Ngày 3/9/2025, Ban Thư ký WTO công bố biên bản WT/DSB/M/504 ghi lại cuộc họp của Cơ quan giải quyết tranh chấp (DSB) diễn ra ngày 25/7/2025 tại Geneva. Cuộc họp thảo luận nhiều nội dung quan trọng, trong đó có việc giám sát tình hình thực thi khuyến nghị của WTO trong các vụ tranh chấp, các báo cáo định kỳ từ Hoa Kỳ, EU, Indonesia, cũng như tranh cãi liên quan đến dầu cọ và sản phẩm năng lượng sinh học. Ngoài ra, cuộc họp còn dành nhiều thời gian cho đề xuất của 130 thành viên WTO về việc khởi động lại tiến trình bổ nhiệm thẩm phán Cơ quan phúc thẩm, vốn đã bị đình trệ từ cuối năm 2019.
Phần giám sát thực thi khuyến nghị bao gồm nhiều vụ việc kéo dài: Hoa Kỳ báo cáo tình hình liên quan đến biện pháp chống bán phá giá với thép cán nóng từ Nhật Bản và máy giặt cỡ lớn từ Hàn Quốc; EU báo cáo về thủ tục phê duyệt sinh phẩm biến đổi gen; Indonesia giải trình việc điều chỉnh quy định nhập khẩu nông sản, động vật và sản phẩm động vật; EU tiếp tục cập nhật về các quy định liên quan đến dầu cọ và nhiên liệu sinh học. Một số thành viên như Nhật Bản, Trung Quốc, New Zealand và Malaysia bày tỏ quan ngại về tiến độ hoặc yêu cầu minh bạch hơn trong thực thi các cam kết. Điều này cho thấy DSB vẫn đang phải xử lý nhiều tranh chấp kéo dài, phản ánh tính phức tạp của việc cân bằng lợi ích thương mại toàn cầu.
Tâm điểm của cuộc họp là đề xuất của Colombia, thay mặt 130 thành viên, yêu cầu WTO lập tức khởi động quy trình bổ nhiệm thẩm phán Cơ quan phúc thẩm. Các nước đồng bảo trợ nhấn mạnh rằng việc để cơ quan này tê liệt suốt gần 6 năm qua đã làm suy giảm nghiêm trọng tính dự đoán và khả năng thực thi của hệ thống thương mại đa biên. Nhiều thành viên như Brazil, EU, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và đặc biệt là Việt Nam đều khẳng định cần sớm khôi phục một hệ thống giải quyết tranh chấp hai cấp độc lập và ràng buộc, phù hợp với các cam kết đã được thông qua tại MC12 và MC13. Trong khi đó, Hoa Kỳ tiếp tục phản đối, cho rằng cần cải cách toàn diện trước khi có thể bổ nhiệm nhân sự mới.
Đối với Việt Nam, việc tham gia đồng bảo trợ cùng 129 thành viên khác khẳng định lập trường ủng hộ mạnh mẽ hệ thống giải quyết tranh chấp đa biên công bằng, minh bạch và có thể dự đoán. Việt Nam cũng tuyên bố đang xúc tiến thủ tục nội bộ để tham gia Thỏa thuận Trọng tài Phúc thẩm Tạm thời (MPIA), nhằm bảo đảm quyền kháng cáo của các thành viên trong giai đoạn chờ Cơ quan phúc thẩm được khôi phục. Động thái này vừa thể hiện cam kết với tiến trình cải cách WTO, vừa giúp bảo vệ lợi ích thương mại hợp pháp của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và rủi ro tranh chấp thương mại ngày càng gia tăng./.
ThS. Nguyễn Diệu Thúy
Phòng Tham vấn hội nhập - VIOIT