Phiên họp lần thứ 74 của Nhóm Công tác về Thương mại và Chuyển giao Công nghệ (WT/WGTTT/M/74) tại Trụ sở Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Geneva, Thụy Sĩ đã diễn ra vào ngày 12 tháng 11 năm 2024, với mục tiêu tăng cường hợp tác quốc tế trong chuyển giao công nghệ nhằm nâng cao khả năng phục hồi và phát triển bền vững.
Phiên họp được chủ trì bởi Đại sứ Raimondas Ališauskas, mở đầu với việc thông qua chương trình nghị sự, thể hiện sự đồng thuận của các thành viên. Đại sứ Ališauskas nhấn mạnh rằng việc thông qua nhanh chương trình nghị sự là bước quan trọng để tập trung vào các vấn đề trọng yếu liên quan đến chuyển giao công nghệ.
Ấn Độ đã đưa ra bảy giải pháp cụ thể nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ, bao gồm tổ chức thảo luận chuyên đề, hợp tác với các tổ chức quốc tế, và cập nhật chính sách về công nghệ xanh. Theo báo cáo chính thức của WTO, tỷ lệ tiếp nhận công nghệ xanh của Ấn Độ đã tăng 18% trong năm 2023 và đặt mục tiêu đạt 25% vào năm 2030 nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.
Các quốc gia châu Phi, đứng đầu là Ai Cập, kêu gọi thành lập quỹ hỗ trợ thương mại và môi trường. Dữ liệu từ Ngân hàng Phát triển Châu Phi năm 2023 chỉ ra rằng 60% các quốc gia châu Phi vẫn thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ cơ bản, làm gia tăng khoảng cách phát triển. Đại diện Ai Cập nhấn mạnh rằng đầu tư vào công nghệ là điều kiện sống còn cho phát triển bền vững.
Hoa Kỳ nhấn mạnh vai trò của thỏa thuận tự nguyện trong chuyển giao công nghệ, với các dự án do Hoa Kỳ tài trợ đã tăng 20% trong năm 2023. Nhật Bản thì nhấn mạnh bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là yếu tố then chốt, đồng thời công bố khoản đầu tư 150 tỷ USD vào nghiên cứu và phát triển năm 2024 nhằm thúc đẩy đổi mới công nghệ tiên tiến.
Đại diện Djibouti, thay mặt Nhóm các nước kém phát triển nhất (LDCs), kêu gọi cải thiện khung pháp lý để nâng cao khả năng tiếp cận thương mại điện tử. Báo cáo của Liên Hợp Quốc năm 2024 cho thấy chỉ 14% các nước LDCs có cơ sở hạ tầng kỹ thuật số đầy đủ, gây cản trở nghiêm trọng cho việc tham gia vào nền kinh tế số toàn cầu. Nhóm LDCs yêu cầu thêm hỗ trợ kỹ thuật để thu hẹp khoảng cách số.
Tại phiên họp, các đại biểu đã phân tích mối quan hệ giữa chính sách thương mại và chuyển giao công nghệ trong các lĩnh vực trọng điểm như nông nghiệp, năng lượng tái tạo, và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số. Báo cáo của WTO cho biết, các quốc gia có chính sách thương mại mở đã đạt mức tăng trưởng kinh tế trung bình 4,8% hàng năm nhờ tiếp cận công nghệ mới. Tuy nhiên, các chính sách bảo hộ công nghệ cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tránh tạo ra rào cản thương mại.
Phiên họp kết thúc với sự đồng thuận về việc tiếp tục các thảo luận chuyên đề và tăng cường hợp tác quốc tế. Các thành viên nhất trí thiết lập cơ chế giám sát tiến trình chuyển giao công nghệ, với kỳ vọng thúc đẩy tăng trưởng bền vững và giảm bất bình đẳng về công nghệ trên toàn cầu. Mục tiêu dài hạn là xây dựng một hệ sinh thái chuyển giao công nghệ toàn diện, hỗ trợ các nước đang phát triển tiếp cận các công nghệ hiện đại và bền vững.
ThS. Đỗ Tuấn Hải
Trung tâm tham vấn WTO và FTAs