Trong năm 2024, CCMA đã tổ chức ba cuộc họp chính thức vào tháng 4, tháng 6 và tháng 10 cùng bảy phiên họp không chính thức, tập trung vào các chủ đề như biện pháp môi trường, tiếp cận thị trường, và các khía cạnh thương mại của Hiệp ước Xanh Châu Âu. Các cuộc họp này đã giúp thúc đẩy đối thoại đa phương về chính sách thương mại và môi trường, góp phần định hình khung chính sách toàn cầu trong lĩnh vực này.
Một điểm nhấn quan trọng trong các cuộc họp là việc thảo luận về Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (MAFC) của EU. Giai đoạn chuyển tiếp của MAFC từ tháng 10 năm 2023 đến tháng 12 năm 2025 đã được phân tích kỹ lưỡng, với các thành viên yêu cầu làm rõ phương pháp báo cáo khí thải, quy tắc xác minh và cơ chế thừa nhận giá carbon ở các quốc gia thứ ba. Dự kiến từ năm 2026, cơ chế này sẽ chính thức được triển khai với các sản phẩm bổ sung, dựa trên dữ liệu thu thập được, giúp giảm thiểu phát thải carbon toàn cầu.
Một sáng kiến khác là Quy định về chống phá rừng của EU nhằm giảm tác động tiêu cực đến môi trường từ chuỗi cung ứng toàn cầu. Quy định này yêu cầu các công ty chứng minh nguồn gốc sản phẩm không liên quan đến phá rừng hoặc suy thoái rừng. Các thành viên đã bày tỏ lo ngại về tính minh bạch và tác động của quy định đối với nông dân nhỏ ở các nước sản xuất, đồng thời kêu gọi các biện pháp hỗ trợ phù hợp.
Vương quốc Anh cũng cập nhật về luật pháp liên quan đến thẩm định chuỗi cung ứng và cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của nước này, dự kiến có hiệu lực từ năm 2027. Các thành viên đã yêu cầu làm rõ về tác động đối với các đối tác thương mại và các nhà sản xuất nhỏ, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải có các hướng dẫn cụ thể.
Trong khuôn khổ các hiệp định môi trường đa phương, COP28 và COP29 tiếp tục là diễn đàn để các thành viên cập nhật các cam kết quốc tế liên quan đến biến đổi khí hậu, với các sáng kiến như Ngày Tài chính Khí hậu và Sáng kiến Baku về Tài chính và Thương mại. Các thành viên hoan nghênh sự tham gia tích cực của Ban Thư ký WTO trong các sự kiện này nhằm thúc đẩy hợp tác thương mại bền vững.
Bên cạnh đó, Hiệp định về Biến đổi khí hậu, thương mại và bền vững (ACCTS) do New Zealand và các đối tác khởi xướng đã đạt được tiến bộ trong đàm phán, tập trung vào việc loại bỏ thuế quan đối với hơn 300 hàng hóa môi trường và xây dựng khung quản lý trợ cấp nhiên liệu hóa thạch, góp phần giảm phát thải toàn cầu.
Các đề xuất từ các quốc gia thành viên như Trung Quốc, Nhật Bản và Hoa Kỳ cũng đã được thảo luận, tập trung vào các biện pháp liên quan đến khí hậu trong thương mại. Trung Quốc đã nhấn mạnh sự cần thiết của cách tiếp cận đa phương, trong khi Nhật Bản đề xuất các phương pháp đo lường khí thải hợp tác nhằm tránh sự phân mảnh quy định, tạo ra một cơ chế thương mại công bằng hơn.
Các thành viên cũng thảo luận về vai trò của công nghệ và chuyển giao công nghệ xanh, đặc biệt là sáng kiến của Ấn Độ và Nam Phi nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ trong khuôn khổ WTO. Đây được coi là yếu tố quan trọng giúp các nước đang phát triển đạt được các mục tiêu khí hậu thông qua hợp tác quốc tế và hỗ trợ kỹ thuật.
Những hoạt động nổi bật này phản ánh cam kết mạnh mẽ của CCMA trong việc phối hợp các chính sách thương mại và môi trường nhằm đạt được phát triển bền vững trên quy mô toàn cầu, đồng thời tạo nền tảng cho các hành động cụ thể trong tương lai.
Việt Nam là một quốc gia có sự quan tâm đặc biệt đến các chính sách thương mại và môi trường do phụ thuộc lớn vào xuất khẩu và các ngành nông nghiệp, thủy sản. Việc áp dụng các biện pháp như MAFC của EU và Quy định chống phá rừng sẽ có tác động trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng như cà phê, gỗ và thủy sản. Do đó, Việt Nam cần tăng cường năng lực tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường quốc tế, đồng thời thúc đẩy hợp tác với các nước đối tác trong khuôn khổ WTO để đảm bảo sự phát triển bền vững và tiếp cận thị trường toàn cầu.
TS. Trịnh Quốc Vinh
Trung tâm tham vấn WTO và FTAs, VIOIT