Ủy ban Thương mại và Môi trường (CTE) đã tổ chức cuộc họp chính thức lần thứ 83 tại trụ sở WTO, Geneva. Dưới sự điều hành của Chủ tịch Erwin Bollinger (Thụy Sĩ), cuộc họp đánh dấu bước tiến mới trong quá trình thúc đẩy đối thoại đa phương về các vấn đề giao thoa giữa thương mại và môi trường, đặc biệt trong bối cảnh chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 14 (MC14).
Tại phiên họp này, Hàn Quốc trình bày đề xuất WT/CTE/W/267 về “Các xem xét chính đối với biện pháp khí hậu liên quan thương mại (TrCMs)”, khuyến nghị cách tiếp cận nhằm hướng đến phát triển bền vững. Đề xuất nhấn mạnh ba nguyên tắc cốt lõi: bảo đảm tính nhất quán và khả năng tương tác giữa các biện pháp, bảo đảm linh hoạt hợp lý cho doanh nghiệp vừa và nhỏ và tăng cường minh bạch trong thông báo cũng như tham vấn chính sách. Đề xuất này đã nhận được sự hoan nghênh và góp ý xây dựng từ nhiều thành viên như Australia, Canada, Nhật Bản, Chile, Trung Quốc, EU và Bangladesh. Nhiều thành viên khẳng định tầm quan trọng của minh bạch và hợp tác đa phương trong thiết kế và thực hiện TrCMs, đồng thời kêu gọi tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, tài chính cho các nước đang phát triển và nhóm nước kém phát triển (LDCs).
Song song đó, Djibouti - thay mặt Nhóm các nước LDCs - đã đệ trình văn kiện WT/CTE/W/266 với tiêu đề “Quan điểm về thương mại thân thiện với môi trường và thách thức khí hậu liên quan đến thương mại”. Văn kiện nêu bật những bất cập mà LDCs đang đối mặt như chi phí tuân thủ các quy định môi trường cao, thiếu năng lực tiếp cận công nghệ xanh và tài chính khí hậu, đồng thời nhấn mạnh tiềm năng lớn của LDCs trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, hàng hóa hữu cơ và du lịch sinh thái. Nhóm LDCs đề xuất các giải pháp cụ thể như tăng cường chuyển giao công nghệ theo Điều 66.2 của Hiệp định TRIPS, hỗ trợ tài chính phù hợp với Điều 9 và 11 của Thỏa thuận Paris và xây dựng các hướng dẫn rõ ràng trong WTO để đảm bảo các biện pháp môi trường không trở thành rào cản thương mại trá hình.
Cuộc họp cũng ghi nhận các cập nhật quan trọng từ các sáng kiến thương mại và môi trường đang diễn ra. Trong đó, Đối thoại về Ô nhiễm nhựa và Thương mại nhựa bền vững (DPP) đã tổ chức họp rà soát giữa kỳ và chuẩn bị nội dung cho MC14. Các thành viên đánh giá cao vai trò điều phối của nhóm đồng chủ trì và kêu gọi duy trì đà đối thoại về tiêu chuẩn hóa và thay thế nhựa. Tại phiên báo cáo các Thảo luận có Cấu trúc về Thương mại và Phát triển Bền vững Môi trường (TESSD), các nhóm công tác đã chia sẻ tiến triển trong các lĩnh vực như hàng hóa - dịch vụ môi trường, kinh tế tuần hoàn trong ngành dệt may và hỗ trợ minh bạch hóa trợ cấp khử carbon cho ngành thép và xi măng.
Một nội dung đáng chú ý khác là cập nhật từ các nước ký kết Hiệp định ACCTS (Thỏa thuận về Biến đổi khí hậu, Thương mại và Bền vững), gồm Costa Rica, New Zealand, Iceland và Thụy Sĩ. Hiệp định tiên phong này bao gồm các cam kết cụ thể về dỡ bỏ thuế quan cho 360 mặt hàng môi trường, tự do hóa dịch vụ môi trường, loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch và hướng dẫn tự nguyện về ghi nhãn sinh thái. Các thành viên WTO bày tỏ quan tâm tới khả năng nhân rộng mô hình ACCTS ở cấp độ đa phương và đề nghị trao đổi thêm về tiêu chí phân loại hàng hóa - dịch vụ môi trường cũng như bảo đảm tính phù hợp với nguyên tắc MFN của WTO.
Cuộc họp kết thúc với việc nhấn mạnh vai trò của CTE như một diễn đàn trung tâm trong việc thúc đẩy hợp tác giữa thương mại và môi trường. Nhiều thành viên kêu gọi CTE tiếp tục đóng vai trò điều phối các sáng kiến liên ngành, nâng cao năng lực cho các nước đang phát triển và tạo điều kiện để các kết quả thảo luận tại CTE có thể đóng góp cụ thể cho Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 14 (MC14).
ThS. Nguyễn Diệu Thúy
Phòng Tham vấn hội nhập - VIOIT