Đề án tái cơ cấu sản xuất công nghiệp thành phố Cần Thơ theo hướng hiện đại được UBND tỉnh Cần Thơ phê duyệt tại Quyết định số 550/QĐ-UBND ngày 12/3/2021. Theo nội dung Đề án, đến năm 2025 Thành phố Cần Thơ phấn đấu trở thành trung tâm công nghiệp lớn của cả nước và mang tầm khu vực về công nghiệp chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản, có sức lan tỏa, tác động đến phát triển công nghiệp toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long. Đến năm 2030, Thành phố Cần Thơ phấn đấu có một số nhóm ngành, sản phẩm công nghiệp hiện đại, chuyên môn hóa cao, gắn với phát triển ổn định và bền vững trong vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Mục tiêu cụ thể và lộ trình tái cơ cấu sản xuất công nghiệp thành phố Cần Thơ theo hướng hiện đại được chia thành 2 giai đoạn:
- Giai đoạn 2021-2025
+ Tiếp tục tập trung thu hút đầu tư phát triển ngành công nghiệp có lợi thế, tạo động lực phát triển theo hướng từng bước đầu tư chiều sâu, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng sản phẩm, bao gồm: chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản, thực phẩm; sản xuất hóa chất và các sản phẩm hóa chất; sản xuất kim loại, sản phẩm điện tử, cơ khí, chế tạo...
+ Đẩy mạnh và khuyến khích phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên, công nghiệp sử dụng khí thiên nhiên, năng lượng sạch. Từng bước hình thành và phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, trong đó tập trung thu hút đầu tư sản xuất một số sản phẩm công nghiệp hỗ trợ chủ yếu (trong các ngành sản xuất, chế biến thực phẩm và đồ uống; cơ khí, chế tạo, điện tử, công nghiệp công nghệ cao; dệt may, da giày), từ đó gắn kết phát triển sản xuất công nghiệp của thành phố và vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
+ Tiếp tục khai thác và vận hành có hiệu quả Vườn ươm công nghệ công nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc (KVIP), đầu tư Khu công nghiệp hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản; tập trung lấp đầy diện tích và đầu tư hạ tầng một số khu, cụm công nghiệp đã được quy hoạch.
+ Tiếp tục hoàn thiện hạ tầng khu, cụm công nghiệp để tạo điều kiện thuận lợi cho thu hút đầu tư và phát triển các dự án công nghiệp. Lựa chọn các dự án công nghiệp có hiệu quả đầu tư và công nghệ cao, có hệ thống xử lý ô nhiễm môi trường tiên tiến.
+ Xây dựng và phát triển Khu công nghệ cao Cần Thơ, từng bước hình thành rõ nét trung tâm công nghiệp công nghệ cao, tạo nền tảng để công nghiệp thành phố phát triển bền vững.
- Giai đoạn 2026-2030
+ Phát triển công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm, thủy sản đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế theo hướng đầu tư công nghệ chế biến sâu, tinh chế, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng sản phẩm xuất khẩu.
+ Phát triển công nghiệp dệt may, da giày theo hướng ưu tiên tập trung vào các khâu tạo ra giá trị gia tăng cao gắn với các quy trình sản xuất thông minh, tự động hóa.
+ Ưu tiên phát triển một số ngành, lĩnh vực cơ khí, chế tạo như ôtô, máy nông nghiệp, thiết bị công nghiệp, thiết bị điện, thiết bị y tế...
+ Phát triển công nghiệp năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, năng lượng thông minh và một số ngành công nghiệp mới ứng dụng công nghệ hiện đại, thân thiện môi trường.
+ Ưu tiên phát triển một số ngành công nghiệp công nghệ cao như công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, công nghiệp điện tử ở trình độ tiên tiến của thế giới, đáp ứng được yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 nhằm tạo ra nền tảng công nghệ số cho các ngành công nghiệp và kinh tế khác.
Nội dung tái cơ cấu các nhóm ngành công nghiệp chủ yếu như sau:
a) Sản xuất, chế biến thực phẩm và đồ uống
- Nhóm chế biến, bảo quản thủy sản và sản phẩm từ thủy sản:
Chuyển đổi cơ cấu các sản phẩm chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản xuất khẩu theo hướng nâng cao tỷ trọng các sản phẩm giá trị gia tăng, giảm mạnh tỷ lệ các sản phẩm sơ chế, trên cơ sở đầu tư ứng dụng công nghệ tiên tiến trong chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản.
Hạn chế đầu tư mới các cơ sở chế biến sản phẩm thủy sản sơ chế, chỉ khuyến khích đầu tư cơ sở chế biến sản phẩm thủy sản có hàm lượng chế biến cao và tinh chế có giá trị gia tăng cao. Phát triển một số nhà máy chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản dưới dạng sản phẩm chế biến sẵn, ăn liền sản xuất theo công nghệ mới với các sản phẩm như: Surimi, xúc xích, pa tê, chà bông, thủy sản đông lạnh chế biến sẵn, đồ hộp sấy, hút chân không...
Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư nhà máy chế biến phụ phế phẩm thủy sản với công nghệ tiên tiến, đảm bảo đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường (các phụ phẩm trong chế biến cá phi lê đông lạnh như đầu, xương, da, vây, nội tạng, mỡ... được tận dụng để sản xuất ra các sản phẩm như dầu cá, bột cá, bong bóng, bao tử cá...).
- Sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm và thủy sản:
Ngành công nghiệp sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm và thủy sản của Cần Thơ sẽ được khuyến khích phát triển với quy mô lớn, chất lượng cao để hạ giá thành, đảm bảo cung cấp cho ngành chăn nuôi và chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản phát triển mạnh, phấn đấu đưa ngành sản xuất, chế biến thức ăn gia súc, gia cầm và thủy sản của thành phố trở thành một ngành sản xuất phát triển mạnh trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
- Công nghiệp xay xát và chế biến bột:
Công nghiệp xay xát và chế biến bột được khuyến khích đầu tư công nghệ, thiết bị tiên tiến và đồng bộ từ khâu dự trữ thóc, xay xát, phân loại, đánh bóng, đóng bao, bảo quản...
Chú trọng xây dựng và tổ chức tốt khâu thu hoạch và sau thu hoạch, sấy khô, bảo quản, dự trữ nhàm giảm ty lệ hao hụt và đảm bảo nguyên liệu cho sản xuất các sản phẩm gạo có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.
Tùy theo nhu cầu, tiếp tục khuyến khích các nhà máy xay xát lương thực đầu tư trang bị thêm thiết bị phơi sấy, thiết bị phân loại, đánh bóng, tách màu, chọn hạt để không ngừng nâng cao chất lượng gạo, đặc biệt là gạo xuất khẩu.
- Chế biến và bảo quản rau quả:
Khuyến khích đầu tư nhà máy chế biến sản phẩm nông nghiệp (rau, củ, quả) tại các khu công nghiệp và cụm công nghiệp, tạo chuỗi khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ, nâng cao giá trị sản phẩm; đầu tư các dây chuyền chiên, sấy chân không củ, quả các loại...
Phát triển các sản phẩm bột dinh dưỡng từ rau, củ, quả; sản phẩm bột gia vị; các sản phẩm chế biến rau quả tươi bảo quản lạnh được đóng gói trong bao chất dẻo...
- Chế biến, bảo quản thịt và sản phẩm từ thịt;
Phát triển các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm với quy mô phù hợp theo từng địa bàn chăn nuôi để đảm bảo nguồn cung cấp thịt sạch, đảm bảo yêu cầu kiểm dịch và vệ sinh môi trường; gắn kết chuỗi giá trị từ chăn nuôi đến khâu tiêu thụ sản phẩm.
Phát triển các cơ sở chế biến thịt (sản phẩm súc sản đông lạnh, thịt chế biến sẵn, đồ hộp, xúc xích, giăm bông...) tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp nhằm phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng của đô thị và khách du lịch.
b) Sản xuất hóa chất và sản phẩm hóa chất
Tiếp tục đầu tư phát triển sản xuất hóa chất và các sản phẩm hóa chất nhằm phát huy tối đa hiệu quả cơ sở hạ tầng đã được đầu tư, chú trọng đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường; phát huy tốt vai trò của ngành là một trong những hạt nhân, động lực thúc đẩy sự phát triển công nghiệp của thành phố.
Mở rộng quy mô sản xuất của ngành phù hợp; đầu tư chiều sâu, từng bước đổi mới công nghệ, thiết bị lên ngang tầm với trình độ tiên tiến trong khu vực nhằm cung cấp cho thị trường trong nước và hướng vào xuất khẩu.
c) Sản xuất kim loại, máy móc, thiết bị, sản phẩm điện tử, máy vi tính
- Nhóm ngành sản xuất kim loại, máy móc, thiết bị:
Phát triển ngành sản xuất kim loại, sản xuất máy móc, thiết bị thành phố Cần Thơ theo hướng nâng dần quy mô sản xuất kinh doanh, phục vụ yêu cầu trên địa bàn và đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường cơ khí toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long; vừa phát triển theo chiều rộng để tăng nhanh số lượng doanh nghiệp các phân ngành, vừa tranh thủ đầu tư chiều sâu vào những lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế cạnh tranh, đi thẳng vào những công nghệ hiện đại mang lại hiệu quả cao về giá trị gia tăng, tiết kiệm nguyên liệu và năng lượng, thân thiện môi trường.
Khai thác tiềm năng và huy động các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển ngành cơ khí, quan tâm đặc biệt đến xúc tiến đầu tư nước ngoài nhằm đáp ứng nhu cầu về vốn và công nghệ mới, hình thành các doanh nghiệp lớn, dẫn đầu hỗ trợ cho các cơ sở cơ khí vệ tinh phát triển, tham gia cung cấp máy móc, thiết bị, phụ tùng, linh kiện cho các dự án lớn.
Hướng các doanh nghiệp tập trung phát triển các sản phẩm cơ khí, thiết bị tự động hóa và cơ giới hóa phục vụ sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, thủy sản, lắp ráp, sửa chữa và tiến tới chế tạo các loại máy móc phục vụ sản xuất nông nghiệp trong khâu làm đất, chăm sóc, thu hoạch, chế biến, bảo quản sau thu hoạch nhằm phát triển đồng bộ ngành công nghiệp và nông nghiệp của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Khuyến khích doanh nghiệp liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, xây dựng mối quan hệ hữu cơ trên cơ sở chuyên môn hóa và hợp tác hóa, giữa các đơn vị trong và ngoài địa phương và các doanh nghiệp sản xuất nước ngoài.
- Sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính:
Tạo môi trường thuận lợi, thu hút vốn đầu tư nước ngoài phát triển các sản phẩm linh, phụ kiện điện tử theo hướng gắn kết vào chuỗi sản xuất, cung ứng quốc tế.
Gắn kết phát triển sản xuất công nghiệp điện tử với sản xuất cơ điện tử, cơ khí chính xác để phát triển các sản phẩm kết hợp như: máy móc gia công cơ khí chính xác, máy móc sử dụng công nghệ cao cho các ngành công nghiệp.
d) Công nghiệp sản xuất và phân phối điện
Phát triển lưới điện truyền tải và phân phối của thành phố Cần Thơ gắn với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của vùng và từng địa phương trong vùng, đảm bảo chất lượng điện và độ tin cậy cung cấp điện ngày càng được nâng cao.
Đầu tư hạ tầng cung cấp điện, đảm bảo cung cấp đủ cho sản xuất và sinh hoạt, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa, thực hiện việc hiện đại hóa và từng bước ngầm hóa lưới điện trong khu vực đô thị.
Đầu tư xây dựng đường ống dẫn khí từ Kiên Giang đến ô Môn (công suất 3,4 tỷ m3/năm) và thay thế nhiên liệu của Nhà máy điện Ô Môn 1 (công suất 2 x 330Mw) từ chạy dầu FO sang chạy khí để đảm bảo hiệu quả kinh tế.
Xây dựng và hoàn thiện Trung tâm điện lực ô Môn (gồm các dự án Nhà máy nhiệt điện Ô Môn I, II, III và IV với tổng công suất dự kiến 3.810 MW) đáp ứng nhu cầu phát triển chung của thành phố và vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Khuyến khích phát triển nguồn điện năng lượng sạch (các nguồn năng lượng mặt trời, tái tạo từ chất thải rắn...). Nghiên cứu áp dụng lưới điện thông minh, công nghệ hiện đại nhằm nâng cao chất lượng quản lý và khai thác lưới điện phân phối; kết nối, hòa mạng đồng bộ hệ thống điện với các địa phương trong vùng.
Đề án cũng đưa ra 6 nhóm giải pháp, chính sách thực hiện tái cơ cấu ngành công nghiệp Cần Thơ theo hướng hiện đại, bao gồm:
a) Giải pháp tạo lập môi trường đầu tư và cải cách hành chính
- Cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư, hỗ trợ nhà đầu tư từ khâu khảo sát, tìm kiếm cơ hội đầu tư đến khâu triển khai thực hiện và đưa dự án vào hoạt động.
- Nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động hành chính, đảm bảo phần lớn các giao dịch hành chính, cung cấp dịch vụ công, thông tin về cơ chế, chính sách được thực hiện qua mạng; đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, thái độ phục vụ... của cán bộ, công chức, nhất là khi làm việc với các nhà đầu tư và doanh nghiệp.
b) Chính sách ưu đãi đầu tư, hỗ trợ tài chính, tín dụng cho các doanh nghiệp công nghiệp
- Xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư của thành phố phù hợp với từng ngành, lĩnh vực công nghiệp với mức ưu đãi cao nhất trong khung pháp lý chung của nhà nước, chú trọng các hình thức đầu tư mới gắn quyền lợi và trách nhiệm của nhà đầu tư.
- Quyết liệt chỉ đạo ban hành chính sách tín dụng ưu đãi cho các ngành công nghiệp ưu tiên phát triển của thành phố, với cơ chế sử dụng nguồn vốn thương mại lãi suất thấp do ngân sách nhà nước cấp bù lãi suất (khoảng 3%/năm) trong một thời hạn nhất định.
- Ban hành và áp dụng một số chính sách ưu đãi đầu tư như ưu đãi về thuế, tín dụng, đất đai, khuyến khích các doanh nghiệp lớn gắn với doanh nghiệp nhỏ nhằm cung cấp vốn, thông tin, tư vấn hỗ trợ đổi mới công nghệ, hỗ trợ đào tạo; ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ về thủ tục thuê đất đơn giản, thỏa thuận địa điểm cấp đất, đền bù giải tỏa, tổ chức cấp giấy phép đầu tư, cấp giấy phép xây dựng một cách nhanh chóng; ưu đãi các cơ sở sản xuất bố trí tập trung tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp về cho vay tín dụng, thuế lợi tức thấp hơn, thời gian thẩm định dự án ngắn.
c) Giải pháp, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và phát triển dịch vụ công nghiệp
- Xây dựng chính sách tạo lập môi trường khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp, nhất là khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; triển khai đồng bộ và quyết liệt các đề án, chương trình hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thành phố và quốc gia. Triển khai các chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp tham gia cụm liên kết ngành và chuỗi giá trị, thực hiện theo Luật số 04/2017/QH14 ngày 12 tháng 6 năm 2017 của Quốc hội về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
- Hỗ trợ phí đăng ký thành lập doanh nghiệp khi áp dụng đăng ký qua mạng điện tử quốc gia và phí công bố thành lập doanh nghiệp lần đầu thực hiện theo các quy định hiện hành của Nhà nước và thành phố Cần Thơ.
- Hình thành hệ thống các doanh nghiệp dịch vụ tư vấn phát triển công nghiệp; phát triển tổng hợp các loại hình dịch vụ, đa dạng hóa quan hệ thị trường và đối tác hợp tác với sự tham gia của các doanh nghiệp trong lĩnh vực dịch vụ và lĩnh vực công nghiệp, thương mại, như: dịch vụ công quản lý nhà nước về đầu tư và quản lý sản xuất kinh doanh, dịch vụ tài chính, thuế quan, ngân hàng, viễn thông, mạng lưới vận tải, nhà ở, thương mại, dịch vụ hỗ trợ kinh doanh và dịch vụ công nghệ cao.
d) Giải pháp, chính sách phát triển khoa học và công nghệ
- Đổi mới, phát triển mạnh mẽ và đồng bộ thị trường khoa học - công nghệ, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động chuyển giao công nghệ trên địa bàn thành phố. Xây dựng sàn giao dịch công nghệ vùng Đồng bằng sông Cửu Long tại thành phố Cần Thơ.
- Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, ứng dụng và chuyển giao công nghệ phục vụ sản xuất và kinh doanh trong các doanh nghiệp công nghiệp. Khuyến khích các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố tập trung đầu tư cải tiến, đổi mới công nghệ sản xuất, đồng bộ hóa công nghệ trong những ngành có lợi thế của thành phố như chế biến sản phẩm thủy sản, thực phẩm; sản xuất hóa chất, sản phẩm hóa chất, hóa dược.
- Tăng cường bảo hộ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ, nhất là sở hữu trí tuệ trong thời đại số. Ban hành và thực thi hiệu quả các chính sách hỗ trợ kinh phí xây dựng nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu được cấp chứng nhận, đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với mỗi sáng chế, giải pháp hữu ích; chi phí đăng ký bảo hộ bản quyền sở hữu công nghiệp đối với mỗi kiểu dáng công nghiệp, đăng ký bảo hộ cho một nhãn hiệu tại nước ngoài được thực hiện theo chính sách Nhà nước và quy định của thành phố hiện hành.
e) Giải pháp, chính sách phát triển nguồn nhân lực
- Đa dạng hóa và mở rộng các hình thức hợp tác trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao theo hướng gắn kết giữa cơ sở đào tạo với doanh nghiệp, từng bước thực hiện đào tạo theo yêu cầu và địa chỉ, gắn chương trình đào tạo với yêu cầu thực tiễn công việc, nhằm đảm bảo cho người lao động đào tạo ra được sử dụng đúng với chương trình đào tạo.
- Đẩy mạnh xã hội hóa trong đào tạo nguồn nhân lực công nghiệp chất lượng cao, khuyến khích khu vực tư nhân và các doanh nghiệp tham gia đào tạo nhân lực công nghiệp chất lượng cao, gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu, đào tạo với hoạt động sản xuất kinh doanh và nhu cầu của thị trường lao động công nghiệp, khuyến khích tổ chức đào tạo lao động tại chỗ, đặc biệt là lao động kỹ thuật cao.
- Có chính sách phát triển và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho các doanh nghiệp công nghiệp trong thành phố. Nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách và các chương trình đào tạo phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong công nghiệp, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa ngành công nghiệp, đặc biệt là yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
- Đầu tư, hỗ trợ thành lập các trung tâm ươm tạo công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp khoa học và công nghệ; nâng cao năng lực các trung tâm ứng dụng, trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng, các viện nghiên cứu chuyên ngành. Hình thành sản giao dịch công nghệ, kết nối Cần Thơ với các trung tâm trong nước và quốc tế.
g) Giải pháp bảo vệ môi trường
- Đẩy mạnh công tác truyền thông về môi trường nhằm tăng cường thực thi trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với môi trường. Tăng cường công tác giáo dục, đào tạo, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất và người lao động nhằm phòng ngừa ô nhiễm và bảo vệ môi trường trong các hoạt động sản xuất công nghiệp.
- Xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường, huy động các thành phần kinh tế tham gia các dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn, nước thải trong các hoạt động sản xuất công nghiệp.
- Khuyến khích các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư phát triển ngành công nghiệp môi trường, trở thành ngành công nghiệp có khả năng cung cấp các công nghệ, thiết bị, sản phẩm môi trường, dịch vụ xử lý chất thải rắn, nước thải, tái sử dụng chất thải... phục vụ yêu cầu bảo vệ môi trường nhằm xử lý, kiểm soát ô nhiễm, khắc phục suy thoái, hạn chế gia tăng ô nhiễm và cải thiện chất lượng môi trường. Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp môi trường được hưởng các chính sách ưu đãi cao nhất về đất đai, vốn, thuế theo các quy định của pháp luật./.
Trương Thị Quỳnh Vân
Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến thương mại - VIOIT