc cộng gộp xuất xứ. Chính phủ cần ký kết các thỏa thuận hợp tác với các đối tác chiến lược nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc nhập khẩu nguyên liệu từ các nước thành viên EVFTA.
Ngoài ra, cần tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế như WTO và UNCTAD để cập nhật các xu hướng và thực tiễn tốt nhất trong việc áp dụng quy tắc cộng gộp xuất xứ. Việc này sẽ giúp Việt Nam nâng cao năng lực thực thi các quy định xuất xứ và hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tối đa các ưu đãi thuế quan từ EVFTA.
4. Kết luận
Việc tăng cường thông tin cho doanh nghiệp về quy tắc cộng gộp xuất xứ trong EVFTA là yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp da giày Việt Nam tận dụng hiệu quả các ưu đãi thuế quan và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường EU. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, các hiệp hội ngành nghề và doanh nghiệp trong việc cung cấp thông tin, hướng dẫn và hỗ trợ thực hiện các thủ tục chứng nhận xuất xứ.
Chính phủ cần đóng vai trò tích cực trong việc xây dựng hệ thống thông tin trực tuyến, tổ chức các chương trình đào tạo và thúc đẩy hợp tác quốc tế để hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu về cộng gộp xuất xứ. Việc thực hiện các giải pháp này không chỉ giúp doanh nghiệp da giày Việt Nam nâng cao khả năng tận dụng các ưu đãi thuế quan từ EVFTA, mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành da giày trên thị trường quốc tế.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Công Thương. (2020). Thông tư số 11/2020/TT-BCT quy định Quy tắc xuất xứ hàng hóa trong Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA). Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2024, từ https://thuvienphapluat.vn/ van-ban/Thuong-mai/Thong-tu-11-2020-TT-BCT- quy-dinh-Quy-tac-xuat-xu-hang-hoa-trong- Hiep-dinh-Thuong-mai-tu-do- 445632.aspx
2. Bộ Công Thương. (2023). Văn bản hợp nhất số 25/VBHN-BCT về Quy tắc xuất xứ hàng hóa trong EVFTA. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2024, từ https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Thuong-mai/ Van-ban-hop-nhat-25-VBHN-BCT-2023- Thong-tu-Quy-tac-xuat-xu-hang-hoa- Hiep-dinh-EVFTA-586285.aspx
3. Trung tâm WTO và Hội nhập. (2020). Tóm tắt Nghị định thư 1 của EVFTA: Quy tắc xuất xứ hàng hóa và phương thức hợp tác quản lý hành chính. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2024, từ https://wtocenter.vn/download/18298/ tom-tat-nghi-dinh-thu- 1-evfta.pdf
4. Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR). (2021). Đánh giá một năm thực hiện EVFTA: Tác động đến kinh tế Việt Nam và sự thay đổi chính sách. Hà Nội, Việt Nam. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2024, từ https://www.kas.de/documents/ 267709/11704235/ (VN)+Report+One-year+Implementation+of+ European+Union-Vietnam+ Free+Trade+Agreement+(EVFTA)+ Impacts+on+the+Vietnamese+Economy+ and+Policy+Formation.pdf
5. Tố Uyên. (2024). Dệt may Việt Nam với quy tắc xuất xứ trong EVFTA. EFR Hiệp định Thương mại Tự do. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2024, từ https://kinhtevadubao.vn/det-may-viet-nam-voi-quy-tac-xuat-xu-trong-hiep-dinh-evfta-27958.html
6. Trần Thị Thu Thủy, Trần Phương Dung, & Nguyễn Ngọc Hà. (2021). Quy tắc xuất xứ đối với hàng dệt may của Việt Nam trong EVFTA. FTU Working Paper Series, 1(1). Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2024, từ https://fwps.ftu.edu.vn/ 2021/05/31/ quy-tac-xuat-xu-doi-voi- hang-det-may-cua-viet-nam-trong-evfta/
7. Phạm Phương Thạc & Hồ Ngọc Linh. (2019). Quy tắc xuất xứ trong FTA thế hệ mới: Tác động đa chiều tới triển vọng ngành dệt may Việt Nam. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2024, từ https:// tailieu.vn/doc/ quy-tac-xuat-xu-trong- fta-the-he-moi- tac-dong-da-chieu-toi-trien-vong- nganh-det-may-viet-nam-2408867.html
8. Pháp lý. (2021). Quy tắc xuất xứ trong CPTPP, RCEP, EVFTA: Những lưu ý quan trọng. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2024, từ https://phaply.net.vn/ doanh-nghiep-viet-can-luu-y- nhung-van-de-gi-ve-quy-tac-xuat-xu- trong-cptpp-rcep- evfta-a249702.html