Ngô Thị Thanh Hương
Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương
Tóm tắt
Nông sản Việt Nam có vị trí quan trọng trong thị trường toàn cầu, đặc biệt là thị trường EU, một trong những đối tác thương mại lớn của Việt Nam. Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) đã mở ra nhiều cơ hội cho ngành nông sản Việt Nam tiếp cận thị trường này. Trong bối cảnh này, các hiệp hội doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ, thúc đẩy và kết nối các doanh nghiệp nông sản Việt Nam với thị trường EU. Hiệp hội doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn, mở rộng cơ hội và phát triển bền vững. Việc tham gia vào các hiệp hội giúp các doanh nghiệp kết nối tốt hơn, nâng cao năng lực cạnh tranh và góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Bài viết này sẽ làm rõ hơn vai trò của các hiệp hội doanh nghiệp trong việc thúc đẩy sự kết nối này.
Từ khóa: Hiệp hội doanh nghiệp, kết nối doanh nghiệp, nông sản, vai trò hiệp hội, EU.
1. Khái quát về hiệp hội doanh nghiệp và các hiệp hội trong nước và quốc tế hỗ trợ ngành nông sản
(i) Khái quát về hiệp hội doanh nghiệp
Hiệp hội doanh nghiệp là một tổ chức tập hợp các doanh nghiệp hoạt động trong cùng một lĩnh vực hoặc có cùng mối quan tâm, mục tiêu. Hiệp hội doanh nghiệp là đại diện cho quyền lợi và lợi ích chung của các doanh nghiệp thành viên, thúc đẩy sự phát triển bền vững và cạnh tranh của ngành hoặc lĩnh vực đó.
Hiệp hội doanh nghiệp đóng vai trò là tổ chức đại diện quyền lợi cho các thành viên trong các cuộc đàm phán với chính phủ, cơ quan quản lý và các tổ chức quốc tế. Bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp trước các chính sách và quy định mới, cũng như trong các tranh chấp thương mại. Hiệp hội cũng có vai trò cung cấp thông tin thị trường, các tư vấn về chiến lược kinh doanh, đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thành viên giao lưu, chia sẻ và hợp tác kinh doanh. Hiệp hội cũng giúp các thành viên nâng cao năng lực quản lý, kỹ năng và kiến thức trong lĩnh vực hoạt động, quảng bá sản phẩm và dịch vụ của thành viên, tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường.
Hiệp hội còn hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tuân thủ các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn, và môi trường, từ đó giúp doanh nghiệp phát triển bền vững và đáp ứng các yêu cầu của thị trường quốc tế.
(ii) Các hiệp hội trong nước và quốc tế hỗ trợ ngành nông sản
Trong ngành nông sản, có nhiều hiệp hội chuyên ngành giúp đại diện và hỗ trợ các doanh nghiệp, nông dân và tổ chức liên quan. Các hiệp hội này tập trung vào các sản phẩm cụ thể, vùng miền, hoặc các lĩnh vực liên quan đến nông sản. Một số hiệp hội tiêu biểu trong ngành nông sản tại Việt Nam và quốc tế gồm có:
Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit): đại diện cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu rau quả. Hiệp hội này thúc đẩy việc phát triển sản xuất, cải thiện chất lượng và mở rộng thị trường tiêu thụ cho rau quả Việt Nam, đặc biệt là xuất khẩu.
Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA): đại diện cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu gạo. VFA đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thương mại gạo, cung cấp thông tin thị trường và hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình xuất khẩu gạo.
Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA): VPA đại diện cho ngành hồ tiêu Việt Nam, đặc biệt là trong các hoạt động xuất khẩu. Hiệp hội hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp hồ tiêu nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường và thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA): tập trung vào việc phát triển và bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, xuất khẩu cà phê và ca cao. Hiệp hội này cũng tổ chức các sự kiện xúc tiến thương mại và giúp nâng cao vị thế của cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS): VINACAS đại diện cho các doanh nghiệp và tổ chức trong ngành điều. Hiệp hội này hỗ trợ các hoạt động xúc tiến thương mại, phát triển thị trường và cải thiện chất lượng sản phẩm điều Việt Nam để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.
Hiệp hội Chè Việt Nam (VITAS): VITAS hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, và xuất khẩu chè. Hiệp hội này tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm chè Việt Nam, đồng thời thúc đẩy nghiên cứu phát triển giống chè và quy trình sản xuất bền vững.
Hiệp hội Nông sản Hữu cơ Việt Nam (VOAA): VOAA tập trung vào phát triển ngành nông sản hữu cơ. Hiệp hội này giúp nâng cao nhận thức về sản phẩm hữu cơ, hỗ trợ các nhà sản xuất trong việc đạt chứng nhận hữu cơ và thúc đẩy thị trường tiêu thụ nông sản hữu cơ.
Ngoài ra trong ngành nông sản còn có các Hiệp hội quốc tế như:
Hiệp hội Lương thực và Nông sản Quốc tế (IFAD): Đóng vai trò hỗ trợ các nông dân và doanh nghiệp nhỏ trên toàn thế giới, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển.
Hiệp hội Cà phê Quốc tế (ICO): Tổ chức quốc tế đại diện cho ngành cà phê toàn cầu, hỗ trợ việc duy trì giá cả công bằng và bền vững.
Hiệp hội Xuất khẩu Trái cây và Rau quả Châu Âu (Freshfel): Tổ chức đại diện cho ngành xuất khẩu và nhập khẩu trái cây và rau quả tại Châu Âu.
Các hiệp hội này không chỉ hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng và phát triển thị trường, mà còn góp phần xây dựng các chính sách phù hợp, phát triển bền vững và quảng bá nông sản.
2. Vai trò kết nối của Hiệp hội doanh nghiệp đối với doanh nghiệp nông sản Việt Nam và EU
Việc kết nối doanh nghiệp nông sản Việt Nam với thị trường EU thông qua hiệp hội doanh nghiệp đang ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và các hiệp định thương mại tự do như Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU đã được ký kết. Hiệp hội doanh nghiệp đóng vai trò trung gian, hỗ trợ các doanh nghiệp nông sản tiếp cận thị trường EU bằng nhiều cách
- Tăng cường hợp tác và kết nối doanh nghiệp Việt Nam và EU
Có thể thấy Hiệp hội đã và đang tích cực trong việc thúc đẩy hợp tác và mở rộng mạng lưới kinh doanh bằng việc xây dựng và duy trì các kênh kết nối giữa doanh nghiệp nông sản Việt Nam và đối tác EU. Các hiệp hội ngành hàng thường tổ chức các hoạt động như tổ chức hội thảo, hội chợ triển lãm và các chương trình xúc tiến thương mại giúp các doanh nghiệp giới thiệu sản phẩm và xây dựng mối quan hệ với đối tác tiềm năng tại EU. Đồng thời hỗ trợ trong việc cung cấp thông tin về thị trường EU, giúp các doanh nghiệp thành viên hiểu rõ hơn về nhu cầu và xu hướng tiêu dùng của người tiêu dùng EU.
- Hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng và an toàn
Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng thường xuyên hỗ trợ các doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng và an toàn mà thị trường EU có những yêu cầu rất cao về chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc đối với nông sản nhập khẩu. Hiệp hội doanh nghiệp thường tổ chức các khóa đào tạo và tư vấn để giúp các doanh nghiệp nông sản Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe này. Tuy nhiên, việc tuân thủ và đáp ứng các tiêu chuẩn của EU vẫn là thách thức lớn đối với nhiều doanh nghiệp nông sản Việt Nam, do quy mô sản xuất nhỏ lẻ, thiếu đầu tư vào công nghệ và quy trình sản xuất hiện đại.
- Hỗ trợ quảng bá sản phẩm
Các hiệp hội doanh nghiệp thường xuyên hỗ trợ quảng bá sản phẩm nông sản Việt Nam tại thị trường EU bằng các chiến dịch truyền thông và tham gia các hội chợ quốc tế. Bằng hình thức này, hiệp hội đã mang đến cho người tiêu dùng tại thị trường EU cái nhìn rõ nét hơn về nông sản Việt Nam. Dù vậy, nhiều sản phẩm nông sản Việt Nam vẫn chưa được định vị rõ ràng và đôi khi bị cạnh tranh gay gắt bởi các sản phẩm từ các nước khác có uy tín hơn trong mắt người tiêu dùng châu Âu.
- Tư vấn và hỗ trợ pháp lý
Hiệp hội doanh nghiệp còn đóng vai trò tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp xử lý các thủ tục hành chính phức tạp liên quan đến xuất khẩu bởi việc tuân thủ các quy định pháp lý và thủ tục hành chính tại EU là điều bắt buộc để các sản phẩm nông sản có thể vào được thị trường này. Tuy nhiên, quy trình và thủ tục này vẫn phức tạp và tốn nhiều thời gian, là một trở ngại lớn cho các doanh nghiệp nông sản nhỏ và vừa của Việt Nam.
Ngoài những đóng góp kể trên, các Hiệp hội doanh nghiệp trong ngành nông sản Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với một số thách thức, lớn nhất là thiếu nguồn lực và kinh phí, việc hỗ trợ cho các doanh nghiệp thành viên còn rất khiêm tốn.
3. Một số đề xuất nâng cao vai trò của Hiệp hội trong việc kết nối doanh nghiệp nông sản Việt Nam và EU
Có thể thấy với vai trò kết nối và hỗ trợ doanh nghiệp nông sản Việt Nam trong việc tiếp cận thị trường EU, Hiệp hội doanh nghiệp đã và đang nỗ lực thúc đẩy kết nối giữa doanh nghiệp Việt Nam và EU. Để nâng cao hiệu quả, hiệp hội và các doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ hơn, đầu tư vào nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng cường năng lực cạnh tranh để đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường EU.
Trước hết, Hiệp hội doanh nghiệp cần phối hợp với các cơ quan hữu quan và các tổ chức quốc tế trong việc tổ chức các khóa đào tạo và hướng dẫn về tiêu chuẩn bền vững. Cung cấp các khóa đào tạo cho doanh nghiệp nông sản về các tiêu chuẩn như GAP, HACCP và các chứng nhận hữu cơ, giúp doanh nghiệp thành viên nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường EU.
Tiếp đó, Hiệp hội doanh nghiệp cũng cần đẩy mạnh hỗ trợ các doanh nghiệp nông sản Việt Nam trong quá trình chứng nhận sản phẩm, từ đó xây dựng uy tín và thương hiệu trên thị trường quốc tế. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các sản phẩm nông sản như cà phê, gạo và trái cây.
Đồng thời Hiệp hội cũng cần khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng mô hình sản xuất thân thiện với môi trường, giúp bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng EU về sản phẩm xanh và bền vững.
Bên cạnh đó để có thể vượt qua được những thách thức hiện nay, Hiệp hội doanh nghiệp cũng cần phải tăng cường tìm kiếm các nguồn hỗ trợ tài chính và kỹ thuật để giúp doanh nghiệp vượt qua các khó khăn về nguồn lực và đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại. Cùng với đó là tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế và hiệp hội doanh nghiệp của EU để học hỏi kinh nghiệm và tiếp cận các công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực nông sản.
Để tận dụng hiệu quả những cơ hội mà Hiệp định EVFTA, các Hiệp hội doanh nghiệp trong ngành nông sản Việt Nam cần tăng cường các hoạt động đào tạo và cung cấp thông tin về EVFTA để giúp doanh nghiệp nông sản nắm bắt cơ hội và tiếp cận thị trường EU hiệu quả hơn.
4. Kết luận
Vai trò của Hiệp hội doanh nghiệp trong việc kết nối các doanh nghiệp nông sản Việt Nam với thị trường EU là rất quan trọng và cần thiết, góp phần xây dựng mạng lưới hợp tác, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường EU. Tuy nhiên, để tối ưu hóa cơ hội mà Hiệp định EVFTA mang lại, cần có sự đầu tư mạnh mẽ hơn vào công nghệ, cải thiện quy trình logistics và chuỗi cung ứng, cũng như tăng cường kiến thức về thị trường cho các doanh nghiệp.
Đồng thời, Hiệp hội cần tiếp tục vai trò tư vấn và đào tạo, giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận thị trường EU hiệu quả hơn. Việc phát huy tối đa sự hợp tác giữa hiệp hội và các doanh nghiệp sẽ tạo nền tảng vững chắc cho nông sản Việt Nam nâng cao uy tín, xây dựng thương hiệu và gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế, đặc biệt là tại EU.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
-
Bộ Công Thương Việt Nam (2024). Đường Cao Tốc Để Nông Sản Việt Chinh Phục Thị Trường EU. Báo Công Thương. Truy cập từ: https://congthuong.vn/duong-cao-toc-de-nong-san-viet-chinh-phuc-thi-truong-eu-336101.html
-
Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế (2022). Hiệp định EVFTA: Kết nối doanh nghiệp nông sản Việt Nam – EU. Truy cập từ: http://hoinhapkinhte.gov.vn/ VI%E1%BB%86T-NAM-EU-_BV/ID/3014/ Hiep-inh-EVFTA-Ket-noi-doanh-nghiep-nong-san-Viet-Nam--EU
-
Nguyễn Hạnh (2022). Xuất khẩu nông sản sang thị trường EU đối diện với thách thức mới. Truy cập từ https://congthuong.vn/ xuat-khau-nong-san-sang-thi-truong- eu-doi-dien-voi-thach-thuc-moi-231882.html
-
Trần Mai Trang (2023). Tác động của Hiệp định thương mại tự do đến các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Việt Nam. Truy cập từ: https://www.researchgate.net/publication/ 375474172_Impact_Of_The_Free_Trade_Agreement_FTA_on_ Agricultural_Product_Export_Enterprises_in_Vietnam
-
Viện Kinh tế Việt Nam (2021). EVFTA với doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam. Truy cập từ: https://www.economica.vn/Content/files/PUBL%20%26%20REP/ EVFTA%20and%20the%20SME%20Sector%20VIE.pdf