Bùi Thị Thanh Thủy
Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương
Tóm tắt
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn từ hiệp định EVFTA (Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu). Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả cơ hội này, việc áp dụng giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng trong ngành thủy sản là điều vô cùng cần thiết.
Bài viết phân tích tầm quan trọng của kiểm soát chất lượng trong ngành thủy sản, yêu cầu của thị trường EU, đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng trong ngành thủy sản nhằm đáp ứng quy định của EVFTA, những chiến lược và phương pháp có thể giúp nâng cao hiệu quả trong kiểm soát chất lượng sản phẩm thủy sản.
Từ khóa: Ngành thủy sản Việt Nam, kiểm soát chất lượng, tiêu chuẩn, công nghệ chế biến, an toàn thực phẩm.
1. Tầm quan trọng của kiểm soát chất lượng trong ngành thủy sản
Kiểm soát chất lượng là khía cạnh sống còn trong ngành thủy sản, đặc biệt là khi chúng ta bước vào một thị trường khắt khe như Liên minh châu Âu (EU). Các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm và chất lượng sản phẩm mà EU đặt ra không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng mà còn quyết định sự thành công của các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Vấn đề hiện tại trong kiểm soát chất lượng
Ngành thủy sản Việt Nam hiện nay đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì và cải thiện chất lượng sản phẩm. Một số vấn đề đáng chú ý bao gồm:
- Công nghệ chế biến và bảo quản chưa đồng bộ: Nhiều doanh nghiệp vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu, dẫn đến sản phẩm bị giảm chất lượng.
- Thiếu hụt thông tin và quản lý dữ liệu: Việc truy xuất nguồn gốc không rõ ràng khiến cho người tiêu dùng mất niềm tin vào sản phẩm thủy sản Việt.
- Quản lý chất lượng từ nuôi trồng đến chế biến: Ngành thủy sản thường gặp khó khăn trong việc kiểm soát chất lượng từ đầu vào (nuôi trồng) đến đầu ra (sản phẩm).
2. Yêu cầu từ EVFTA
Hiệp định EVFTA yêu cầu Việt Nam phải tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng và an toàn thực phẩm quốc tế. Điều này tạo ra một áp lực lớn đối với ngành thủy sản phải nhanh chóng nâng cấp hệ thống kiểm soát chất lượng của mình. Tuy nhiên đây cũng sẽ là cơ hội để các doanh nghiệp cải tiến quy trình sản xuất, chế biến và phân phối, từ đó nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường. Nhìn chung, để đáp ứng yêu cầu của EVFTA, các doanh nghiệp cần tập trung vào các công tác:
Kiểm soát và nâng cao chất lượng sản phẩm
Để nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng, các doanh nghiệp thủy sản cần xem xét và áp dụng những giải pháp kỹ thuật tiên tiến. Các giải pháp này không chỉ đơn thuần là thay đổi công nghệ mà còn liên quan đến việc cải tiến quy trình quản lý và kiểm tra chất lượng.
Cải tiến công nghệ chế biến và bảo quản
Công nghệ chế biến hiện đại có thể giúp nâng cao chất lượng sản phẩm thủy sản một cách đáng kể. Việc đầu tư vào công nghệ mới giúp giảm thiểu sự suy giảm chất lượng trong quá trình chế biến và bảo quản. Các máy móc tự động hóa không chỉ giúp tăng tốc độ sản xuất mà còn đảm bảo tính đồng nhất của sản phẩm. Điều này rất quan trọng trong việc đáp ứng yêu cầu chất lượng cao từ thị trường châu Âu.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chất lượng
Việc áp dụng công nghệ thông tin không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn nâng cao khả năng kiểm soát chất lượng. Hệ thống quản lý thông tin có thể giúp theo dõi từng giai đoạn trong quy trình sản xuất, từ nuôi trồng đến chế biến và phân phối. Hệ thống này cũng giúp cung cấp thông tin kịp thời về tình trạng sản phẩm, từ đó dễ dàng phát hiện ra những sai sót và khắc phục ngay lập tức.
Phát triển quy trình truy xuất nguồn gốc
Truy xuất nguồn gốc là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao lòng tin của người tiêu dùng. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc sản phẩm, vì vậy việc phát triển quy trình truy xuất nguồn gốc rõ ràng và minh bạch sẽ giúp tăng giá trị sản phẩm. Bằng cách xây dựng hệ thống ghi lại từng giai đoạn sản xuất và chế biến, doanh nghiệp có thể chứng minh chất lượng sản phẩm của mình cho khách hàng và đối tác.
3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng trong ngành thủy sản theo quy định của EVFTA
Nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng trong ngành thủy sản, các doanh nghiệp cần nghiên cứu, áp dụng các giải pháp:
(i) Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực
Yếu tố con người là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm. Đào tạo nguồn nhân lực không chỉ giúp nâng cao tay nghề mà còn tạo ra nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của kiểm soát chất lượng. Để làm được điều này, doanh nghiệp cần xây dựng chương trình đào tạo chi tiết và bài bản cho nhân viên. Ngoài ra, việc tạo ra văn hóa doanh nghiệp tích cực, nơi mọi người đều có ý thức trách nhiệm trong công tác đảm bảo chất lượng cũng rất quan trọng. Những chương trình khuyến khích và ghi nhận thành tích trong công tác kiểm soát chất lượng sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho nhân viên.
(ii) Ứng dụng công nghệ hiện đại vào quy trình sản xuất
Công nghệ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng. Việc ứng dụng các công nghệ hiện đại không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất mà còn giúp kiểm soát chất lượng sản phẩm một cách chính xác và hiệu quả hơn. Các thiết bị cảm biến, máy móc tự động hóa hay hệ thống quản lý chất lượng thông minh có thể được tích hợp vào quy trình sản xuất. Những công nghệ này không chỉ giúp giám sát chất lượng sản phẩm mà còn phát hiện sớm các vấn đề phát sinh, từ đó đưa ra các biện pháp xử lý kịp thời. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dữ liệu chất lượng cũng giúp doanh nghiệp dễ dàng theo dõi và phân tích thông tin, từ đó đưa ra các quyết định sáng suốt hơn.
(iii) Nâng cao ý thức về an toàn thực phẩm
An toàn thực phẩm là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong việc kiểm soát chất lượng sản phẩm thủy sản. Doanh nghiệp cần xây dựng các quy trình rõ ràng nhằm đảm bảo rằng mọi sản phẩm đều đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn thực phẩm không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng mà còn nâng cao uy tín cho doanh nghiệp. Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần thường xuyên kiểm tra và đánh giá hiệu quả của các biện pháp an toàn thực phẩm để kịp thời điều chỉnh khi cần thiết.
(iv) Thiết lập hệ thống kiểm tra và giám sát chất lượng chặt chẽ
Để nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng, doanh nghiệp cần thiết lập một hệ thống kiểm tra và giám sát chất lượng chặt chẽ. Hệ thống này nên bao gồm các bước từ khâu nguyên liệu đầu vào cho đến sản phẩm hoàn thành. Các phương pháp kiểm tra chất lượng cần được thực hiện định kỳ và thường xuyên, không chỉ ở giai đoạn cuối mà còn ngay từ đầu chuỗi sản xuất. Điều này giúp doanh nghiệp phát hiện sớm các vấn đề và điều chỉnh kịp thời để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, việc thuê các tổ chức kiểm tra độc lập cũng là một giải pháp hữu hiệu để tăng cường độ tin cậy cho hệ thống kiểm soát chất lượng.
(v) Tạo mối liên kết giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng
Mối liên kết giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng là yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng. Doanh nghiệp cần lắng nghe ý kiến phản hồi từ khách hàng để cải thiện các yếu tố liên quan đến sản phẩm. Việc tổ chức các buổi hội thảo, sự kiện giao lưu với khách hàng không chỉ giúp doanh nghiệp hiểu rõ nhu cầu của thị trường mà còn tạo dựng lòng tin từ phía người tiêu dùng. Khi khách hàng nhận thấy rằng doanh nghiệp luôn quan tâm đến chất lượng sản phẩm, họ sẽ có xu hướng trung thành và lựa chọn sản phẩm của doanh nghiệp nhiều hơn.
4. Kết luận
Kiểm soát chất lượng trong ngành thủy sản có vai trò vô cùng quan trọng không chỉ đối với doanh nghiệp mà còn với sức khỏe của người tiêu dùng. Từ việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng, thực hiện quy trình chế biến đúng tiêu chuẩn, đến việc ứng dụng công nghệ mới, tất cả đều góp phần tạo nên những sản phẩm thủy sản an toàn và chất lượng. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, ngành thủy sản cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Để vượt qua những thách thức này, các doanh nghiệp cần có những chiến lược hợp lý và kiên trì trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm của mình.
Việc áp dụng giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng trong ngành thủy sản theo quy định của EVFTA không chỉ giúp các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững trong tương lai. Những giải pháp kỹ thuật, nâng cao nhân lực, và tăng cường hợp tác quốc tế đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng sản phẩm thủy sản Việt Nam luôn đáp ứng được yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế, từ đó góp phần nâng cao giá trị và vị thế của ngành thủy sản Việt Nam trong nền kinh tế toàn cầu./.
Tài liệu tham khảo
1. Báo Nông nghiệp Việt Nam (2024). Nâng cao chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của sản phẩm thủy sản Việt Nam. https://nongnghiep.vn/nang-cao-chat-luong-hieu-qua-suc-canh-tranh-cua-san-pham-thuy-san-viet-nam-d272936.html
2. Trương Thị Quỳnh Vân (2023). Ngành thủy sản việt nam và những chương trình, đề án trọng điểm mới được ban hành. https://vioit.org.vn/vn/tin-hoat-dong-nganh/nganh-thuy-san-viet-nam-va-nhung-chuong-trinh--de-an-trong-diem-moi-duoc-ban-hanh-5066.4056.html
3. Thủy Chung (2020). Nâng cao chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của sản phẩm thủy sản Việt Nam. https://vinanet.vn/thuong-mai-cha/cac-thi-truong-chu-yeu-cung-cap-thuy-san-cho-vn-8-thang-dau-nam-734566.html
4. Võ Dũng, Công Điền (2022).Bàn giải pháp nâng cao hiệu quả khai thác thủy sản.https://nongnghiep.vn/ban-giai-phap-nang-cao-hieu-qua-khai-thac-thuy-san-d318657.html
5. Nguyễn Thanh Nga, Lê Thị Bích Ngọc (2022).EVFTA: Cơ hội, thách thức và những giải pháp cho Việt Nam trong thời gian tới. https://kinhtevadubao.vn/evfta-co-hoi-thach-thuc-va-nhung-giai-phap-cho-viet-nam-trong-thoi-gian-toi-20814.htm