Hồ Minh Thư
Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương
Tóm tắt:
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng, bảo vệ người lao động ngày càng trở nên quan trọng. Hiệp định Thương mại tự do EU - Việt Nam (EVFTA) không chỉ mở ra cơ hội lớn cho ngành da giày Việt Nam trong việc tiếp cận thị trường châu Âu mà còn đặt ra những yêu cầu cao hơn về trách nhiệm xã hội và bảo vệ quyền lợi cho người lao động.
Bài viết đi sâu vào từng khía cạnh của vấn đề này từ thực trạng bảo vệ người lao động trong ngành da giày đến những cam kết từ EVFTA và đề xuất các giải pháp cần thiết để bảo vệ người lao động.
Từ khóa: Bảo vệ người lao động trong ngành da giầy, thực thi cam kết từ EVFTA, bảo vệ người lao động trong ngành da giầy, cam kết từ EVFTA.
1. Thực trạng bảo vệ người lao động trong ngành da giày Việt Nam
Ngành da giày Việt Nam là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam với số lượng lớn các nhà máy sản xuất và lực lượng lao động đông đảo. Sự phát triển mạnh mẽ đã đem lại hàng triệu việc làm cho người lao động, đặc biệt là phụ nữ. Nhiều công ty đã áp dụng công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc tất cả người lao động đều được hưởng lợi từ sự phát triển này. Người lao động vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn trong điều kiện làm việc cũng như chế độ đãi ngộ. Nhiều nhà máy vẫn hoạt động dưới tiêu chuẩn an toàn lao động, dẫn đến nguy cơ tai nạn lao động cao. Hơn nữa, mức lương tối thiểu vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu sống của người lao động, khiến họ gặp khó khăn trong cuộc sống hàng ngày. Những thách thức trong việc bảo vệ người lao động trong ngành da giày có thể kể đến là:
Thứ nhất, vấn đề sức khỏe và an toàn lao động chưa phải là mối quan tâm hàng đầu. Nhiều lao động thường xuyên phải làm việc trong môi trường độc hại mà không được trang bị đầy đủ bảo hộ lao động. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn giảm hiệu suất làm việc.
Thứ hai, văn hóa lao động trong ngành da giày vẫn còn tồn tại những tàn dư của các phương thức quản lý lỗi thời, nơi mà tiếng nói của người lao động chưa được lắng nghe và tôn trọng.
Cuối cùng, vấn đề hợp đồng lao động và quyền lợi chính đáng cũng là một thách thức lớn. Nhiều lao động không có hợp đồng chính thức, dẫn đến việc họ không được đảm bảo các quyền lợi tối thiểu như bảo hiểm y tế hay nghỉ phép.
Dù còn nhiều thách thức, nhưng hội nhập quốc tế mang lại cơ hội vàng cho ngành da giày. Hiệp định EVFTA không chỉ mở rộng thị trường xuất khẩu mà còn tạo điều kiện cho việc chuyển giao công nghệ và cải thiện quy trình sản xuất. Những yêu cầu về tiêu chuẩn lao động và môi trường từ EU buộc các doanh nghiệp trong nước phải cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động. Đây là một bước tiến quan trọng hướng tới việc xây dựng một môi trường làm việc an toàn và công bằng hơn.
2. Cam kết từ EVFTA và tác động đến người lao động
Hiệp định EVFTA không chỉ đơn thuần là một thỏa thuận thương mại, mà còn bao gồm các cam kết về bảo vệ quyền lợi cho người lao động.
EVFTA nhấn mạnh trách nhiệm của các quốc gia thành viên trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động. Điều này bao gồm việc thực hiện các tiêu chuẩn quốc tế về lao động, như quyền tự do lập hội, quyền thương lượng tập thể và quyền không bị phân biệt đối xử trong lao động. Các cam kết này không chỉ mang tính chất yêu cầu mà còn là một phần bắt buộc trong quá trình triển khai hiệp định. Các doanh nghiệp sẽ phải tuân thủ các tiêu chuẩn lao động mới nhằm đảm bảo rằng người lao động không chỉ có môi trường làm việc an toàn mà còn có thể tham gia vào các hoạt động liên quan đến quyền lợi của họ.
