Tại văn bản G/TBT/N/VNM/348/Add.1 ngày 7/5/2025, Việt Nam vừa chính thức gửi thông báo bổ sung (Addendum) tới Ủy ban Các Rào cản Kỹ thuật trong Thương mại (TBT) của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về việc hoàn thiện Dự thảo lần thứ ba của Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 19:2025/BKHCN đối với các sản phẩm chiếu sáng sử dụng công nghệ LED. Đây là bước đi nhằm tăng cường mức độ an toàn, đảm bảo tương thích điện từ (EMC), đồng thời hướng tới sự hài hòa với các tiêu chuẩn quốc tế trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, phù hợp với các cam kết của Việt Nam trong khuôn khổ WTO và các hiệp định thương mại tự do (FTAs).
Dự thảo quy chuẩn này quy định cụ thể các yêu cầu kỹ thuật về an toàn và tương thích điện từ đối với các nhóm sản phẩm LED thông dụng được liệt kê trong Phụ lục A, bao gồm bóng đèn LED tích hợp, đèn LED cố định, đèn lắp chìm, đèn rọi, đèn bàn, đèn sàn… Tuy nhiên, những sản phẩm LED có tính chất chuyên biệt như đèn chiếu sáng công cộng, thiết bị chiếu sáng cho phương tiện giao thông hoặc sử dụng trong môi trường dễ cháy nổ sẽ không thuộc phạm vi áp dụng của văn bản này, nhằm đảm bảo tính chuyên môn hóa trong quản lý.
Về yêu cầu kỹ thuật, tất cả các sản phẩm LED thuộc phạm vi điều chỉnh đều phải tuân thủ đồng thời các tiêu chuẩn về an toàn điện như TCVN 7722-1:2017 (IEC 60598-1:2014) và các yêu cầu về nhiễu điện từ và miễn nhiễm điện từ theo TCVN 7186:2018 (CISPR 15:2018) và TCVN 12679:2019 (IEC 61547:2009). Các tiêu chuẩn này nhằm đảm bảo sản phẩm không gây nhiễu cho các thiết bị điện tử xung quanh và vận hành ổn định trong môi trường có nhiều nguồn sóng điện từ, góp phần bảo vệ người tiêu dùng và thiết bị sử dụng chung.
Một trong những điểm quan trọng của quy chuẩn là yêu cầu doanh nghiệp phải thực hiện công bố hợp quy, gắn dấu hợp quy (dấu CR) và ghi nhãn hàng hóa trước khi đưa sản phẩm ra thị trường. Việc công bố hợp quy được thực hiện theo Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN và Thông tư số 02/2017/TT-BKHCN. Đồng thời, sản phẩm LED nhập khẩu phải đăng ký kiểm tra nhà nước về chất lượng theo Nghị định số 74/2018/NĐ-CP và Nghị định số 154/2018/NĐ-CP. Trường hợp đặc biệt như nhập khẩu số lượng nhỏ hoặc chi phí thử nghiệm cao hơn giá trị lô hàng sẽ được miễn áp dụng chứng nhận hợp quy nhưng vẫn phải chịu sự giám sát hậu kiểm của cơ quan có thẩm quyền.
Quá trình chứng nhận hợp quy được thực hiện theo Phương thức 1 - tức thử nghiệm mẫu điển hình - với hiệu lực giấy chứng nhận tối đa là 3 năm. Mỗi mẫu được chọn đại diện cho một “họ sản phẩm” có đặc điểm cấu trúc, thiết kế, linh kiện tương đồng. Tổ chức chứng nhận sẽ thực hiện đánh giá ban đầu, giám sát sau chứng nhận và có quyền đình chỉ hoặc thu hồi giấy chứng nhận nếu phát hiện sự không phù hợp về chất lượng trong lưu thông thực tế. Quy trình này được hướng dẫn cụ thể trong Phụ lục B và Phụ lục C của dự thảo.
Một điểm nổi bật là việc viện dẫn và áp dụng trực tiếp các tiêu chuẩn quốc tế như IEC 60598, IEC 62560, IEC 62776… trong QCVN 19:2025/BKHCN. Điều này thể hiện nỗ lực của Việt Nam trong việc hài hòa hóa quy chuẩn quốc gia với thông lệ quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại xuyên biên giới, đồng thời thúc đẩy công nhận lẫn nhau trong khuôn khổ các hiệp định MRA (Mutual Recognition Arrangements - Thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau) mà Việt Nam đã ký kết.
Việc đệ trình quy chuẩn kỹ thuật này lên WTO không chỉ minh chứng cho cam kết minh bạch hóa chính sách kỹ thuật của Việt Nam, mà còn khẳng định định hướng quản lý chủ động, tăng cường năng lực kiểm soát chất lượng sản phẩm theo cách tiếp cận phòng ngừa. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển ngành công nghiệp chiếu sáng bền vững, thân thiện với môi trường và phù hợp với xu hướng số hóa, hiện đại hóa hệ thống điện dân dụng và công nghiệp.
ThS. Đỗ Tuấn Hải
Phòng Tham vấn hội nhập - VIOIT