Trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ, diễn biến phức tạp trên toàn cầu, kinh tế thế giới suy giảm nhanh và ngày càng nghiêm trọng, nhưng nhờ sự chỉ đạo, điều hành kịp thời, quyết liệt của Chính phủ cùng các cấp, các ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp nên bức tranh kinh tế tỉnh 6 tháng đầu năm 2021 duy trì được ổn định và tăng trưởng dương. Ninh Thuận trở thành điểm sáng với tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh (GRDP) cao. Theo số liệu của Cục Thống kê, GRDP 6 tháng đầu năm 2021 ước tăng 14,57% so với cùng kỳ năm 2020, mức tăng cao thứ hai của cả nước và đứng đầu khu vực Duyên hải miền Trung, “ thuộc nhóm 5 tỉnh có tốc độ phát triển GRDP ước 6 tháng đầu năm 2021 cao nhất gồm: Hòa Bình tăng 16,1%; Ninh Thuận tăng 14,57%; Vĩnh Phúc tăng 14,21%; Hải Phòng tăng 13,52%; Quảng Nam tăng 11,72%. Trong đó, điểm nhấn tạo những gam màu sáng nổi bật trong bức tranh kinh tế của tỉnh là ngành công nghiệp có bước tăng trưởng cao.
Về sản xuất công nghiệp, trong 6 tháng đầu năm 2021, giá trị tăng thêm ngành công nghiệp tăng 53,37%, trong đó công nghiệp sản xuất và phân phối điện, khí đốt…. tăng 76,67%. Nguyên nhân là do dịch Covid-19 được kiểm soát tốt trong tỉnh, tạo điều kiện cho các lĩnh vực của nền kinh tế hoạt động bình thường, sản xuất công nghiệp tiếp tục giữ đà tăng trưởng cao, một số ngành có chỉ số sản xuất tăng cao so với cùng kỳ năm 2020 như: Sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hoà không khí tăng 69,43%; Đường RS tăng 68,7%; Đá xây dựng tăng 30,5%; Thạch nha đam tăng 32,8%; Hoạt động thu gom, xử lý và tiêu huỷ rác thải, tái chế phế liệu tăng 28,25%; Sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn (trừ máy móc, thiết bị) tăng 28,02%; Muối chế biến tăng 24%; Sản xuất giường, tủ, bàn, ghế tăng 22,53%; Công nghiệp chế biến, chế tạo khác tăng 21,18%; Sửa chữa, bảo dưỡng và lắp đặt máy móc và thiết bị tăng 18,08%; Chế biến gỗ và sản xuất sản phẩm từ gỗ tăng 17,5%; vận tải kho bãi tăng 12,62%, dịch vụ lưu trú và ăn uống tăng 7,57%...
Bên cạnh, những ngành có chỉ số tăng cao, công nghiệp Ninh Thuận vẫn có một số sản phẩm công nghiệp chủ yếu tăng thấp hoặc giảm so với cùng kỳ năm 2020: Muối biển giảm 49,5%; com-lê bộ, quần áo đồng bộ, áo jacket, quần dài, quần yếm, quần soóc cho người lớn không dệt kim hoặc đan móc giảm 12,8%; Các loại đá lót, đá lót lề đường và phiến đá lót đường, bằng đá tự nhiên (trừ đá phiến) giảm 7,6%; Tôm đông lạnh giảm 5,7%; Xi măng Portland đen giảm 4,7%; Điện thương phẩm giảm 0,7%; …
Nhìn chung, tình hình sản xuất công nghiệp của tỉnh dù bị tác động ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 bùng phát lần thứ tư, đồng thời ngành công nghiệp khai khoáng (chủ yếu sản xuất muối biển) đạt tăng trưởng quá thấp do khó tiêu thụ và giá bán có xu hướng giảm nhiều; nhưng ngành công nghiệp sản xuất và phân phối điện - năng lượng tái tạo tiếp tục duy trì tăng trưởng cao. Theo báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh, trên địa bàn có 35 dự án năng lượng tái tạo vận hành thương mại với tổng công suất 2.731MW trong đó gồm có : 32 dự án điện mặt trời và 3 dự án điện gió. Hiện, Ninh Thuận có nhiều dự án năng lượng đi vào hoạt động như Nhà máy điện gió Trung Nam giai đoạn 3 (xã Lợi Hải, xã Bắc Phong huyện Thuận Bắc 48MWp), Nhà máy điện gió 7A, Nhà máy điện gió Win Energy Chính Thắng, Nhà máy điện mặt trời Thiên Tân 2.1, Nhà máy điện mặt trời Thiên Tân 2.3, Nhà máy điện mặt trời Phước Thái 2, Nhà máy điện mặt trời Phước Thái 3… nhiều công trình hạ tầng truyền tải khác do Tập đoàn điện lực Việt Nam đầu tư đã hoàn thành do đó đã khắc phục được tình trạng giảm phát các dự án năng lượng tái tạo trên địa bàn tỉnh. Chủ trương xây dựng Ninh Thuận trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước đã từng bước được hình thành và có nhiều khởi sắc, Ninh Thuận đang tiếp tục đẩy nhanh tiến độ các dự án năng lượng đã bổ sung vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh, đồng thời kiến nghị bổ sung vùng tiềm năng năng lượng tái tạo vào Quy hoạch điện VIII; phối hợp đẩy nhanh tiến độ hoàn thành dự án Hệ thống thủy lợi Tân Mỹ, cảng biển tổng hợp Cà Ná, khẩn trương hoàn tất thủ tục đấu thầu dự án điện khí LNG Cà Ná giai đoạn 1đạt sản lượng 1.500 MW… Ngoài ra, Ninh Thuận còn phối hợp với Bộ Công Thương chỉ đạo Tập đoàn điện lực Việt Nam ban hành kế hoạch triển khai dự án thủy điện tích năng Bác Ái quy mô công suất 1.200 MW với 4 tổ máy chia thành 2 giai đoạn: Giai đoạn 1, thi công Cụm công trình cửa xả hoàn thành vào ngày 11 tháng 3 năm 2021 công trình đã được nghiệm thu đưa vào vận hành, đồng bộ với tiến độ tích nước hồ Sông Cái - dự án thủy lợi Tân Mỹ. Giai đoạn 2, thi công công trình chính vào đầu năm 2022, đảm bảo tiến độ phát điện vào tháng 12 năm 2026.
Về hoạt động thương mại - dịch vụ, trong 6 tháng đầu năm 2021, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ ước đạt 13.053,7 tỷ đồng, tăng 15,9% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, một số hàng hóa có giá tăng cao so với cùng kỳ năm 2020 làm doanh thu một số ngành tăng cao như: giá gas và các loại chất đốt tăng 14%, xăng dầu tăng 14%. Bên cạnh đó, nhu cầu xây dựng, vận chuyển hàng hóa tăng đã làm cho doanh thu một số nhóm hàng hóa tăng cao so với cùng kỳ năm 2020: vật liệu xây dựng tăng 19,46%; xăng dầu tăng 34,64%, đá quý, kim loại quý tăng 14,76%; hàng hóa khác tăng 17,85%; doanh thu dịch vụ sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác tăng 25,53%. Đây cũng là những nguyên nhân làm cho chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 3,0% so với cùng kỳ năm 2020. Bình quân 6 tháng đầu năm 2021, chỉ số CPI tăng 3,14% so với cùng kỳ năm 2020.
Đến nay trên địa bàn tỉnh có 102 chợ các loại, 01 trung tâm thương mại, 07 siêu thị và 30 cửa hàng tiện lợi. Hệ thống kết cấu hạ tầng thương mại trên địa bàn tỉnh phát triển tương đối hiện đại. Nhiều chợ được cải tạo nâng cấp, xây mới, có hình thức phân phối hàng hóa hiện đại như siêu thị tổng hợp, chuyên doanh ngày càng chiếm ưu thế với đầy đủ các hàng hóa chất lượng cao.Cung cầu hàng hóa trong tỉnh được bảo đảm, tiêu dùng và xuất khẩu.
Về xuất, nhập khẩu hàng hóa , Ninh Thuận đã tận dụng tối đa lợi thế từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã có hiệu lực do đó, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa 6 tháng đầu năm 2021 đạt 264,7 triệu USD, tăng 52,6% so cùng kỳ năm 2020. Kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đầu năm 2021 ước đạt 54,9 triệu USD, tăng 24,7% so cùng kỳ và đạt 54,9% so kế hoạch năm (100 triệu USD).
Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu: Hạt điều nhân ước đạt 10,70 triệu USD, giảm 28,7%; thủy sản ước đạt 25,22 triệu USD, tăng 68,1%; hàng hóa khác ước đạt 18,94 triệu USD tăng 35,3%. Thị trường xuất khẩu chủ lực là: Mỹ, Trung Quốc (hạt điều nhân); Nhật, Mỹ (tôm) trong đó Mỹ chiếm 59% kim ngạch xuất khẩu tôm; Nhật và Đài Loan (khăn bông, hàng thủ công mỹ nghệ); Nhật, Hàn Quốc (Nha đam). Kim ngạch nhập khẩu 6 tháng đầu năm 2021 ước đạt 209,8 triệu USD, tăng 62,1% so với cùng kỳ, đạt 60,83% so với kế hoạch (345 triệu USD). Mặt hàng nhập khẩu chủ yếu máy móc thiết bị, phụ tùng phục vụ thi công các công trình, dự án năng lượng trên địa bàn tỉnh (chiếm 92,66% kim ngạch nhập khẩu).
Về hoạt động khuyến công, xúc tiến thương mại, theo Sở Công Thương tỉnh đã tổ chức thành công các Hội chợ, tiêu biểu như: Hội chợ Công Thương và sản phẩm OCOP Ninh Thuận 2020. Qua đó, giúp các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh quảng bá thương hiệu hàng hoá, dịch vụ của đơn vị; tiếp cận, mở rộng thị trường; tạo cơ hội cho các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, thương mại, tiểu thủ công, cơ sở làng nghề... có dịp giao thương, trao đổi kinh nghiệm, đổi mới công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển thị trường trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế. Sở đã tổ chức được 05 phiên chợ hàng Việt về nông thôn, miền núi.Tại đây cùng với hoạt động bán hàng trực tiếp, các doanh nghiệp còn tổ chức nhiều chương trình khuyến mại, giảm giá, tặng quà, tư vấn sản phẩm… giúp cho người dân vùng nông thôn, miền núi tiếp cận hàng Việt chất lượng đảm bảo, với giá cả phải chăng. Thông qua phiên chợ, nhằm tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động sâu rộng trong cán bộ và các tầng lớp nhân dân tích cực thực hiện tốt và có hiệu quả cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” do Bộ chính trị phát động; hỗ trợ các nhà sản xuất hàng Việt hiểu rõ nhu cầu người tiêu dùng nông thôn, hỗ trợ người bán lẻ ở huyện nâng cao khả năng kinh doanh, kết nối nhà phân phối, nhà bán lẻ tại huyện và doanh nghiệp sản xuất để có cơ hội làm ăn lâu dài; nâng cao kiến thức tiêu dùng của người dân trên địa bàn huyện về việc phân biệt, hàng thật – hàng giả, hướng dẫn sử dụng và bảo quản sản phẩm...
Ngoài ra, hoạt động xúc tiến thương mại của tỉnh Ninh Thuận trong thời gian qua được triển khai với nhiều nội dung, quy mô, hình thức khác nhau. Đến nay, các sản phẩm của tỉnh đã được mở rộng thị trường tiêu thụ tại các tỉnh, thành phố trên cả nước, có mặt tại các hệ thống siêu thị, chợ đầu mối và một số mặt hàng đặc thù của tỉnh đã có cơ hội xuất khẩu.
Mặc dù, đạt được những kết quả khả quan song ngành Công Thương tỉnh vẫn còn một số khó khăn, hạn chế nhất định như: Sản xuất công nghiệp có tăng trưởng, nhưng việc đầu tư phát triển sản phẩm công nghiệp chủ lực truyền thống còn gặp khó khăn, quy mô còn nhỏ, khả năng cạnh tranh thấp, sản phẩm có giá trị gia tăng cao không nhiều, công nghiệp chế biến chế tạo quy mô nhỏ, năng lực sản xuất mới và chất lượng sản phẩm xuất khẩu còn hạn chế. Hạ tầng khu, cụm công nghiệp chưa hoàn thành đã hạn chế việc kêu gọi nhà đầu tư thứ cấp. Sản xuất điện năng lượng tái tạo đã có sự bứt phá bước đầu, hạ tầng truyền tải lưới điện được Chính phủ quan tâm giải quyết kịp thời, nhưng chưa đủ đáp ứng cho các dự án năng lượng. Vì vậy, trong thời gian tới, Ninh Thuận cần phải thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ và triển khai một cách tích cực, hiệu quả để thúc đẩy ngành Công Thương phát triển bền vững.
Đinh Thị Bích Liên
Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT