Trong phiên họp của Ủy ban Nông nghiệp thuộc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) diễn ra vào ngày đầu tháng 3 năm 2025, nhiều thành viên đã đặt câu hỏi về các chính sách trợ cấp và bảo hộ nông nghiệp của một số quốc gia. Phiên rà soát chính sách lần này, được tổng hợp trong tài liệu G/AG/W/252, ghi nhận sự quan tâm đặc biệt đến các chương trình hỗ trợ của Canada, EU, Ấn Độ, Nhật Bản và một số nước khác.
Một trong những vấn đề được chú ý là chính sách trợ cấp của Canada đối với các ngành nông nghiệp trọng điểm. Chương trình AgriStability và Poultry and Egg On-Farm Investment Program (PEFIP) của nước này đã bị nhiều thành viên WTO chất vấn về tính minh bạch và khả năng ảnh hưởng đến cạnh tranh quốc tế. Ấn Độ và Hoa Kỳ đã yêu cầu Canada cung cấp thêm thông tin về các tiêu chí áp dụng, nguồn ngân sách và cách thức thông báo các khoản hỗ trợ này theo Hiệp định Nông nghiệp của WTO.
EU cũng nhận được sự chỉ trích từ Nga về việc áp thuế nhập khẩu cao đối với phân bón và một số mặt hàng nông sản xuất khẩu từ Nga và Belarus. Nga lập luận rằng các biện pháp này vi phạm nguyên tắc đối xử tối huệ quốc (MFN) của WTO và có thể gây tác động tiêu cực đến thị trường toàn cầu. Phía EU phản biện rằng các biện pháp này nhằm đảm bảo an ninh lương thực và hỗ trợ ngành sản xuất nội địa trong bối cảnh bất ổn địa chính trị gia tăng.
Ấn Độ tiếp tục là tâm điểm tranh cãi với chính sách trợ cấp đường. Australia và Canada đã yêu cầu nước này làm rõ liệu chương trình hỗ trợ đường nội địa có vi phạm cam kết về cắt giảm trợ cấp xuất khẩu hay không. Trước đó, WTO đã ra phán quyết chống lại Ấn Độ trong vụ tranh chấp liên quan đến trợ cấp đường, và nhiều thành viên muốn biết liệu New Delhi có tiếp tục thực hiện các biện pháp hỗ trợ tương tự hay không.
Ngoài ra, Nhật Bản cũng được đặt câu hỏi về việc triển khai chương trình hỗ trợ giảm phát thải CO₂ trong nông nghiệp. Chính phủ Nhật đã công bố khoản đầu tư 15,92 tỷ yên (tương đương 137 triệu USD) để phát triển công nghệ giảm phát thải trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp. Ấn Độ đặt câu hỏi liệu các khoản hỗ trợ này có được thông báo đầy đủ trong các báo cáo trợ cấp nội địa của Nhật Bản hay không.
Về phía Indonesia, nước này đang đối mặt với nhiều câu hỏi liên quan đến các biện pháp hạn chế nhập khẩu hàng nông sản. Các nước thành viên như Hoa Kỳ, Anh, Australia và Canada đã yêu cầu Indonesia làm rõ cách nước này áp dụng hệ thống kiểm soát nhập khẩu Commodity Balance System, vốn được cho là đang tạo ra rào cản thương mại đáng kể đối với một số mặt hàng nông sản chủ lực như gạo và thịt bò.
Phiên rà soát này cho thấy rõ những căng thẳng thương mại ngày càng gia tăng trong lĩnh vực nông nghiệp toàn cầu. Nhiều quốc gia đang tìm cách bảo vệ ngành nông nghiệp nội địa bằng các biện pháp hỗ trợ, trong khi các đối tác thương mại yêu cầu sự minh bạch và tuân thủ các cam kết quốc tế. Đối với Việt Nam, việc theo dõi sát sao các diễn biến này sẽ giúp nước ta điều chỉnh chính sách thương mại phù hợp, đảm bảo lợi ích của các ngành xuất khẩu nông sản và tuân thủ các cam kết WTO.
Phiên họp tiếp theo của Ủy ban Nông nghiệp WTO dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 7 năm 2025, nơi các tranh luận về trợ cấp nông nghiệp, thuế quan và hạn chế xuất khẩu sẽ tiếp tục là chủ đề nóng.
ThS. Nguyễn Diệu Thúy - VIOIT