Ngày 17 tháng 12 năm 2024, Ban thư ký WTO đã công bố các đề xuất sửa đổi và hướng dẫn mới liên quan đến thông báo về các biện pháp kỹ thuật trong thương mại, trong khuôn khổ công việc của Ủy ban các rào cản kỹ thuật đối với thương mại (TBT). Đây là một phần trong nỗ lực cải thiện tính minh bạch và hiệu quả trong quá trình thực thi hiệp định WTO.
Cuộc thảo luận bắt đầu với việc nêu bật những khuyến nghị từ cuộc rà soát ba năm lần thứ chín vào tháng 11 năm 2021, nơi nhiều đề xuất cải thiện đã được đưa ra. Để thúc đẩy việc thực hiện những khuyến nghị này, Nhóm công tác về minh bạch của Ủy ban TBT đã được thành lập vào tháng 3 năm 2022, với mục tiêu chính là cập nhật các mẫu và hướng dẫn thông báo nhằm phù hợp với thực tiễn hiện đại và các yêu cầu công nghệ hiện nay.
Một số thay đổi đáng chú ý bao gồm:
- Cập nhật thông tin liên lạc: Loại bỏ các tham chiếu lỗi thời như số fax hoặc telex, thay vào đó tập trung vào địa chỉ email và website.
- Đơn giản hóa quy trình: Sử dụng các biểu mẫu mới cho các thông báo liên quan đến các biện pháp kỹ thuật được chính quyền địa phương ban hành, cũng như thêm các trường mới trong biểu mẫu như "Liên kết đến thỏa thuận" và "Lý do đính chính."
- Hài hòa thông tin: Các biểu mẫu mới khuyến khích cung cấp các mô tả sản phẩm chi tiết hơn và các mục tiêu cụ thể liên quan đến các biện pháp được thông báo.
Bên cạnh đó, việc tích hợp nền tảng ePing, một công cụ trực tuyến hỗ trợ các quốc gia thành viên theo dõi thông báo, đã được nhấn mạnh như một cách để cải thiện việc phổ biến thông tin và tăng cường tính minh bạch. Việc này không chỉ giúp các quốc gia phát triển theo dõi hiệu quả hơn các biện pháp kỹ thuật của nhau, mà còn tạo điều kiện cho các quốc gia đang phát triển nâng cao khả năng tuân thủ và thực thi các cam kết quốc tế.
Đối với Việt Nam, việc cải cách các quy trình thông báo này là cơ hội để thúc đẩy sự minh bạch và uy tín trong thương mại quốc tế. Các cơ quan liên quan tại Việt Nam, như Bộ Công Thương và các chi nhánh phụ trách tiêu chuẩn kỹ thuật, sẽ cần thực hiện các bước để điều chỉnh các quy định hiện hành, đảm bảo phù hợp với các hướng dẫn mới nhất từ WTO. Theo các nguồn thông tin từ cuộc họp gần đây tại Geneva, Việt Nam đã tích cực tham gia vào các phiên thảo luận, nhấn mạnh tầm quan trọng của hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo để giúp các nước đang phát triển, bao gồm Việt Nam, triển khai hiệu quả các biện pháp mới.
Các thành viên WTO, bao gồm Canada, Nhật Bản, Thụy Sĩ và Singapore, đã đóng góp ý kiến tích cực về các sửa đổi này. Tuy nhiên, một số ý kiến từ phía Trung Quốc và các nước đang phát triển cũng được ghi nhận, yêu cầu hỗ trợ thêm về mặt kỹ thuật để thực hiện hiệu quả các thay đổi này. Đặc biệt, Việt Nam đã đề xuất hợp tác với các tổ chức quốc tế và các quốc gia phát triển nhằm nâng cao năng lực thực thi trong lĩnh vực này, bao gồm cả việc tổ chức các hội thảo đào tạo chuyên sâu và chia sẻ kinh nghiệm thực tế.
Ủy ban TBT đã kêu gọi các thành viên tiếp tục đóng góp ý kiến trước khi tiến hành phê duyệt chính thức tại phiên họp tháng 3 năm 2025. Các sáng kiến này không chỉ nhằm tăng cường hiệu quả trong việc thực hiện hiệp định mà còn thúc đẩy niềm tin giữa các quốc gia thành viên về việc quản lý và thông báo các biện pháp kỹ thuật. Đối với Việt Nam, đây là cơ hội để khẳng định vai trò chủ động trong việc thúc đẩy thương mại quốc tế minh bạch và hiệu quả hơn, đồng thời tận dụng các cải cách để tăng cường xuất khẩu và thu hút đầu tư từ các đối tác toàn cầu.
ThS. Nguyễn Diệu Thúy
Trung tâm tham vấn WTO và FTAs