Với các cam kết từ EVFTA, người lao động trong ngành da giày sẽ có cơ hội tốt hơn để bảo vệ quyền lợi của mình. Giờ đây, họ có thể đòi hỏi các quyền lợi như tăng lương, phúc lợi xã hội và các điều kiện làm việc tốt hơn. Sự tham gia của các tổ chức nghề nghiệp cũng sẽ giúp họ có tiếng nói trong các vấn đề liên quan đến cuộc sống và công việc. Hơn nữa, việc thúc đẩy các tiêu chuẩn lao động sẽ giúp cải thiện hình ảnh của ngành da giày Việt Nam trên toàn cầu, từ đó thu hút thêm nhiều đầu tư và tạo ra nhiều cơ hội việc làm hơn cho người lao động.
Mặc dù có nhiều lợi ích từ các cam kết trong EVFTA, việc thực thi những cam kết này vẫn gặp không ít khó khăn. Một trong những vấn đề lớn nhất là thiếu cơ chế quản lý và giám sát hiệu quả. Nếu không có sự kiểm tra và đánh giá thường xuyên, các doanh nghiệp có thể lách luật hoặc tìm cách tránh thực hiện các nghĩa vụ của mình. Ngoài ra, nhận thức và hiểu biết của người lao động về quyền lợi của mình cũng rất hạn chế. Do vậy, họ cần được trang bị kiến thức và kỹ năng để có thể tự bảo vệ bản thân trước những vi phạm có thể xảy ra.
3. Các giải pháp cần thiết để bảo vệ người lao động
Để thực thi hiệu quả các cam kết từ EVFTA, cần có các giải pháp cụ thể và đồng bộ nhằm bảo vệ quyền lợi cho người lao động trong ngành da giày. Cụ thể như sau:
Cải thiện điều kiện làm việc
Điều kiện làm việc là yếu tố tiên quyết ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của người lao động. Do đó, các doanh nghiệp cần chú trọng cải thiện môi trường làm việc, giảm thiểu ô nhiễm và cung cấp đầy đủ trang thiết bị bảo hộ cho công nhân. Cần tiến hành kiểm tra định kỳ để đánh giá điều kiện làm việc và đưa ra các biện pháp khắc phục kịp thời. Ngoài ra, việc tổ chức các chương trình đào tạo về an toàn lao động cũng rất cần thiết để nâng cao ý thức và kiến thức cho người lao động.
Xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội
Một trong những giải pháp quan trọng khác là xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội chặt chẽ cho người lao động. Điều này sẽ giúp bảo vệ quyền lợi cho công nhân trong trường hợp xảy ra tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp. Các doanh nghiệp cần chủ động tham gia vào các quỹ bảo hiểm xã hội, đồng thời tuyên truyền và khuyến khích người lao động tham gia. Hệ thống bảo hiểm xã hội tốt sẽ tạo ra cảm giác an tâm cho công nhân, giúp họ yên tâm làm việc và cống hiến cho doanh nghiệp.
Đảm bảo thu nhập ổn định
Để bảo vệ quyền lợi của người lao động, doanh nghiệp cần phải đảm bảo một mức lương tối thiểu đủ sống cho công nhân. Điều này không chỉ giúp người lao động đảm bảo cuộc sống hàng ngày mà còn tạo động lực làm việc lâu dài và cống hiến cho tổ chức. Ngoài ra, việc thúc đẩy các chính sách thưởng duy trì sẽ giúp tăng cường động lực làm việc của nhân viên. Các doanh nghiệp cũng nên xem xét việc cung cấp các phúc lợi khác như chế độ nghỉ phép, chăm sóc sức khỏe để nâng cao đời sống tinh thần cho người lao động.
Đề xuất chính sách từ chính phủ
Chính phủ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ người lao động trong ngành da giầy thông qua việc ban hành các chính sách và quy định phù hợp.
Tăng cường quản lý và giám sát
Chính phủ cần tăng cường hoạt động quản lý và giám sát các doanh nghiệp trong ngành da giầy để đảm bảo việc thực hiện đúng các quy định về lao động. Việc thành lập các đoàn kiểm tra định kỳ sẽ giúp phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm về quyền lợi của người lao động. Ngoài ra, cần thiết lập một cơ chế phản ánh và khiếu nại hiệu quả để người lao động có thể báo cáo những vấn đề mà họ gặp phải. Điều này sẽ giúp nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm của các doanh nghiệp.
Phát triển chương trình đào tạo nghề cho lao động
Chương trình đào tạo nghề cũng là một trong những giải pháp cần thiết để nâng cao tay nghề cho người lao động. Chính phủ nên hỗ trợ các cơ sở giáo dục và các doanh nghiệp trong việc tổ chức các khóa học, đào tạo nghề cho người lao động trong ngành da giày. Việc nâng cao tay nghề không chỉ giúp người lao động tăng thu nhập mà còn giúp họ có cơ hội thăng tiến trong công việc. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng sẽ được lợi từ nguồn nhân lực chất lượng cao hơn.
Khuyến khích sự tham gia của các tổ chức xã hội
Các tổ chức xã hội và phi chính phủ cũng có thể đóng góp tích cực vào việc bảo vệ người lao động trong ngành da giày. Chính phủ nên khuyến khích các tổ chức này tham gia vào các hoạt động giám sát, điều tra và báo cáo về tình hình lao động trong ngành. Sự tham gia của các tổ chức xã hội sẽ giúp nâng cao tính khách quan và minh bạch trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động. Đồng thời, các tổ chức này cũng có thể đóng góp ý kiến và đề xuất các giải pháp hiệu quả để cải thiện tình hình.
4. Kết luận
Bảo vệ người lao động trong ngành da giày: thực thi cam kết từ EVFTA không chỉ là một yêu cầu cấp thiết mà còn là một cơ hội để tái định hình lại ngành da giày Việt Nam. Qua việc thực hiện các cam kết từ EVFTA, chúng ta có thể hy vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn cho người lao động, nơi mà quyền lợi và sức khỏe của họ được đặt lên hàng đầu. Chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng cần chung tay hành động để xây dựng một môi trường lao động công bằng và an toàn cho tất cả mọi người.
Các giải pháp cần thiết để bảo vệ người lao động trong ngành da giày không chỉ tập trung vào việc cải thiện điều kiện làm việc mà còn hướng tới việc xây dựng một môi trường làm việc an toàn và bền vững. Chỉ khi người lao động được bảo vệ và tôn trọng, ngành da giày Việt Nam mới có thể phát triển mạnh mẽ và bền vững trong tương lai.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Nguyễn Thanh Nga, Lê Thị Bích Ngọc (2022). EVFTA: Cơ hội, thách thức và những giải pháp cho Việt Nam trong thời gian tới. Tạp chí Kinh tế và Dự báo. Email: kinhtedubao@mpi.gov.vn. Truy cập ngày 1/11/2024, từ: https://kinhtevadubao.vn/evfta-co-hoi-thach-thuc-va-nhung-giai-phap-cho-viet-nam-trong-thoi-gian-toi-20814.html
- Hà Hương (2023). Thực thi Hiệp định EVFTA: Ngành Da giày đảm bảo các cam kết về lao động. Báo Công Thương điện tử. Email: kinhtevietnam100@gmail.com. Truy cập ngày 1/11/2024, từ https://kinhte.congthuong.vn/thuc-thi-hiep-dinh-evfta-nganh-da-giay-dam-bao-cac-cam-ket-ve-lao-dong-294393.html
- Đặng Thị Phương Hoa (2022). Thực thi các cam kết về lao động của Việt Nam trong EVFTA. Tạp chí điện tử- Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng. Email: toasoan@vietq.vn. Truy cập ngày 1/11/2024, từ: https://vietq.vn/thuc-thi-cac-cam-ket-ve-lao-dong-cua-viet-nam-trong-evfta-d203569.html
- Cổng thông tin điện tử Bộ Công Thương (2020). Những điều cần biết về Hiệp định EVFTA. Email: bbt@moit.gov.vn. Truy cập ngày 1/11/2024, từ: https://moit.gov.vn/tin-tuc/thi-truong-nuoc-ngoai/nhung-dieu-can-biet-ve-hiep-dinh-evfta.html
- Hồng Kiều (2019). Cam kết về lao động trong EVFTA đang được nội luật hóa như thế nào. Việt Nam+- Thông tấn xã Việt Nam. Email: vietnamplus2008@gmail.com. Truy cập ngày 1/11/2024, từ: https://www.vietnamplus.vn/cam-ket-ve-lao-dong-trong-evfta-dang-duoc-noi-luat-hoa-nhu-the-nao-post581031.vnp