Ngày 12 và 14 tháng 2 năm 2025, Ban Rà soát Chính sách Thương mại (TPRB) của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã tiến hành đánh giá chính sách thương mại của Madagascar. Phiên họp được tổ chức nhằm xem xét các chính sách thương mại của Madagascar trong bối cảnh hội nhập kinh tế khu vực và toàn cầu, đồng thời giải đáp các câu hỏi từ các nước thành viên WTO liên quan đến các lĩnh vực thương mại quan trọng.
Trong khuôn khổ phiên rà soát, các thành viên WTO, bao gồm Trung Quốc, Hoa Kỳ, Ấn Độ, Nhật Bản, Liên minh châu Âu và một số quốc gia khác, đã đặt nhiều câu hỏi về các chính sách của Madagascar trong các lĩnh vực như hội nhập kinh tế, chính sách thuế quan, phát triển nông nghiệp, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và các quy định về sở hữu trí tuệ.
Về chiến lược hội nhập kinh tế, Madagascar nhấn mạnh các nỗ lực tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu thông qua các khu đầu tư, nổi bật là Dự án Phát triển Khu Chế biến Nông sản Công nghiệp tại khu vực Tây Nam (PTASO). Ngoài ra, Madagascar cũng đang tích cực thúc đẩy hội nhập khu vực thông qua việc thực hiện Hiệp định Khu vực Mậu dịch Tự do Lục địa châu Phi (ZLECAf) và kế hoạch thông báo chính thức về việc tham gia các thỏa thuận thương mại như Cộng đồng Phát triển Nam Phi (SADC) và Thị trường chung Đông và Nam Phi (COMESA).
Về thương mại hàng hóa, chính sách giá của Madagascar đối với mặt hàng vani và đinh hương đã gây nhiều tranh cãi. Hoa Kỳ đã đề cập đến việc Madagascar áp đặt giá sàn xuất khẩu đối với vani từ năm 2020, dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng nhu cầu toàn cầu đối với sản phẩm này. Mặc dù chính phủ đã gỡ bỏ mức giá sàn này vào năm 2023, một mức thuế xuất khẩu mới đã được áp dụng, làm tăng chi phí thương mại. Madagascar khẳng định rằng các chính sách thương mại đối với ngành vani và đinh hương được điều chỉnh thông qua các cơ chế hợp tác công - tư nhằm duy trì sự phát triển bền vững của ngành.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, Madagascar đang tăng cường phát triển ngành lúa gạo nhằm đảm bảo an ninh lương thực và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu. Từ năm 2019 đến năm 2023, diện tích trồng lúa đã được mở rộng đáng kể với mục tiêu sản lượng đạt 6 triệu tấn vào năm 2023. Bên cạnh đó, nước này cũng triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật và tài chính nhằm nâng cao năng suất sản xuất nông nghiệp và gia tăng giá trị cho các sản phẩm nông sản.
Về đầu tư nước ngoài, Madagascar tiếp tục là một điểm đến hấp dẫn nhờ tài nguyên thiên nhiên phong phú và các chính sách thu hút đầu tư mới. Tổng vốn FDI vào nước này đã tăng từ 435,8 triệu USD năm 2015 lên 519,5 triệu USD vào năm 2023, với các nguồn đầu tư chủ yếu từ Pháp, Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc. Chính phủ Madagascar cũng đang tiến hành cải cách luật đầu tư và luật khai khoáng để tạo môi trường pháp lý thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp nước ngoài.
Liên quan đến sở hữu trí tuệ, Madagascar đã có những bước tiến quan trọng trong việc điều chỉnh khung pháp lý nhằm phù hợp với các hiệp định quốc tế như Hiệp định TRIPS của WTO và các hiệp định của Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO). Nước này đang hoàn thiện Luật Bảo vệ Quyền Sở hữu Công nghiệp nhằm nâng cao mức độ bảo hộ đối với bằng sáng chế, nhãn hiệu và bản quyền. Tuy nhiên, quá trình thực thi luật vẫn gặp nhiều thách thức, đặc biệt là trong lĩnh vực bảo vệ quyền tác giả đối với sản phẩm âm nhạc và nghệ thuật.
Về cải cách hải quan, Madagascar đang triển khai các biện pháp hiện đại hóa quy trình thông quan nhằm giảm thời gian xử lý hàng hóa. Tuy nhiên, báo cáo của WTO cho thấy chỉ có 23% hàng hóa nhập khẩu tại cảng Toamasina được thông quan trong vòng 48 giờ như mục tiêu đề ra. Chính phủ Madagascar cam kết tiếp tục cải tiến hệ thống thông quan điện tử và phối hợp với các bên liên quan để giảm thiểu chi phí thương mại.
Phiên rà soát chính sách thương mại của Madagascar là cơ hội để nước này cập nhật tình hình thực thi các cam kết thương mại và nhận được sự hỗ trợ từ các thành viên WTO nhằm cải thiện môi trường kinh doanh và hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế toàn cầu.
ThS. Đỗ Tuấn Hải
Trung tâm tham vấn WTO và FTAs, VIOIT