Cũng như nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác trên cả nước, ngành công nghiệp của tỉnh Hà Tĩnh cũng chịu nhiều tác động tiêu cực của dịch bệnh với những diễn biến khó lường, chưa được kiểm soát; giá chi phí đầu vào tăng trong khi thị trường tiêu thụ sản phẩm hàng hóa dịch vụ thiếu ổn định; một số hoạt động trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội bị ngưng trệ; một số ngành, lĩnh vực của nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề. Thế nhưng, nhờ sự linh hoạt và chủ động triển khai các giải pháp, Hà Tĩnh đã tạo nên những đột phá mới trong khôi phục, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, là điểm sáng trong việc thu hút đầu tư và phát triển công nghiệp góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực.
Hoạt động sản xuất công nghiệp
Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDRP) năm 2021 của Hà Tĩnh ước tăng 5,02% so với năm 2020, xếp thứ 4 trong 6 tỉnh Bắc Trung bộ và Duyên hải miền trung (tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2021 tỉnh Thanh Hóa: 8,85%; Nghệ An: 6,2%; Quảng Bình: 4,83%; Quảng Trị 6,5%; Thừa Thiên Huế: 4,36%) . GRDP bình quân đầu người ước tính đạt 67,03 triệu đồng/người/năm (tăng 4,91 triệu đồng/người/năm so với năm 2020). Trong điều kiện khó khăn do dịch Covid-19, cộng đồng doanh nghiệp Hà Tĩnh đã linh hoạt triển khai các giải pháp, nỗ lực thực hiện 13 mục tiêu kép để tiếp tục có những đóng góp quan trọng cho sự phát triển Kinh tế - Xã hội của tỉnh.
Theo số liệu của Sở Công Thương, chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp năm 2021 ước tăng 16,45% so với năm 2020. Đặc biệt, Công ty TNHH gang thép Hưng nghiệp Formosa Hà Tĩnh vẫn giữ vững vai trò hạt nhân trong việc thúc đẩy tăng trưởng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo của Hà Tĩnh. Ước tính năm 2021, Formosa Hà Tĩnh sản xuất đạt 5,4 triệu tấn thép tăng 23,21% so với năm 2020. Việc Formosa đi vào hoạt động sản xuất ổn định, hiệu quả đã tác động lớn tới hoạt động công nghiệp toàn tỉnh. Trong đó, ngành khai khoáng tăng 16,03%; ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 19,93% (là ngành đóng góp chủ yếu vào mức tăng giảm toàn ngành công nghiệp). Tạo dấu ấn với lĩnh vực công nghiệp trong năm 2021 còn có sự góp mặt của Nhà máy Bia Sài Gòn - Hà Tĩnh đạt 59 triệu lít, tăng 11%; sợi đạt 7.200 tấn, tăng 11 % do Công ty Cổ Phần Vinatex Hồng Lĩnh sản xuất, Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 với điện thương phẩm đạt 1,2 tỷ kWh, tăng 8,8%, Công ty TNHH May mặc xuất khẩu Appareltech, Công ty TNHH Haivina Hồng Lĩnh… Trong 25 nhóm ngành công nghiệp cấp 2, có đến 18 nhóm ngành có chỉ số sản xuất cộng dồn cả năm tăng so với cùng kỳ năm trước. Trong đó có 5 nhóm ngành có mức tăng cao, đóng góp chủ yếu vào mức tăng chung toàn ngành công nghiệp như: Sản xuất sản phẩm từ cao su và plastic tăng 53,23%; khai thác quặng kim loại tăng 49,97%; chế biến gỗ và sản xuất sản phẩm từ gỗ, tre, nứa tăng 26,73%; sản xuất phương tiện vận tải khác tăng 24,55%; sản xuất kim loại tăng 22,04%; sản xuất thuốc, hóa dược và dược liệu tăng 17,6%. Nguyên nhân: Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khai thác tăng cao so với năm trước do khai thác ở vùng mỏ có trữ lượng quặng inmenit và tinh quặng inmenit lớn.
Bên cạnh những ngành có chỉ số sản xuất công nghiệp tăng thì vẫn còn 7 nhóm ngành có chỉ số sản xuất ngành công nghiệp giảm so với cùng kỳ năm trước như: Hoạt động thu gom, xử lý và tiêu hủy rác thải, tái chế phế liệu giảm 26,85%; công nghiệp chế biến, chế tạo khác giảm 8,45%; sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí giảm 7,09%; in, sao chép bản ghi các loại giảm 6,78%; khai thác, xử lý và cung cấp nước giảm 3,47%; sản xuất giấy và sản phẩm từ giấy giảm 0,41%; sửa chữa, bảo dưỡng và lắp đặt máy móc, thiết bị giảm 0,29%. Nguyên nhân do Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 triển khai thực hiện đại tu tổ máy số 2. Sau đó tổ máy số 1 của Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 ngừng hoạt động đến cuối năm vẫn đang trong quá trình kiểm tra, sửa chữa. Năm 2021, hoạt động xây dựng trên địa bàn tiếp tục gặp khó khăn. Một số dự án lớn trên địa bàn tạm ngừng thi công do thiếu nguyên vật liệu cũng như chưa kí hợp đồng đầu ra như: Dự án nhà máy sản xuất gỗ MDF; Dự án nhà máy gỗ An Việt Phát đã hoàn thành giai đoạn 1, chưa thi công giai đoạn 2; Bên cạnh đó, nhà máy điện gió HBRE Kỳ Anh, nhiệt điện Vũng Áng 2, Khu đô thị Nam Cầu Phủ dời thời gian khởi công xây dựng do vướng mắc thủ tục.
Điểm sáng trong thu hút nhiều dự án đầu tư về công nghiệp
Một trong những điểm sáng của tỉnh năm qua, ngành công nghiệp cũng đón nhận nhiều tín hiệu tích cực. Tỉnh đã chấp thuận chủ trương đầu tư cho 52 dự án đầu tư, trong đó: 51 dự án trong nước với tổng số vốn đăng ký trên 14.600 tỷ đồng và 01 dự án đầu tư nước ngoài (FDI) với tổng số vốn đăng ký 2,5 tỷ USD. Đặc biệt, nhiều dự án đầu tư về công nghiệp được khởi công và đi vào hoạt động như: Dự án nhà máy chế biến gỗ của Công ty TNHH MTV VBE Hà Tĩnh tại Cụm công nghiệp Khe Cò (Hương Sơn); Nhà máy Sản xuất formaldehyde và keo dùng cho ngành công nghiệp chế biến gỗ, nhựa, giấy và da tại Cụm công nghiệp Xuân Lĩnh; (Nghi Xuân)…riêng trong quý IV chấp thuận chủ trương đầu tư 02 dự án lớn là Nhà máy sản xuất Cell Pin, VinES do Tập đoàn Vingroup đầu tư được khởi công xây dựng vào tháng 12/2021 đã đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp Hà Tĩnh. Dự án có tổng mức đầu tư giai đoạn 1 hơn 4.000 tỷ đồng. Nhà máy luyện gang thép của Công ty cổ phần gang thép Vũng Áng (2.268 tỷ đồng). Xúc tiến đầu tư chuỗi du lịch dịch vụ ven biển; triển khai lập quy hoạch các Tổ hợp dự án nghỉ dưỡng và sân golf tại huyện Lộc Hà (xã Thịnh Lộc), huyện Cẩm Xuyên (xã Cẩm Dương), thị xã Kỳ Anh (xã Kỳ Ninh). Khánh thành đưa vào hoạt động giai đoạn 1 Nhà máy sản xuất, chế biến lâm sản tiêu thụ nội địa và xuất khẩu An Việt Phát với tổng mức gần 1.300 tỷ đồng tại Khu kinh tế Vũng Áng. Cũng trong năm 2021, hàng loạt dự án công nghiệp đã được chấp thuận chủ trương đầu tư và đang trong quá trình hoàn thiện hồ sơ thủ tục để xây dựng hoặc chuẩn bị đi vào hoạt động như: Nhà máy Bia Hà Nội - Nghệ Tĩnh tại Cụm công nghiệp Cổng Khánh 2 (thị xã Hồng Lĩnh); giai đoạn 2 Nhà máy Sợi Nghệ Tĩnh tại Cụm công nghiệp Nam Hồng (thị xã Hồng Lĩnh)… Xúc tiến khởi công dự án Nhiệt điện Vũng Áng II. Nhìn chung, tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trên địa bàn trong năm 2021 vừa qua tuy còn gặp nhiều khó khăn, tăng trưởng chưa đạt so với kế hoạch đề ra, nhưng vẫn là thành phần chủ lực đóng góp vào tăng trưởng kinh tế chung của tỉnh nhà.
Hoạt động thương mại, dịch vụ
Hoạt động thương mại, dịch vụ trên địa bàn Hà Tĩnh năm 2021 khá ảm đạm. Do ảnh hưởng của dịch Covid-19 bùng phát trên địa bàn tỉnh và cả nước vào những ngày cuối tháng 4 đến nay nên UBND tỉnh nhiều lần đã có các văn bản về việc tạm dừng một số hoạt động dịch vụ để phòng chống dịch Covid-19, đặc biệt là việc thực hiện cách ly y tế nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh qua các tháng. Ước cả năm 2021 đạt 41.939,38 tỷ đồng tăng 1,99% so với năm trước, nhưng thấp hơn mức tăng của năm 2020. Trong mức tăng của tổng mức bán lẻ 5 nhóm mặt hàng tăng mạnh so với năm 2020 do sự tăng mạnh về giá như: Xăng, dầu các loại (23,40%); nhiên liệu khác (35,77%); đá quý, kim loại quý (27,05%); gỗ và vật liệu xây dựng (24,90%); vật phẩm văn hóa giáo dục (13,24%). Bên cạnh đó cũng có 3 nhóm mặt hàng giảm so với năm 2020 gổm nhóm hàng lương thực, thực phẩm (giảm 1,88%); đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình (giảm 7,75%); ô tô con (giảm 6,10%). Nhìn chung, hoạt động bán lẻ hàng hóa trong cả năm 2021 gặp nhiều hạn chế hơn so với năm 2020. Luân chuyển hàng hóa gặp khó khăn, nhất là giữa các địa phương xuất hiện dịch bệnh Covid-19. Thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh của người dân có xu hướng giảm, trong khi một nguồn thu quan trọng khác là nguồn tiền từ các công dân xuất khẩu lao động nước ngoài, làm công nhân tại các khu công nghiệp gửi về giảm mạnh. Trong khi đó, mặt bằng giá cả chung đều tăng, đặc biệt là các mặt hàng, dịch vụ thiết yếu như lương thực, xăng dầu, khí đốt hóa lỏng đã ảnh hưởng đến nhu cầu hàng hóa. Nhưng tính chung bán lẻ là ngành ít chịu ảnh hưởng nhất từ dịch bệnh và tăng trong khu vực dịch vụ.
Hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa
Mặc dù ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, nhưng tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu trong năm 2021 của Hà Tĩnh ước đạt 5,3 tỷ USD, tăng 55,88% so với cùng kỳ năm trước. Qua đó, cho thấy sự phục hồi rõ rệt sau nhiều thách thức do đại dịch Covid-19 gây ra. Lĩnh vực xuất khẩu do nhu cầu tiêu thụ giảm, hoạt động vận chuyển chậm trễ, chi phí vận chuyển, thuê container tăng cao, công nhân cư trú thuộc vùng phong tỏa bị gián đoạn thời gian làm việc… Vậy nhưng, kim ngạch xuất khẩu Hà Tĩnh vẫn có sự bứt phá mạnh mẽ và tăng trưởng ấn tượng với kết quả 2,0 tỷ USD, tăng 66,7% so với cùng kỳ năm 2020; đạt gần 191,7% kế hoạch đề ra (kế hoạch năm 2021 là 1,2 tỷ USD). Mức tăng chủ yếu do giá thép tăng cao nên Formosa đã đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu mặt hàng thép (xuất khẩu thép từ Formosa ước đạt 1,9 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 93% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn tỉnh. Đứng sau sản phẩm thép trong “bảng xếp hạng” kim ngạch xuất khẩu của các nhóm hàng là mặt hàng dăm gỗ với hơn 50 triệu USD, năm 2021 cũng có thể xem là năm thắng lợi của lĩnh vực xơ - sợi - dệt và may xuất khẩu. Với lượng đơn hàng dồi dào, các doanh nghiệp sản xuất sợi, may mặc trên địa bàn đã khắc phục khó khăn để đảm bảo tiến độ giao hàng, tăng giá trị xuất khẩu. Kim ngạch nhập khẩu ước đạt 3,3 tỷ USD, tăng 50% so với cùng kỳ năm 2020; trong đó chủ yếu nhập khẩu nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất của Formosa (gần 2,9 tỷ USD).
Phương hướng nhiệm vụ trong năm 2022
Năm 2022 tiếp tục là một năm khó khăn đối với tỉnh nhà trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế khi mà tình hình Dịch Covid-19 vẫn còn diễn biến phức tạp; mặc dù tỷ lệ tiêm chủng ở trong nước, trong tỉnh dần được phủ kín nhưng chưa đồng đều; các chuỗi cung ứng và các liên kết sản xuất có thể bị gián đoạn cùng với tình trạng thiếu hụt lao động; giá năng lượng, giá nguyên vật liệu đầu vào tăng sẽ gây áp lực lớn đến lạm phát. Để đưa lĩnh vực công nghiệp phát triển trong thời gian tới, nhiệm vụ trọng tâm mà ngành Công thương tập trung là tích cực thu hút đầu tư lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ và ngành công nghiệp sau thép; khuyến khích phát triển sản xuất công nghiệp theo chiều sâu, tạo những sản phẩm có thương hiệu và sức cạnh tranh trên thị trường khu vực. Cùng đó, tạo điều kiện để công nghiệp nông thôn, tiểu thủ công nghiệp phát triển; tiếp tục theo dõi, hướng dẫn các doanh nghiệp rà soát các vấn đề liên quan công tác quản lý, phát triển cụm công nghiệp, tiến độ triển khai một số dự án đầu tư xây dựng hạ tầng các cụm công nghiệp; đẩy nhanh tiến độ các dự án triển khai trên địa bàn, phát huy công suất các nhà máy sản xuất thép, bia, sợi, dệt may… Tiếp tục tham mưu, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp theo đề án đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu gắn với phát triển dịch vụ logistics tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2021-2025, trong đó chú trọng các giải pháp về cơ chế, chính sách, quy hoạch, đào tạo nguồn nhân lực. Đồng thời, thu hút, đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư, tăng cường xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ, nông sản chế biến; hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp khai thác hiệu quả các lợi thế từ FTA (Hiệp định thương mại tự do) đã có hiệu lực, nhất là các sản phẩm mà tỉnh có lợi thế, sản phẩm đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang một số thị trường; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường xúc tiến thương mại, tối ưu chi phí logistics trong lưu thông hàng hóa./.
Đinh Thị Bích Liên
Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT