Ngày 4/2/2025, Ủy ban Thương mại và Môi trường (CTE) của WTO đã tổ chức Phiên thảo luận chuyên đề lần thứ tư về Biện pháp thương mại liên quan đến khí hậu (TrCMs), với sự tham gia của đại diện các quốc gia thành viên, khu vực tư nhân và tổ chức quốc tế. Phiên họp tập trung vào việc nâng cao tính tương thích giữa các biện pháp, thúc đẩy hợp tác quốc tế và tăng cường minh bạch trong thực thi.
Mở đầu phiên họp, Đại sứ Erwin Bollinger (Thụy Sĩ), Chủ tịch CTE, nhấn mạnh rằng WTO đang từng bước chuyển từ việc nghiên cứu tác động của TrCMs sang đề xuất các giải pháp cụ thể để tăng cường sự phối hợp giữa các quốc gia và khu vực. Ông cũng khuyến khích các đại biểu đưa ra sáng kiến nhằm nâng cao vai trò của WTO trong việc thúc đẩy sự hài hòa về quy định và hỗ trợ các nước đang phát triển trong việc thích ứng với các tiêu chuẩn bền vững.
Chương trình thảo luận tập trung vào ba nội dung chính: Tiêu chuẩn bền vững liên quan đến khí hậu, tính tương thích trong đo lường phát thải carbon, thị trường carbon và liên kết khu vực. Các đại biểu đã trình bày về tác động của các tiêu chuẩn bền vững đối với thương mại, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa (MSMEs) tại các nước đang phát triển. Bà Shemina Amarsy từ Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) đã giới thiệu công cụ "Bản đồ Tiêu chuẩn Bền vững", giúp các doanh nghiệp tiếp cận thông tin về hơn 350 tiêu chuẩn trên toàn cầu và tận dụng lợi thế cạnh tranh xanh. Trong khi đó, ông Hermogene Nsengimana từ Tổ chức Tiêu chuẩn hóa châu Phi (ARSO) nhấn mạnh thách thức trong việc hài hòa tiêu chuẩn giữa các quốc gia châu Phi và tầm quan trọng của việc tăng cường năng lực cho các doanh nghiệp địa phương.
Vấn đề tính tương thích trong đo lường cường độ carbon được thảo luận chi tiết trong phiên làm việc buổi chiều, với sự tham gia của đại diện Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) và các doanh nghiệp lớn. Ông Kurt Van Dender (OECD) đã trình bày về phương pháp đo lường cường độ carbon và các hệ thống giám sát, báo cáo, kiểm định (MRV) hiện có. Các chuyên gia từ ISO cũng cập nhật về quá trình sửa đổi tiêu chuẩn ISO 14067 nhằm đảm bảo tính thống nhất trong báo cáo khí thải trên toàn cầu.
Trong bối cảnh thị trường carbon ngày càng phát triển, WTO đã tổ chức phiên thảo luận về liên kết thị trường carbon với sự tham gia của đại diện Ngân hàng Thế giới, UNCTAD và các tổ chức khu vực. Đại diện UNCTAD nhấn mạnh rằng, mặc dù các nước kém phát triển (LDCs) chỉ đóng góp khoảng 3-4% lượng phát thải toàn cầu, họ vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận tài chính khí hậu. Ngân hàng Thế giới đã giới thiệu lộ trình cải thiện hạ tầng thị trường carbon nhằm tăng cường tính minh bạch và tính hiệu quả. Trong khi đó, ASEAN đang nghiên cứu mô hình phát triển một hệ thống giao dịch phát thải chung trong khu vực, hướng tới tăng cường liên kết giữa các quốc gia Đông Nam Á và các thị trường carbon toàn cầu.
Kết thúc phiên họp, các đại biểu đã nhấn mạnh nhu cầu tăng cường hợp tác giữa các quốc gia để giảm thiểu sự chồng chéo trong quy định và tạo môi trường thương mại thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp. WTO dự kiến sẽ tiếp tục tổ chức các phiên họp chuyên đề trong năm 2025 nhằm hỗ trợ các thành viên thích ứng với xu hướng thương mại xanh và đảm bảo rằng các biện pháp thương mại liên quan đến khí hậu không trở thành rào cản đối với các nền kinh tế đang phát triển.
ThS. Đỗ Tuấn Hải - VIOIT