Năm 2022, tăng trưởng kinh tế thế giới, thương mại và đầu tư toàn cầu vẫn đang chịu tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19, xung đột Nga và Ucraina và sự điều chỉnh lại chiến lược nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào bên ngoài của các nước lớn làm thay đổi các chuỗi cung ứng, gây tác động phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố nói riêng và cả nước nói chung. Trong nước, tình hình dịch COVID-19 đã cơ bản được kiểm soát, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở cửa nền kinh tế trong trạng thái bình thường mới; Thành phố đã triển khai quyết liệt Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và cho phép mở cửa du lịch, đã tác động rõ nét đến hoạt động kinh tế - xã hội; Chính phủ cũng như Thành phố ban hành các cơ chế, chính sách hỗ trợ cho sự phục hồi và phát triển kinh tế, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, cải cách các thủ tục hành chính,... Một số chủ trương lớn như Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 08 tháng 01 năm 2022 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2022, Kết luận số 221-KL/TU ngày 06 tháng 1 năm 2021 của Thành ủy về kinh tế - xã hội năm 2021, nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm năm 2022, Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2022 - 2025, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025,... đã tác động tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố.
Tuy nhiên, giá nhiều loại hàng hóa, nguyên, nhiên vật liệu trên thế giới tăng đã tạo áp lực lớn đến chi phí sản xuất của các doanh nghiệp; giá xăng dầu tăng làm tăng giá thành sản phẩm hàng hóa và dịch vụ, gây áp lực lên hoạt động sản xuất, kinh doanh. Trong bối cảnh đó, nhiệm vụ đạt được mục tiêu năm 2022 rất thách thức, Sở Công Thương đã thực hiện chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra và linh hoạt trong điều hành để phấn đấu hướng tới việc hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch của năm 2022, phát huy tính chủ động, năng động, sáng tạo để thực hiện chủ đề năm 2022 “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19, tiếp tục nâng cao chất lượng xây dựng chính quyền đô thị, cải thiện môi trường đầu tư, đồng hành cùng doanh nghiệp”; đồng thời tập trung phục hồi kinh tế, tạo đà tăng tốc phát triển trong năm 2023 và những năm tiếp theo, trong đó đặt doanh nghiệp là trung tâm của sự tăng trưởng kinh tế.
Trên cơ sở quan điểm, định hướng chỉ đạo, điều hành của Thành phố, Sở Công Thương đã quán triệt, cụ thể hóa trong Kế hoạch triển khai Chương trình công tác năm 2022, tập trung rà soát, tổ chức triển khai thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm huy động mọi nguồn lực cho phát triển. Kết quả sản xuất công nghiệp và hoạt động thương mại năm 2022 như sau:
I. Tình hình sản xuất công nghiệp, hoạt động thương mại trên địa bàn thành phố năm 2022
1.Tình hình sản xuất công nghiệp
Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) năm 2022 ước tăng 17,3% so cùng kỳ (cùng kỳ giảm 14,3%); trong đó 04 nhóm ngành công nghiệp trọng điểm ước tăng 19,92% so cùng kỳ (cùng kỳ giảm 10,6%), cao hơn 2,6 điểm phần trăm so với mức tăng trưởng chung của toàn ngành công nghiệp. Chỉ số sản xuất công nghiệp tăng trở lại cho thấy xu hướng phục hồi ngày trở nên rõ nét hơn của nền kinh tế. Bên cạnh đó, Thành phố đang đồng hành hỗ trợ doanh nghiệp khôi phục, phát triển sản xuất kinh doanh trong điều kiện thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19; đồng thời triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp phát triển về số lượng và chất lượng, cải thiện năng lực sản xuất và tham gia ngày càng sâu vào chuỗi sản xuất toàn cầu (thông qua việc triển khai Kế hoạch số 2888/KH- UBND ngày 16 tháng 8 năm 2022 của Ủy ban nhân dân Thành phố về thực hiện Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2022 - 2023). Các doanh nghiệp đã nỗ lực mở rộng sản xuất bù lại khoảng thời gian 2 năm bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 nên kết quả sản xuất công nghiệp chung của Thành phố có chiều hướng phát triển tốt. Các kết quả cụ thể như sau:
- Ngành hóa dược - cao su - nhựa: IIP năm 2022 ước tăng 26,5% (cùng kỳ giảm 4,3%). Sản lượng công nghiệp ngành hóa dược tăng khá do nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân sau dịch và chăm sóc xã hội tăng lên. Bên cạnh đó, ngành Sản xuất và chế biến nhựa có triển vọng thuận lợi hơn từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) với những cơ hội mở ra cho cả xuất khẩu, nhập khẩu và thu hút đầu tư. Hiện nay, các sản phẩm nhựa của Việt Nam đang có mặt tại gần 160 thị trường trên thế giới (năm 2021, dù bị tác động tiêu cực của COVID-19, nhưng kim ngạch xuất khẩu sản phẩm chất dẻo của Thành phố đạt 448 triệu USD, tăng 6,1% so cùng kỳ; 10 tháng năm 2022 ước đạt 463,2 triệu USD, tăng 30,6% so cùng kỳ).
- Ngành chế biến lương thực, thực phẩm, đồ uống: IIP năm 2022 ước tăng khá 28,2% (cùng kỳ giảm 14,2%) nhờ sự mở rộng chiến dịch tiêm chủng vắc-xin, các hoạt động xã hội như giải trí ngoài trời, nhà hàng, du lịch khách sạn đã mở cửa trở lại từ đầu năm, thúc đẩy sự phục hồi mạnh mẽ của ngành sản xuất đồ uống và thực phẩm chế biến.
Là nơi tập trung số lượng lớn nhất nước doanh nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm nên ngành chế biến lương thực, thực phẩm của Thành phố không chỉ tiêu dùng cho thị trường Thành phố mà còn phục vụ thị trường cả nước, cũng như xuất khẩu. Từ tháng 3 đến nay, lũy kế chỉ số sản xuất ngành lương thực, thực phẩm và đồ uống đã lấy lại đà tăng trưởng so với cùng kỳ năm 2021 (3 tháng tăng 3,2%; 4 tháng tăng 1,7%; 5 tháng tăng 4,6%; 6 tháng tăng 7,0%; 7 tháng tăng 18,8%; 8 tháng tăng 26,9%; 9 tháng tăng 28,2%, 10 tháng ước tăng 30,3%) tạo sự khởi sắc kinh doanh và bứt phá sản xuất trong những tháng cuối năm 2022.
- Ngành cơ khí: IIP năm 2022 ước tăng 11,3% (cùng kỳ giảm 9,2%). Thành phố tập trung phát triển các chuyên ngành cơ khí công nghệ cao và có giá trị gia tăng lớn, giảm thiểu sản phẩm cơ khí gia công đơn thuần. Ưu tiên phát triển các nhóm ngành: cơ khí khuôn mẫu; máy móc thiết bị điện; máy móc thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp - lâm nghiệp - thủy sản và công nghiệp chế biến. Các nhóm ngành cơ khí được khuyến khích phát triển gồm: sản xuất dụng cụ gia đình; sản xuất máy công cụ; sản xuất máy động lực; sản xuất dụng cụ y tế, quang học, đồng hồ. Bên cạnh đó, Thành phố đã phát triển một số sản phẩm cơ khí tiêu biểu, có khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng trong và ngoài nước, bao gồm: Cơ khí khuôn mẫu; Cơ khí công nghệ cao; Máy móc thiết bị và phụ tùng,...
- Ngành sản xuất hàng điện tử: IIP năm 2022 ước tăng 5,8% (cùng kỳ giảm 17,8%). Theo Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam, dưới tác động của đại dịch COVID-19, xung đột giữa Nga - Ukraine đã khiến giá nhiên, nguyên liệu tăng, chuỗi cung ứng sản xuất linh kiện bị gián đoạn, ảnh hưởng tới ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, nhất là ngành công nghiệp sản xuất linh kiện điện tử dẫn đến thiếu hụt nguồn nguyên liệu.
Nhìn chung, ngành công nghiệp đang bước vào giai đoạn phục hồi sau đại dịch, dù còn nhiều khó khăn, thách thức về quá trình phục hồi sản xuất nhưng tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp trên địa bàn đã ổn định, các cơ sở, doanh nghiệp hoạt động sản xuất chuyển biến tích cực, đẩy mạnh sản xuất đáp ứng nhu cầu của thị trường nội địa và xuất khẩu. Tuy nhiên, giá xăng dầu biến động theo chiều hướng tăng làm cho chi phí sản xuất, nguyên vật liệu đầu vào tăng cao, gây áp lực lớn lên hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, các chi phí đầu vào tăng là một trong những khó khăn lớn đặt ra cho nền kinh tế nói chung và các ngành sản xuất công nghiệp chế biến, chế tạo nói riêng, song nhiều doanh nghiệp đã linh hoạt để duy trì sản xuất, nối lại chuỗi cung ứng thông suốt; đồng thời, các doanh nghiệp thực hiện đảm bảo chuỗi hoạt động sản xuất ngay từ đầu năm trong trạng thái bình thường mới.
