Năm 2021, ngành Công Thương đã tích cực thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương và Tỉnh ủy về công tác phòng, chống dịch; quyết tâm vượt qua khó khăn, thực hiện “mục tiêu kép” vừa tập trung thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội vừa triển khai quyết liệt, hiệu quả công tác phòng chống dịch Covid-19. Cùng với đó là nỗ lực chung của cộng đồng doanh nghiệp, đã góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất công nghiệp và thương mại trên địa bàn tỉnh ổn định và tăng trưởng.
1. Sản xuất công nghiệp
Ở trong tỉnh năm 2021, dịch bệnh diễn biến rất phức tạp, từ thời điểm cuối tháng 10 đến nay, khi các tỉnh, thành phố nới lỏng giãn cách xã hội, đã có nhiều người dân trở về địa bàn tỉnh từ các địa phương có dịch (đặc biệt là từ thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Long An…), đã làm lây lan ra cộng đồng tại thành phố Nam Định và một số huyện gây ảnh hưởng nặng nề đến đời sống nhân dân và hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Một số doanh nghiệp đã ghi nhận các ca mắc Covid-19, người lao động phải thực hiện các biện pháp cách ly, nghỉ luân phiên để phòng chống dịch, dẫn đến xuất hiện tình trạng thiếu lao động sản xuất. Doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn do giá nguyên liệu sản xuất tăng cao: Giá thép tăng đột biến (tăng vọt 40% so với quý IV năm 2020) kéo theo các vật tư khác như cát, đá, gạch, xi măng, tôn,... cũng đồng loạt tăng từ 20-25%; Giá nguyên liệu sản xuất bánh kẹo, bao bì, giấy, gỗ... đều tăng khoảng 20%. Thời điểm nhiều tỉnh thành trong nước thực hiện phong toả, giãn cách xã hội theo quy định, các doanh nghiệp gặp khó khăn trong quá trình vận chuyển nguyên vật liệu và hàng hoá, sản phẩm. Tuy nhiên các doanh nghiệp đã khắc phục khó khăn chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh để bảo đảm ổn định đời sống cho công nhân. Một số doanh nghiệp lớn, đặc biệt trong lĩnh vực dệt may như Công ty may Sông Hồng, Công ty may Nam Hà, ... không có nhiều biến động về lao động; hoạt động sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu diễn ra bình thường; các đơn hàng được duy trì ổn định.
Sản xuất công nghiệp trên địa bàn tỉnh duy trì đà phục hồi và đạt mức tăng trưởng khá. Ước cả năm, Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 14% so với năm 2020, trong đó các ngành tăng trưởng cao gồm: Ngành chế biến, chế tạo; ngành sản xuất và phân phối điện; ngành cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải…
2. Hoạt động thương mại
Hoạt động xuất nhập khẩu năm 2021 của Việt Nam nói chung cũng như tỉnh Nam Định nói riêng bị ảnh hưởng tiêu cực do tình hình diễn biến dịch bệnh Covid-19 phức tạp. Quá trình lưu thông gián đoạn, vận chuyển hàng hóa khó khăn do có một khoảng thời gian một số tỉnh thành phố thực hiện giãn cách xã hội; việc thiếu container rỗng và giá cước vận chuyển tăng cao cũng là trở ngại cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa. Tuy nhiên, một số nền kinh tế tiếp tục triển khai các gói kích cầu, thông qua hỗ trợ trực tiếp cho người dân, qua đó thúc đẩy tiêu dùng của các mặt hàng, trong đó có mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam. Đồng thời, các hiệp định thương mại tự do đang dần được thực thi một cách toàn diện hơn, hiệu quả hơn, được kỳ vọng sẽ tiếp tục thúc đẩy các ngành xuất khẩu của Việt Nam, tạo điều kiện để hàng hóa Việt Nam thâm nhập vào các thị trường đối tác với thuế quan ưu đãi, thông qua đó thúc đẩy xuất khẩu tăng trưởng mạnh trong thời gian tới.
Tổng giá trị hàng xuất khẩu trên địa bàn ước đạt 2.600 triệu USD, bằng 104% kế hoạch năm và tăng 23,1% so với năm 2020; Giá trị hàng nhập khẩu ước đạt 1.325 triệu USD, tăng 11,9% so với năm 2020.
Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng xã hội ước tăng 12% so với năm 2020. Đảm bảo cân đối cung, cầu hàng hóa thiết yếu; hoạt động thương mại dịch vụ diễn ra thông suốt, thị trường ổn định, đáp ứng tốt nhu cầu của nhân dân.
Trong thời gian qua, hệ thống hạ tầng công nghiệp và thương mại, hệ thống lưới điện tiếp tục được chú trọng đầu tư, cải tạo, nâng cấp đáp ứng nhu cầu sản xuất và sinh hoạt của nhân dân. Nhiều công trình, dự án quan trọng đã hoàn thành và đang triển khai khi hoàn thành sẽ tạo diện mạo mới, động lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước được nâng lên, công tác cải cách hành chính được tập trung chỉ đạo quyết liệt. Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động sản xuất công nghiệp, thương mại trên địa bàn tỉnh còn các tồn tại, hạn chế: Sản xuất công nghiệp, thương mại, dịch vụ tuy tiếp tục ổn định, tăng trưởng nhưng một số doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn về sản xuất và thị trường do dịch bệnh Covid-19, sản xuất kinh doanh gián đoạn, người lao động nghỉ luân phiên, đời sống công nhân lao động khó khăn.
3. Phương hướng nhiệm vụ năm 2022
* Thuận lợi, khó khăn
Thuận lợi: Năm 2022, Chính phủ tiếp tục tập trung chỉ đạo vừa phòng, chống dịch hiệu quả, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội. Trong tỉnh, tình hình an ninh, chính trị - xã hội ổn định; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được tăng cường, các dự án động lực đã và đang được triển khai đầu tư đồng bộ; công tác quy hoạch được quan tâm, hoàn thiện tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc xúc tiến và thu hút đầu tư. Phong trào xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu tiếp tục tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn các huyện, thành phố. Cải cách hành chính, xây dựng chính quyền điện tử, đô thị thông minh, chuyển đổi số, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh tiếp tục được quan tâm thực hiện là động lực thực hiện các mục tiêu chung về phát triển kinh tế - xã hội.
Khó khăn: Tình hình dịch Covid-19 dự báo diễn biến phức tạp và có thể xuất hiện biến chủng mới, nguy hiểm hơn, ảnh hưởng sâu rộng, tác động trực tiếp đến đà phục hồi của nền kinh tế. Trong tỉnh, quy mô nền kinh tế còn hạn chế; hầu hết các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, năng lực cạnh tranh thấp; bên cạnh đó biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh diễn biến khó lường tác động trực tiếp đến sản xuất và đời sống của nhân dân. Nguồn vốn để đầu tư nâng cấp hạ tầng kinh tế - xã hội của tỉnh còn khó khăn. Hiệu lực và hiệu quả quản lý Nhà nước của một số cấp chính quyền cơ sở chưa cao; trách nhiệm thực thi công vụ của một bộ phận công chức còn chưa đạt yêu cầu.
*Phương hướng, nhiệm vụ
- Về phát triển công nghiệp: Triển khai kịp thời các chính sách, quy định của Nhà nước nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh, xuất khẩu và xúc tiến thương mại trong tình hình mới. Tiếp tục thu hút, phát triển các ngành công nghiệp có công nghệ hiện đại; giá trị gia tăng cao và có khả năng đóng góp lớn cho nguồn thu ngân sách. Hỗ trợ, tạo điều kiện các doanh nghiệp xây dựng và quảng bá thương hiệu sản phẩm công nghiệp để nâng cao khả năng cạnh tranh.
- Về phát triển thương mại: Chú trọng nâng cao hiệu quả hoạt động xúc tiến thương mại, thông tin thị trường, xây dựng thương hiệu hàng hoá; đẩy mạnh xuất khẩu, tạo điều kiện lưu thông hàng hóa, tiêu thụ sản phẩm. Khuyến khích, tạo điều kiện thu hút các thành phần kinh tế đầu tư phát triển kinh doanh thương mại, dịch vụ theo hướng văn minh, hiện đại, nhất là các doanh nghiệp lớn.
- Mục tiêu chủ yếu: Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tăng từ 14,0% trở lên, giá trị xuất khẩu đạt từ 3.000 triệu USD trở lên.
4. Một số giải pháp chủ yếu:
Thứ nhất, quản lý, thực hiện tốt các quy hoạch và cơ chế, chính sách phát triển công nghiệp, thương mại trên địa bàn tỉnh.
Tập trung phối hợp với các ngành, UBND các huyện thành phố Nam Định rà soát, xây dựng các định hướng, phương án phát triển công nghiệp, thương mại, điện lực, cụm công nghiệp để tích hợp vào Quy hoạch tỉnh Nam Định thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Thứ hai, phát triển công nghiệp, thương mại:
- Tạo điều kiện tối đa đảm bảo tiến độ và phấn đấu khởi công các dự án lớn như: Nhà máy gang thép số 1 Xuân Thiện Nam Định; Nhà máy cán thép Xuân Thiện Nghĩa Hưng; Nhà máy sản xuất cấu kiện bê tông đúc sẵn Xuân Thiện Nam Định… - Đôn đốc đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện cơ sở hạ tầng các khu, cụm công nghiệp để thu hút nhà đầu tư thứ cấp tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động khu vực nông thôn, như: KCN dệt may Rạng Đông; Khu công nghiệp Mỹ Thuận; CCN Thịnh Lâm, huyện Giao Thủy; CCN Thanh Côi, huyện Vụ Bản; CCN Yên Bằng, huyện Ý Yên… Hoàn thiện thủ tục sớm khởi công xây dựng mở rộng KCN Bảo Minh, huyện Vụ Bản; KCN Trung Thành, huyện Ý Yên. Đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, thu hút các nhà đầu tư thứ cấp vào sản xuất kinh doanh tại CCN Yên Dương, huyện Ý Yên; mở rộng CCN Xuân Tiến, huyện Xuân Trường. Tập trung hoàn thiện thủ tục đầu tư các khu, cụm công nghiệp theo quy hoạch. - Chủ động và phối hợp với các ngành, UBND các huyện nắm sát tình hình đầu tư, sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, kịp thời đề xuất với tỉnh giải quyết và tháo gỡ khó khăn cho sản xuất công nghiệp, lưu thông, bảo đảm cân đối cung cầu, đẩy mạnh xuất khẩu.
- Huy động các nguồn vốn để phục vụ cho đầu tư, phát triển sản xuất kinh doanh. Khuyến khích đầu tư phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp cơ khí, điện, điện tử. Kêu gọi các doanh nghiệp về nông thôn đầu tư sản xuất góp phần giải quyết lao động, chuyển dịch cơ cấu lao động, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp gắn với chương trình xây dựng NTM.
- Hoạt động xuất khẩu: Đẩy mạnh xuất khẩu, giữ ổn định các thị trường truyền thống, đa dạng hóa các thị trường xuất khẩu, nhập khẩu. Đa dạng hóa các mặt hàng xuất khẩu, mở rộng các mặt hàng chủ lực (dệt may, da giày, sản phẩm gỗ...) đã có đồng thời tích cực phát triển các mặt hàng có tiềm năng thành những mặt hàng xuất khẩu chủ lực mới như nông thủy sản, sản phẩm cơ khí...Hỗ trợ doanh nghiệp khai thác, tận dụng tốt cơ hội để đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường các nước tham gia hiệp định thương mại tự do với Việt Nam, nhất là Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA), Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA).
- Phát triển thị trường nội địa, lưu thông hàng hóa: Khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế tham gia đầu tư để đa dạng hóa và nâng cao chất lượng các loại hình dịch vụ; đầu tư xây mới, nâng cấp các cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật thương mại, dịch vụ theo hướng văn minh, hiện đại. Phát triển mạng lưới phân phối, bán lẻ hàng hóa, các chuỗi liên kết cung ứng- tiêu thụ hàng hóa từ sản xuất đến tiêu dùng. Tiếp tục thực hiện các giải pháp phát triển mạnh thị trường trong nước, vận động các doanh nghiệp tham gia chương trình bình ổn giá gắn với thực hiện có hiệu quả Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam". Tập trung phối hợp với các ngành, UBND các huyện, thành phố Nam Định, các doanh nghiệp triển khai các biện pháp bảo đảm phục vụ nhân dân đón Tết Nguyên đán Nhâm Dần năm 2022 như: Chuẩn bị hàng hóa đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của nhân dân; theo dõi sát diễn biến cung cầu và giá cả thị trường trước, trong và sau tết đặc biệt đối với những hàng hóa dịch vụ đáp ứng trực tiếp nhu cầu tiêu dùng Tết của người dân trên địa bàn; tăng cường kiểm tra việc chấp hành các quy định của phát luật về quản lý giá, thuế, phí, lệ phí trên địa bàn, đặc biệt đối với những hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng thiết yếu, hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục kê khai giá.
Thứ ba, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản xuất và tiêu thụ sản phẩm hàng hoá:
- Tiếp tục triển khai các chương trình, đề án khuyến công từ nguồn kinh phí địa phương và trung ương trong các lĩnh vực: xây dựng mô hình trình diễn kỹ thuật, ứng dụng máy móc tiên tiến vào sản xuất; xây dựng hạ tầng cụm công nghiệp; bình chọn các sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu…
- Hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia do Bộ Công thương, các hiệp hội ngành hàng chủ trì. Tổ chức và nâng cao chất lượng các hoạt động xúc tiến thương mại, thông tin thị trường, xây dựng thương hiệu doanh nghiệp và sản phẩm hàng hoá. Hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia hội chợ thương mại, các hội nghị kết nối cung cầu hàng hóa trong nước và quốc tế; đồng thời tổ chức các hội chợ thương mại, các hội nghị kết nối cung cầu hàng hóa trên địa bàn tỉnh giúp các doanh nghiệp giới thiệu, quảng bá sản phẩm, tìm kiếm đối tác hợp tác đầu tư sản xuất kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm hàng hoá.
Trần Thị Thúy Hằng
Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT