Ngày 3/9/2025, Ban Thư ký WTO đã công bố tài liệu INF/MSME/W/47/Rev.4, bản cập nhật mới nhất về các chương trình Doanh nghiệp được ưu tiên (Authorized Economic Operator – AEO) có lồng ghép yếu tố hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ (MSME). Tài liệu được soạn thảo theo đề nghị của Nhóm công tác phi chính thức về MSME nhằm thúc đẩy chia sẻ kinh nghiệm giữa các thành viên. Bản cập nhật lần này bổ sung thông tin từ Honduras và Nigeria, đồng thời tiếp tục khẳng định vai trò của AEO trong việc tạo thuận lợi thương mại và bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo báo cáo, chương trình AEO mang lại nhiều lợi ích cụ thể cho MSME như giảm gánh nặng tuân thủ, tạo lợi thế cạnh tranh nhờ thủ tục hải quan nhanh chóng, tăng uy tín nhờ được công nhận là doanh nghiệp đáng tin cậy và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường quốc tế thông qua thỏa thuận công nhận lẫn nhau. Nhiều nền kinh tế áp dụng cách tiếp cận linh hoạt và đơn giản hóa điều kiện cho MSME, đồng thời xây dựng các gói hỗ trợ riêng như Ấn Độ với “gói AEO tự do hóa cho MSME”, Hàn Quốc với cơ chế hỗ trợ tài chính thông qua chương trình voucher xuất khẩu, hay EU với hướng dẫn chi tiết cho phép MSME chứng minh tuân thủ theo quy mô phù hợp. Những thực tiễn này góp phần bảo đảm MSME không bị loại trừ khỏi chuỗi cung ứng quốc tế, nơi yêu cầu ngày càng cao về an ninh và minh bạch.
Ngoài các quốc gia riêng lẻ, một số sáng kiến khu vực và toàn cầu cũng được đề cập. Trong đó, APEC đã thực hiện dự án hai năm nhằm thúc đẩy MSME tham gia AEO, tập trung tháo gỡ rào cản gia nhập, tận dụng mạng lưới công nhận lẫn nhau và phổ biến lợi ích thực tiễn. Bên cạnh đó, Liên minh toàn cầu về Tạo thuận lợi thương mại (Global Alliance for Trade Facilitation) đưa ra hướng dẫn lồng ghép MSME trong các dự án cải cách thủ tục thương mại, tổ chức hội thảo với hàng trăm doanh nghiệp nhỏ và nữ doanh nhân, đồng thời thử nghiệm các dự án số hóa thủ tục nhập khẩu tại Senegal để phù hợp với nhu cầu MSME trong lĩnh vực nông sản. Các nỗ lực này khẳng định xu hướng quốc tế ngày càng coi trọng vai trò MSME trong đảm bảo chuỗi cung ứng an toàn và hiệu quả
Đối với Việt Nam, tài liệu có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh đang triển khai Hiệp định Tạo thuận lợi thương mại (TFA) và tăng cường hội nhập vào các FTA thế hệ mới. Việt Nam hiện chưa có chương trình AEO dành riêng cho MSME, song có thể tham khảo kinh nghiệm từ Ấn Độ, Hàn Quốc, EU để thiết kế các gói hỗ trợ và tiêu chí phù hợp, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa dễ dàng tiếp cận chứng nhận AEO. Điều này không chỉ giảm chi phí và thời gian thông quan, mà còn nâng cao khả năng tham gia vào các thỏa thuận công nhận lẫn nhau (MRA) với đối tác thương mại, từ đó mở rộng thị trường xuất khẩu. Việc áp dụng các thực hành tốt từ quốc tế sẽ góp phần quan trọng để Bộ Công Thương và Tổng cục Hải quan hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, nhất là MSME, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời bảo đảm an toàn và tính cạnh tranh của nền kinh tế./.
ThS. Nguyễn Diệu Thúy
Phòng Tham vấn hội nhập - VIOIT