2. Doanh thu bán lẻ hàng hóa
Trong nước, tình hình bệnh COVID-19 đã được kiểm soát, các hoạt động thương mại, du lịch đã được khôi phục, nhiều chương trình kết nối cung cầu, giao thương được tổ chức, hoạt động thương mại dịch vụ đã từng bước khôi phục, thị trường hàng hóa và đời sống của người dân ổn định, các điểm bán lẻ, hệ thống phân phối, nhà hàng, khách sạn, hàng quán kinh doanh ăn uống,... đã mở cửa trở lại toàn hệ thống; các cơ sở kinh doanh bán hàng song song cả hình thức trực tiếp và trực tuyến nên tổng mức bán lẻ hàng hóa gia tăng.
Doanh thu bán lẻ hàng hóa năm 2022 ước đạt 671.190 tỷ đồng, tăng 136,5% so với năm 2021 (cùng kỳ giảm 15,2%).
Nhìn chung, tình hình thị trường trên địa bàn Thành phố khá sôi động, các đơn vị sản xuất, kinh doanh đã chủ động dự trữ, bổ sung hàng hóa, đa dạng chủng loại để đảm bảo phục vụ nhu cầu mua sắm của người dân. Bên cạnh đó, Sở Công Thương tiếp tục triển khai công tác bình ổn thị trường hàng hóa, nhằm hạn chế việc tăng giá hàng hóa tiêu dùng, nhất là đối với các mặt hàng thiết yếu lương thực, thực phẩm,... Đến nay, hệ thống phân phối trên địa bàn Thành phố có 232 chợ, 03 chợ đầu mối, 237 siêu thị (106 siêu thị tổng hợp có kinh doanh thực phẩm và 131 siêu thị chuyên doanh), 46 trung tâm thương mại và 3.072 cửa hàng tiện lợi; các hệ thống phân phối vẫn duy trì, đảm bảo khả năng cung ứng các mặt hàng lương thực, thực phẩm thiết yếu cho người dân trên địa bàn.
3. Kim ngạch xuất nhập khẩu
Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của doanh nghiệp Thành phố qua cửa khẩu cả nước năm 2022 ước đạt 115,7 tỷ USD, tăng 10,1% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu dự ước đạt 49,5 tỷ USD, tăng 10,3% so với cùng kỳ năm 2021 (cùng kỳ giảm 1,0%) và kim ngạch nhập khẩu dự ước đạt 66,2 tỷ USD, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2021 (cùng kỳ tăng 12,9%).
4. Tình hình cung cấp và tiêu thụ điện (10 tháng đầu năm 2022)
Ngành điện vẫn đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ cung cấp điện ổn định, an toàn, đáp ứng đủ cho nhu cầu sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của người dân Thành phố. Cụ thể như sau:
Nhìn chung ngành điện vẫn đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ cung cấp điện ổn định, an toàn, đáp ứng đủ cho nhu cầu sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của người dân Thành phố.
- Sản lượng điện thương phẩm tháng 10 ước đạt 2.283 triệu kWh, tăng 26,23% so với cùng kỳ năm 2021. Lũy kế 10 tháng đầu năm 2022 điện thương phẩm ước đạt 22.576 triệu kWh, tăng 12,11% so với cùng kỳ năm 2021.
- Sản lượng điện tiết kiệm Thành phố 10 tháng đầu năm ước đạt 47,01 triệu kWh, chiếm 2,06% điện thương phẩm.
- Tổn thất điện năng 10 tháng đầu năm ước 2,57%.
- Chất lượng, độ tin cậy cung cấp điện trên địa bàn Thành phố tiếp tục được nâng cao, thể hiện qua các chỉ số về số lần mất điện của một khách hàng (SAIFI), thời gian mất điện của một khách hàng (SAIDI) so với cùng kỳ năm 2021, cụ thể 10 tháng đầu năm ước đạt:
+ SAIFI là 0,42 lần/khách hàng, tốt hơn 68,18% so với cùng kỳ năm 2021.
+ SAIDI là 30,54 phút, tốt hơn 65,37% so cùng kỳ năm 2021.
II. Nhận xét, đánh giá
1. Những mặt đạt được
Với su chỉ đạo tập trung, quyết liệt của Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố, sự phối hợp triển khai giữa các Sở ngành, Ủy ban nhân dân thành phố Thủ Đức, Ủy ban nhân dân các quận, huyện và tinh thần trách nhiệm, nỗ lực vượt khó của các doanh nghiệp, nhìn chung các chỉ tiêu ngành công thương vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng.
- Cơ cấu nội bộ ngành công nghiệp đã chuyển biến tích cực theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, giảm dần tỉ trọng các ngành công nghệ thấp, tăng dần tỷ trọng các ngành công nghệ trung bình và công nghệ cao.
Thành phố Hồ Chí Minh vẫn duy trì chương trình bình ổn thị trường với những mặt hàng lương thực, thực phẩm thiết yếu; một số hàng hóa có lượng hàng chiếm tới 30-50% thị phần; cung ứng hàng hóa cho người dân luôn được bảo đảm thực hiện thường xuyên.
Các Chương trình hợp tác thương mại, bình ổn thị trường, tiếp tục được triển khai hiệu quả, thiết thực, tạo điều kiện các doanh nghiệp bình ổn thị trường, hệ thống phân phối, doanh nghiệp sản xuất, logistics,... ngày càng lớn mạnh, khẳng định được vai trò dẫn dắt thị trường, chủ động, duy trì chuỗi cung ứng, đảm bảo nguồn cung ứng hàng hóa ổn định cho người dân, không xảy ra hiện tượng khan hàng, sốt giá trong giai đoạn vừa qua; hoạt động hỗ trợ các tỉnh, thành (Hưng Yên, Bình Thuận, Cần Thơ, Hòa Bình, Nghệ An, Đà Nẵng, Lào Cai, Bắc Giang, Hải Dương, Hà Giang) kết nối, giới thiệu sản phẩm OCOP tiêu thụ hàng hóa trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh tạo điều kiện, hỗ trợ các tỉnh, thành đẩy mạnh tiêu thụ hàng hóa, giải quyết hàng tồn kho, phát triển thị trường tiêu thụ, góp phần phục hồi kinh tế.
Các hệ thống phân phối trên địa bàn đã chủ động điều chỉnh, cải tiến mô hình hoạt động, một cách linh hoạt, thích ứng an toàn phòng, chống dịch bệnh COVID-19 và ổn định, phát triển hoạt động sản xuất, kinh doanh, chủ động đón đầu xu hướng bình thường mới để mở rộng thị trường, đẩy mạnh tiêu thụ hàng hóa, sản phẩm dịch vụ. Bên cạnh đó, hạ tầng thương mại ngày càng phát triển văn minh, hiện đại, các phương thức giao dịch thương mại hiện đại (thương mại điện tử) ngày càng phổ biến, các hệ thống phân phối đã đẩy nhanh quá trình chuyển số đổi trong hoạt động quản lý, kinh doanh (thanh toán không dùng tiền mặt, triển khai các ứng dụng mua hàng trực tuyến, quản lý khách hàng,...) để tăng sức cạnh tranh, mở rộng, tiếp cận khách hàng theo hướng đa chiều và nâng cao hiệu quả kinh doanh trong điều kiện bình thường mới.
- Hoạt động thương mại điện tử trên địa bàn Thành phố tiếp tục phát triển, tăng trưởng mạnh. Các kênh phân phối thương mại điện tử được triển khai đa dạng các mô hình, ứng dụng, góp phần hỗ trợ hiệu quả cho giao dịch thương mại điện tử, đáp ứng xu hướng mua sắm trực tuyến thay cho mua sắm truyền thống của người tiêu dùng thành phố.
2. Mặt hạn chế
Tình hình giá xăng dầu từ đầu năm 2022, các chuyên gia đã dự báo giá xăng dầu tăng. Tuy nhiên, thực tế diễn ra còn cao hơn dự báo do ảnh hưởng từ cuộc xung đột của Nga và Ukraine, ảnh hưởng đến hoạt động của chuỗi cung ứng; đồng thời, do tác động của nhiều yếu tố khác khiến chi phí sản xuất gia tăng như giá bao bì, nguyên liệu dẫn tới áp lực khiến giá nhiều mặt hàng trong hệ thống phân phối, chợ truyền thống tăng, ảnh hưởng đến đời sống của người dân./.
Đỗ Thị Bích Thủy
Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT