Nhằm khắc phục, hạn chế các khó khăn do dịch bệnh kéo dài từ những năm trước, ngay từ đầu năm 2022, tỉnh Lào Cai đã bám sát các chủ trương chỉ đạo của Trung ương và tình hình thực tế của địa phương để xác định các nhiệm vụ trọng tâm. Chỉ đạo các cấp, các ngành, các địa phương triển khai quyết liệt, đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp đề ra trên các lĩnh vực; làm việc, kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc với quyết tâm phấn đấu hoàn thành các mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 ở mức cao nhất. Nhờ đó mà, trong năm 2022 các ngành kinh tế của tỉnh đã phục hồi tích cực, hầu hết các ngành, lĩnh vực đều đã quay trở lại đà tăng trưởng. Hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống của người dân, người lao động ổn định và phát triển trở lại.
1. Những thành tựu đạt được.
Về sản xuất công nghiệp
Theo Báo cáo của Sở Công thương Lào Cai, giá trị sản xuất công nghiệp năm 2022 ước đạt 46.069,3 tỷ đồng, bằng 100,15% kế hoạch, tăng 11,8% so với năm 2021. Công nghiệp khai thác gặp nhiều khó khăn, song vẫn cơ bản đáp ứng được nhu cầu về nguyên liệu cho sản xuất trên địa bàn, giá trị sản xuất ước đạt 1.946,4 tỷ đồng. Giá trị sản xuất công nghiệp chế biến, chế tạo năm 2022 ước đạt 34.360 tỷ đồng, đạt 99,88% so với kế hoạch, tăng 14,09%. Sản phẩm tiểu thủ công nghiệp ước đạt 3.984,82 tỷ đồng, bằng 107,7% so với kê hoạch, tăng 18,8% so với cùng kỳ năm 2021. Trong năm 2022, Lào Cai có thêm 3 nhà máy thủy điện trên địa bàn tỉnh đã hoàn thành và phát điện, gồm: Nhà máy Thủy điện Bảo Nhai 2, công suất lắp máy 14,5 MW, do Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại 299 đầu tư xây dựng tại xã Cốc Lầu và xã Nậm Đét (huyện Bắc Hà); Nhà máy Thủy điện Séo Chong Hô mở rộng, công suất 8 MW do Công ty TNHH Đầu tư điện lực Việt Trung đầu tư xây dựng tại xã Bản Hồ (thị xã Sa Pa); Nhà máy Thủy điện Suối Chút 1, công suất 7 MW do Công ty Cổ phần đầu tư và xây dựng Cộng Lực thực hiện tại xã Làng Giàng và xã Dương Quỳ (huyện Văn Bàn). Các dự án thủy điện sau khi chính thức hoạt động góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tăng nguồn thu cho ngân sách, đóng góp sản lượng điện, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Đặc biệt, trong bối cảnh một số nhà máy sản xuất công nghiệp tại các khu công nghiệp trên địa bàn gặp khó khăn thì việc các nhà máy thủy điện đi vào vận hành đã góp phần gia tăng giá trị, duy trì đà tăng trưởng sản xuất công nghiệp trên địa bàn. Khi Nhà máy thủy điện Nậm Sài đi vào hoạt động thì toàn tỉnh có 71 dự án hoàn thành phát điện, với tổng công suất 1.128,85 MW. Dự kiến trong năm 2023 có thêm 4 dự án thủy điện hoàn thành, gồm: Thủy điện Móng Sến (6 MW), thủy điện Nậm Khóa 3 mở rộng (10 MW), thủy điện Bảo Nhai bậc 1 (14 MW), thủy điện Mây Hồ (6,5 MW).
Nhìn chung, hoạt động sản xuất công nghiệp trên địa bàn tỉnh năm 2022 có nhiều cố gắng trong việc tháo gỡ khó khăn, nhất là những tháng đầu năm; tình hình thế giới, giá cả thị trường biến động mạnh, nhất là giá xăng, dầu tăng cao làm thiếu nguyên liệu đầu vào (than cốc nhập khẩu, nguyên liệu quặng apatit) giá các loại vật tư, nguyên liệu liên tục tăng cao; đặc biệt là do dịch bệnh Covid-19 từ đầu năm 2020, nhất là đợt bùng phát dịch lần thứ 4 (từ ngày 27/4/2021 đến nay nhiều chuyên gia không sang được do đó làm ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ xây dựng, lắp đặt các thiết bị kỹ thuật công nghệ cao của các dự án lớn (luyện gang thép, DAP, apatit). Tuy nhiên, với các giải pháp đồng bộ, linh hoạt của tỉnh và ngành công thương, sự nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, nên sản xuất công nghiệp trên địa bản tỉnh diễn ra tương đối ổn định, một số khó khăn của các dự án lớn (luyện gang thép, DAP, apatit) đang được tháo gỡ, một số dự án khai thác apatit đang đẩy nhanh tiến độ triển khai giảm áp lực thiếu nguyên liệu cho địa phương, bên cạnh đó Lào Cai còn có một số dự án mới đi vào sản xuất ổn định với công suất lớn như nhà máy Luyện đồng Bản Qua, Nhà máy May thêu xuất khẩu thuộc Tổng Công ty Babeeni Việt Nam được xây dựng tại Khu công nghiệp Đông Phố Mới đã tạo ra việc làm và tăng thêm thu nhập cho hàng nghìn lao động địa phương góp phần cho ngành công nghiệp duy trì đà tăng trưởng “về đích” thành công.
Về hoạt động thương mại
Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ xã hội năm 2022 ước đạt 32.054 tỷ đồng, tăng 4,4% so kế hoạch được giao, tăng 15,9% so với năm trước. Cơ sở hạ tầng thương mại được quan tâm đầu tư phát triển và ngày càng được mở rộng: trên địa bàn tỉnh hiện có 72 chợ, 09 siêu thị, 02 trung tâm thương mại, 91 cửa hàng kinh doanh xăng dầu, 290 cửa hàng kinh doanh LPG, 06 thương nhân bán buôn sản phẩm rượu và 07 thương nhân bán buôn sản phẩm thuốc lá đang hoạt động… Cơ sở hạ tầng thương mại đã đáp ứng tốt nhu cầu đời sống, sản xuất của nhân dân trong tỉnh.
Về hoạt động xuất nhập khẩu
Xuất, nhập khẩu là lĩnh vực chịu ảnh hưởng rất lớn của dịch bệnh nên kết quả đạt được khá khiêm tốn. Tại Cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành, hoạt động thông quan hàng hóa gặp nhiều khó khăn do phía Trung Quốc triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh Covid-19, hoạt động thông quan nhiều thời điểm bị gián đoạn, có khi ngừng thông quan trong thời gian dài (từ giữa tháng 2 đến đầu tháng 4). Đến thời điểm hiện tại, tuy phía Trung Quốc đã nới lỏng phòng, chống dịch hơn nhưng hoạt động thông quan hàng hóa vẫn chưa khôi phục như thời điểm trước khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát. Các cửa khẩu phụ trên địa bàn tỉnh hoạt động thông quan hàng hóa vẫn hạn chế, chỉ phát sinh hoạt động xuất kinh doanh qua cửa khẩu phụ Bản Vược và cửa khẩu Mường Khương nhưng giá trị không đáng kể. Hoạt động thông quan tại Cửa khẩu quốc tế đường sắt vẫn diễn ra bình thường, hàng hóa thông quan chủ yếu là: phốt pho vàng, than cốc và quá cảnh mặt hàng lưu huỳnh, tái xuất quặng sắt. Tuy nhiên, ngày 11/10/2022, mặt hàng sầu riêng lần đầu tiên được thông quan xuất khẩu qua Cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành. Đây là mặt hàng trái cây có giá trị rất cao, hiện tại Trung Quốc đang là thị trường có nhu cầu nhập khẩu sầu riêng rất lớn, mở ra cơ hội nâng cao nhanh kim ngạch xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Lào Cai.Vào những tháng cuối năm, các doanh nghiệp đang tập trung hàng hóa để chuẩn bị cho Tết Nguyên đán nên lượng hàng hóa xuất, nhập khẩu có dấu hiệu tăng, đặc biệt là phía Trung Quốc nới lỏng các biện pháp phòng, chống dịch trong nội địa. Tổng giá trị xuất, nhập khẩu, mua bán, trao đổi hàng hoá qua các cửa khẩu trong năm 2022 ước đạt trên 2,228 tỷ USD.
2. Những tồn tại và hạn chế
Bên cạnh những kết quả đã đạt được trong năm qua, hoạt động sản xuất Công thương của Tỉnh Lào Cai vẫn còn một số hạn chế trong lĩnh vực do ngành công thương quản lý như chậm hình thành khu, cụm công nghiệp trên địa bàn, ảnh hưởng đến việc thu hút doanh nghiệp lớn đến đầu tư; Quy mô sản xuất công nghiệp còn nhỏ; hoạt động sản xuất chưa gắn với chuỗi giá trị, chuỗi giá trị sản xuất công nghiệp còn thấp; chậm đổi mới khoa học công nghệ; năng suất lao động chưa cao; hạ tầng giao thông chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển… Tính liên kết trong vùng, khu vực đối với sản xuất chưa nhiều, nhất là liên kết hỗ trợ phát triển công nghiệp chế biến sâu, công nghiệp hỗ trợ và tiêu thụ sản phẩm, qua đó chưa thể hiện được dấu ấn, thành tựu phát triển công nghiệp chế biến sâu khoáng sản của vùng và khu vực; một số dự án lớn chậm tiến độ; giá trị xuất, nhập khẩu chưa đạt kế hoạch đề ra; dịch vụ logistics chưa đáp ứng được yêu cầu; việc chuyển đổi mô hình quản lý chợ còn nhiều vướng mắc; công tác khuyến công chưa mang lại hiệu quả như mong muốn; tình trạng thiếu nguyên liệu cho sản xuất chưa được cải thiện nhiều; thiếu than cốc, lưu huỳnh và phụ tùng thay thế phục vụ sản xuất do hàng hóa nhập khẩu còn gặp khó khăn vì trước ngày 08/01/2023 Trung Quốc vẫn áp dụng phòng, chống dịch Covid-19 nghiêm ngặt. Công tác giải phóng mặt bằng các dự án thủy điện, khai thác khoáng sản gặp nhiều khó khăn; các nhà máy sản xuất phốt pho vàng hoạt động chưa hết công suất do thiếu nguồn cung apatit và hàm lượng P2O5 thấp, nhiều bột làm tăng chi phí sản xuất; Công tác giải phóng mặt bằng các dự án thủy điện, chợ Bát Xát, một số dự án khai thác, chế biến khoáng sản gặp nhiều khó khăn; nhiều hoạt động xúc tiến thương mại hỗ trợ xuất khẩu đã thực hiện nhưng chưa được nhiều, đặc biệt là các hoạt động liên quan đến thị trường Trung Quốc...
3. Mục tiêu, nhiệm vụ và các giải pháp chủ yếu:
Lào Cai đã đặt mục tiêu cho năm 2023 như: Tốc độ tăng trưởng kinh tế phấn đấu 11%, bảo đảm cả nhiệm kỳ tăng trưởng trên 10%; GRDP bình quân đầu người đạt 103 triệu đồng; giá trị sản xuất công nghiệp đạt 51.100 tỷ đồng, tăng 10,9%, cao hơn năm 2022 là 5.077 tỷ đồng; Giá trị sản xuất tiểu thủ công nghiệp đạt 4.430 tỷ đồng, tăng 11,2% so với năm 2022. Tổng mức bán lẻ hàng hoá và dịch vụ phấn đấu đạt 34.400 tỷ đồng, tăng 7,4% so với năm 2022. Tổng giá trị xuất, nhập khẩu hàng hóa qua địa bàn tỉnh phấn đấu đạt 5 tỷ USD, tăng 124,4% so với năm 2022…
Để thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023, ngành công Thương Lào Cai cần tập trung triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực khai khoáng, đảm bảo nguyên liệu cho các nhà máy hoạt động sản xuất tại địa phương. Phát triển công nghiệp chế biến sâu theo hướng tập trung, liên kết vùng và tiếp tục giữ vai trò quan trọng cho chuỗi sản xuất công nghiệp: Đảm bảo cung cấp ổn định nguyên liệu cho chuỗi sản xuất công nghiệp trong nước; ưu tiên mở mới, mở rộng các khu công nghiệp chế biến sâu tập trung; khuyến khích các tỉnh bạn trong vùng, khu vực liên kết tham gia chuỗi sản xuất công nghiệp, nhất là công nghiệp phụ trợ và chế biến sâu. Đẩy nhanh tiến độ hoàn thành quy hoạch các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn. Đôn đốc đẩy nhanh tiến độ các dự án lớn trong lĩnh vực của ngành công thương quản lý. Kiểm soát quy hoạch khoáng sản, quy hoạch điện lực, thường xuyên kiểm tra đảm bảo an toàn hồ, đập thủy điện, bãi thải trên địa bàn. Đẩy mạnh sản xuất tiểu thủ công nghiệp tại địa phương, trong đó tập trung vào các ngành nghề chế biến thực phẩm, nông - lâm sản với các sản phẩm có thế mạnh của địa phương như chế biến chè, tinh dầu quế, gia súc, gia cầm, rau quả ôn đới, dược liệu…Tham mưu cho UBND tỉnh làm việc với Bộ Công Thương sớm triển khai khu hợp tác qua biên giới. Chủ trì phối hợp với các sở, ngành liên quan nắm bắt tình hình mở lại cửa khẩu của phía Trung Quốc, chủ động các giải pháp thúc đẩy xuất, nhập khẩu, đưa tốc độ thông quan dần trở về mức trước khi có dịch. Chủ động phối hợp với các sở, ban, ngành, Hiệp hội Doanh nghiệp theo dõi, nắm tình hình sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp; nghiên cứu đề xuất các biện pháp nhằm tháo gỡ khó khăn trong công tác đầu tư, chuẩn bị đầu tư để các dự án công nghiệp sớm đi vào hoạt động. Sở Công Thương phối hợp với các sở, ngành, đơn vị liên quan tiếp tục triển khai hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp, phát triển sản xuất công nghiệp; đẩy mạnh chương trình khuyến công, sản xuất, kinh doanh tiêu dùng bền vững, các chương trình xúc tiến thương mại, xuất khẩu; triển khai giải pháp xúc tiến đầu tư, kêu gọi các thành phần kinh tế đầu tư hạ tầng kỹ thuật để tạo mặt bằng sạch đón nhận các dòng vốn, các dự án trong và ngoài nước, góp phần quan trọng để sản xuất công nghiệp Lào Cai bứt phá mạnh mẽ trong thời gian tới./.
Đinh Thị Bích Liên
Phòng Thông tin và xúc tiến thương mại - VIOIT