Hồ Minh Thư
Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương
Tóm tắt
Bảo vệ quyền lợi người lao động là một chủ đề quan trọng trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu. Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU) không chỉ mang lại cơ hội phát triển cho ngành thủy sản Việt Nam mà còn đặt ra nhiều thách thức liên quan đến vấn đề bảo vệ quyền lợi của người lao động.
Bài viết phân tích những yêu cầu bảo vệ quyền lợi của người lao động trong ngành thủy sản xuất khẩu trong Hiệp định EVFTA, từ đó đưa ra các giải pháp khả thi để bảo về quyền lợi và nâng cao điều kiện làm việc cho người lao động.
Từ khóa: Bảo vệ quyền lợi người lao động, ngành thủy sản xuất khẩu, chế biến thủy sản, nuôi chồng thủy sản.
1. Quyền lợi người lao động trong ngành thủy sản Việt Nam
Bảo vệ quyền lợi của người lao động là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành thủy sản. Tuy nhiên, trên thực tế, quyền lợi của họ vẫn chưa được thực thi đầy đủ. Thể hiện ở các khía cạnh như sau:
Tiền lương và phúc lợi
Tiền lương là một trong những yếu tố quyết định đến đời sống của người lao động. Trong ngành thủy sản, mức lương thường không ổn định và thường thấp hơn mức trung bình của các ngành nghề khác.
Điều kiện làm việc
Điều kiện làm việc trong ngành thủy sản thường rất khó khăn. Người lao động phải chịu áp lực lớn trong công việc, đôi khi làm việc trong môi trường độc hại mà không được trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ. Thiếu sự giám sát và quản lý chặt chẽ từ phía doanh nghiệp cũng là một vấn đề lớn trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động.
Hệ thống pháp luật và chính sách bảo vệ
Mặc dù Việt Nam đã có nhiều chính sách và quy định liên quan đến bảo vệ quyền lợi của người lao động, nhưng việc thực thi những quy định này vẫn còn nhiều bất cập. Nhiều doanh nghiệp chưa tuân thủ các quy định về lao động, gây khó khăn cho người lao động trong việc đòi hỏi quyền lợi chính đáng của mình. Điều này yêu cầu sự can thiệp mạnh mẽ từ các cơ quan chức năng để đảm bảo rằng quyền lợi của người lao động được bảo vệ.
Thiếu thông tin về quyền lợi
Nhiều người lao động trong ngành thủy sản không biết rõ về quyền lợi của mình. Họ thiếu thông tin về các chế độ bảo hiểm, quyền lợi liên quan đến sức khỏe và an toàn lao động. Chính vì vậy, cần có chiến dịch truyền thông mạnh mẽ nhằm nâng cao nhận thức cho người lao động về quyền lợi của họ. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp giữa các tổ chức lao động và chính quyền để bảo vệ quyền lợi cho họ.
2. Bối cảnh EVFTA và tác động đến ngành thủy sản
Sự gia tăng của các hiệp định thương mại tự do đã tác động mạnh mẽ tới nền kinh tế Việt Nam. Đặc biệt, EVFTA được kỳ vọng sẽ mở ra nhiều cơ hội cho ngành thủy sản của nước ta. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội này cũng tồn tại không ít thách thức, đặc biệt là trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động.
(i)Tầm quan trọng của ngành thủy sản đối với nền kinh tế Việt Nam
Ngành thủy sản là ngành đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Đây là nguồn cung cấp thực phẩm và là nguồn thu ngoại tệ lớn cho đất nước. Xuất khẩu thủy sản đã trở thành một trong những ngành có giá trị xuất khẩu cao nhất, góp phần tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động.
Sự phát triển của ngành thủy sản cũng kéo theo sự gia tăng nhu cầu về lao động. Nhiều nhà máy chế biến thủy sản và cơ sở nuôi trồng thủy sản đã được hình thành, tạo ra hàng triệu việc làm cho người dân địa phương, đặc biệt là ở các vùng nông thôn. Tuy nhiên, áp lực cạnh tranh ngày càng lớn cũng dẫn đến tình trạng lạm dụng quyền lợi của người lao động.
(ii)Tác động của EVFTA đến ngành thủy sản
Khi EVFTA có hiệu lực, ngành thủy sản Việt Nam sẽ được hưởng những ưu đãi lớn như giảm thuế xuất khẩu và mở rộng thị trường tiêu thụ. Những điều này hứa hẹn sẽ giúp doanh nghiệp tăng trưởng và phát triển mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, để tận dụng tốt nhất những cơ hội này, các doanh nghiệp cần phải đảm bảo tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về chất lượng sản phẩm và điều kiện làm việc.
Bên cạnh đó, EVFTA cũng yêu cầu các nước thành viên cam kết bảo vệ quyền lợi của người lao động, bao gồm cả vấn đề an toàn lao động, phúc lợi xã hội và mức lương tối thiểu. Điều này đặt ra yêu cầu cao hơn đối với ngành thủy sản, nơi mà nhiều lao động vẫn đang phải đối mặt với điều kiện làm việc khắc nghiệt.
(iii) Thách thức trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động đáp ứng yêu cầu EVFTA
Mặc dù EVFTA mang lại nhiều cơ hội, nhưng cũng đồng thời tạo ra thách thức lớn cho việc bảo vệ quyền lợi người lao động. Các doanh nghiệp trong ngành thủy sản cần phải đầu tư vào cải thiện điều kiện làm việc và tăng cường trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Điều này không chỉ cần thiết để đáp ứng yêu cầu của EVFTA mà còn để xây dựng hình ảnh tốt đẹp cho ngành thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Nếu không có những bước đi đúng đắn, nguy cơ vi phạm quyền lợi lao động sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, không chỉ đối với người lao động mà còn cho sự phát triển bền vững của ngành thủy sản.
3. Giải pháp nhằm bảo vệ quyền lợi người lao động trong ngành thủy sản xuất khẩu
Để bảo vệ quyền lợi cho người lao động trong ngành thủy sản xuất khẩu, cần phát triển các giải pháp đồng bộ từ cả phía chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội.
(i) Đối với chính phủ
Tăng cường quản lý và giám sát: Chính phủ nên tăng cường công tác quản lý và giám sát các doanh nghiệp trong ngành thủy sản nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ lao động. Các cuộc thanh tra định kỳ sẽ giúp phát hiện kịp thời các vi phạm và đưa ra biện pháp xử lý thích hợp.
Xây dựng khung pháp lý rõ ràng: Cần xây dựng các khung pháp lý rõ ràng về quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động trong ngành thủy sản. Điều này sẽ giúp người lao động hiểu rõ hơn về quyền lợi của mình và tự tin hơn trong việc yêu cầu bảo vệ quyền lợi.
Nâng cao nhận thức xã hội: Nâng cao nhận thức xã hội về quyền lợi người lao động trong ngành thủy sản cũng là một nhiệm vụ quan trọng. Điều này không chỉ giúp người lao động cảm thấy tự tin hơn mà còn tạo ra một môi trường làm việc tích cực hơn
(ii) Đối vớidoanh nghiệp
Doanh nghiệp cũng cần chủ động tham gia vào việc bảo vệ quyền lợi người lao động, không chỉ vì lý do đạo đức mà còn vì lợi ích lâu dài của chính mình.
Cải thiện điều kiện làm việc: Doanh nghiệp nên đầu tư vào cơ sở vật chất và trang thiết bị, đảm bảo điều kiện làm việc an toàn và thuận tiện cho người lao động. Việc cải thiện môi trường làm việc sẽ giúp tăng hiệu suất lao động và giảm tỷ lệ nghỉ việc.
Thực hiện chế độ đãi ngộ hợp lý: Doanh nghiệp cần xem xét, đánh giá và nâng cao chế độ đãi ngộ cho người lao động, bao gồm cả tiền lương lẫn các phúc lợi khác. Điều này sẽ tạo giúp người lao động yên tâm làm việc, tạo động lực cho họ làm việc hiệu quả hơn.
Sự tham gia của người lao động trong quyết định liên quan đến công việc của họ là rất quan trọng. Khi người lao động có tiếng nói trong công việc, họ sẽ cảm thấy được tôn trọng và có trách nhiệm hơn.
Quyền tham gia vào các tổ chức lao động: Người lao động nên có quyền tham gia vào các tổ chức lao động để bảo vệ quyền lợi của mình. Đây là một quyền lợi cơ bản mà mọi người lao động cần được đảm bảo
(iii) Đối với các tổ chức xã hội
Các tổ chức xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động. Họ có thể hỗ trợ người lao động trong việc tìm kiếm thông tin và giúp họ kết nối với các cơ quan chức năng.
Tổ chức các chương trình đào tạo: Các tổ chức xã hội có thể tổ chức các chương trình đào tạo về quyền lợi lao động, cung cấp cho người lao động kiến thức cần thiết để bảo vệ quyền lợi của mình. Đây là một bước đi quan trọng để nâng cao nhận thức và tự bảo vệ bản thân.
Hỗ trợ tư vấn pháp lý: Cần có các dịch vụ tư vấn pháp lý miễn phí hoặc giá rẻ dành cho người lao động. Việc này sẽ giúp họ có thêm thông tin và sự hỗ trợ khi gặp phải các vấn đề liên quan đến quyền lợi lao động.
4. Kết luận
EVFTA và yêu cầu bảo vệ quyền lợi người lao động trong ngành thủy sản xuất khẩu là một vấn đề phức tạp và đòi hỏi sự chú ý từ nhiều phía. Để bảo vệ quyền lợi người lao động trong ngành thủy sản, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và người lao động. Chúng ta không chỉ nhìn nhận EVFTA như một cơ hội phát triển mà còn phải xem đây là một thách thức để cải cách và hoàn thiện hệ thống bảo vệ quyền lợi người lao động. Chỉ khi nào quyền lợi người lao động được đảm bảo, ngành thủy sản mới có thể phát triển bền vững và hội nhập một cách hiệu quả trên thị trường quốc tế.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Tuệ An (2023). EVFTA - Cơ hội doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu thủy sản trực tiếp vào thị trường Bắc Âu. Cổng thông tin điện tử Bộ Công Thương. Email: bbt@moit.gov.vn. Truy cập ngày 1/11/2024, từ: https://moit.gov.vn/tin-tuc/thi-truong-nuoc-ngoai/co-hoi-xuat-khau-thuy-san-truc-tiep-vao-thi-truong-bac-au-nho-evfta.html
- Minh Tuệ (2023). Thực thi nghiêm túc các cam kết lao động trong Hiệp định UKVFTA, EVFTA, CPTPP. Cổng thông tin điện tử Bộ Công Thương. Email: bbt@moit.gov.vn. Truy cập ngày 1/11/2024, từ: https://moit.gov.vn/tin-tuc/thi-truong-nuoc-ngoai/thuc-thi-nghiem-tuc-cac-cam-ket-lao-dong-trong-hiep-dinh-ukvfta-evfta-cptpp.html
- Nguyễn Luận (2021). EVFTA - Cơ hội và thách thức đối với ngành thủy sản Việt Nam. Trang thông tin điện tử tổng hợp Tiêu dùng Plus. Email: tieudung8898@gmail.com. Truy cập ngày 1/11/2024, từ: https://tieudungplus.vn/san-xuat-nong-thuy-san-can-them-cac-giai-phap-trong-tam-de-vuot-qua-kho-khan-20201231000003637.html
- Tường Minh (2024). Việt Nam thúc đẩy quyền lợi của người lao động trong ngành cá và nuôi trồng thủy sản. Báo điện tử pháp luật. E-mail: baodientuphapluat@gmail.com. Truy cập ngày 1/11/2024, từ: https://baophapluat.vn/viet-nam-thuc-day-quyen-loi-cua-nguoi-lao-dong-trong-nganh-ca-va-nuoi-trong-thuy-san-post505894.html
- Diên Hồng (2024). Bảo vệ quyền lợi của người lao động là ưu tiên hàng đầu. Báo điện tử bảo vệ pháp luật. Email: baovephapluat24h@gmail.com. Truy cập ngày 1/11/2024, từ: https://baovephapluat.vn/kiem-sat-24h/van-de-su-kien/bao-ve-quyen-loi-cua-nguoi-lao-dong-la-uu-tien-hang-dau-158509.html