Vào 2 ngày 26-27 tháng 11 năm 2024, Ủy ban Nông nghiệp (CoA) của WTO đã tổ chức cuộc họp thường kỳ lần thứ 110 dưới sự chủ trì của bà Anna Leung đến từ Hồng Kông, Trung Quốc, Chủ tịch Ủy ban Nông nghiệp. Cuộc họp tập trung vào nhiều vấn đề liên quan đến thực hiện Hiệp định Nông nghiệp, bao gồm quy trình xem xét, thông báo, và các biện pháp hỗ trợ nông nghiệp gây tranh cãi, đặc biệt là các chính sách hỗ trợ nội địa của Ấn Độ.
Cuộc họp bắt đầu với việc thông qua chương trình nghị sự được đề xuất trong thông báo WTO/AIR/AG/81, với một số sửa đổi liên quan đến các câu hỏi bổ sung từ các thành viên như Australia, Canada, và Hoa Kỳ. Một số vấn đề quan trọng được đưa ra thảo luận bao gồm: việc giám sát thường niên theo Quyết định Marrakesh, thực hiện các cam kết hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho các quốc gia kém phát triển (LDCs) và các quốc gia nhập khẩu thực phẩm thuần (NFIDCs).
Tại cuộc họp, đã có 243 câu hỏi được đặt ra liên quan đến quy trình xem xét và thông báo của các thành viên WTO. Trong đó, 53 câu hỏi liên quan đến 47 vấn đề thực thi cụ thể, với 22 vấn đề được nêu ra lần đầu. Đáng chú ý, các quốc gia như Bahrain, Cambodia và Senegal đã có nỗ lực đáng kể trong việc cập nhật các thông báo tồn đọng từ năm 1995 đến nay, giảm số lượng thông báo chưa hoàn thành về hỗ trợ nội địa và trợ cấp xuất khẩu.
Về nội dung thông báo về trợ cấp và hỗ trợ nội địa, Ấn Độ trở thành trọng tâm với các chính sách hỗ trợ giá tối thiểu (MPS) đối với lúa gạo và lúa mì. Hoa Kỳ và các đồng minh đã đưa ra các thông báo phản đối, cho rằng Ấn Độ không tuân thủ đúng quy định của Hiệp định Nông nghiệp khi tính toán và báo cáo hỗ trợ nội địa. Cụ thể, các thông báo phản đối chỉ ra rằng mức hỗ trợ thực tế cao hơn đáng kể so với các con số được Ấn Độ công bố, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương mại toàn cầu.
Các phản hồi từ các tổ chức quan sát như Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), Chương trình Lương thực thế giới (WFP) và Hội đồng ngũ cốc quốc tế (IGC) đã cung cấp thông tin cập nhật về an ninh lương thực toàn cầu. Báo cáo của FAO nhấn mạnh rằng giá lương thực tiếp tục tăng cao trong năm 2024, làm trầm trọng thêm tình trạng mất an ninh lương thực ở các nước kém phát triển. WFP kêu gọi tăng cường tài trợ nhân đạo, đặc biệt là đối với các khu vực chịu ảnh hưởng bởi xung đột và biến đổi khí hậu.
Đối với Việt Nam, cuộc họp lần này mang ý nghĩa quan trọng trong việc theo dõi và điều chỉnh các chính sách nông nghiệp, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến trợ cấp xuất khẩu và hỗ trợ kỹ thuật. Với vai trò là một quốc gia xuất khẩu gạo lớn, Việt Nam cần theo dõi sát sao các thay đổi trong chính sách hỗ trợ giá của các quốc gia khác để bảo vệ lợi ích thương mại và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan tận dụng các dữ liệu và khuyến nghị từ cuộc họp để điều chỉnh chiến lược xuất khẩu phù hợp.
Ngoài ra, Việt Nam có thể học hỏi từ các sáng kiến minh bạch hóa thông tin của các quốc gia thành viên khác, như việc sử dụng hệ thống AG-IMS (Hệ thống quản lý tích hợp trong lĩnh vực Nông nghiệp) để nâng cao hiệu quả trong việc thông báo và quản lý các biện pháp kỹ thuật trong thương mại. Điều này không chỉ giúp tăng cường uy tín quốc gia mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong nước tiếp cận thị trường quốc tế.
Nhìn chung, cuộc họp lần thứ 110 của Ủy ban Nông nghiệp WTO tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong thương mại nông nghiệp toàn cầu. Đối với Việt Nam, đây là cơ hội để nâng cao năng lực quản lý, tận dụng các hỗ trợ kỹ thuật, và tham gia tích cực vào các sáng kiến quốc tế nhằm thúc đẩy thương mại nông nghiệp bền vững.
TS. Trịnh Quốc Vinh
Trung tâm tham vấn WTO và FTAs