Là một trong những tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long có diện tích trồng dừa cao, đứng thứ 2 (sau tỉnh Bến Tre). Với gần 90.000 hộ trồng dừa, hơn 7 triệu cây trên tổng diện tích gần 25.000 ha, tập trung chủ yếu ở các huyện Càng Long, Tiểu Cần, Châu Thành, sản lượng đạt khoảng 300 triệu quả/năm. Những năm qua, tỉnh Trà Vinh đã tập trung nâng cao chuỗi giá trị kinh tế dừa; tuy nhiên, vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế. Nỗ lực nâng cao chuỗi giá trị kinh tế dừa là mục tiêu, định hướng phát triển kinh tế bền vững của tỉnh trong thời gian tới.
Cụ thể, để nâng cao chuỗi giá trị kinh tế dừa, tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tập trung nhiều giải pháp, phối hợp với các tỉnh phụ cận, các doanh nghiệp (DN) trong và ngoài tỉnh phát triển dừa hữu cơ. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 2.446 ha dừa hữu cơ đạt tiêu chuẩn châu Âu - EU, Mỹ - USDA. Trong đó, có 260 ha đạt 06 tiêu chuẩn châu Âu - EU, Mỹ - USDA, Nhật - JAS, Úc - ACO, Thụy Điển - KRAV và GlobalGAP, chiếm 10% diện tích dừa của tỉnh. Hầu hết các diện tích dừa đã được liên kết với các DN trong và ngoài tỉnh thu mua với mức giá cao hơn thị trường tại thời điểm từ 08 - 10%.
Đáng chú ý là diện tích dừa sáp, toàn tỉnh có 497 ha. Trong đó, có 14,55 ha dừa sáp trồng theo phương pháp nuôi cấy phôi, 70 ha dừa sáp đạt chứng nhận VietGAP. Tổng sản lượng dừa sáp đạt 2,3 triệu trái sáp/năm. Tập trung chủ yếu tại huyện Cầu Kè 487 ha (8,55 ha dừa sáp nuôi cấy phôi); huyện Châu Thành 7,05 ha (06 ha dừa sáp nuôi cấy phôi ở Hưng Mỹ, Lương Hòa); tỷ lệ sáp thường đạt từ 20 - 25% (tương đương 1,88 triệu trái sáp/năm); tỷ lệ sáp của dừa nuôi cấy phôi đạt từ 75 - 80% (tương đương 420.000 trái sáp/năm). Tỉnh đang thực hiện xây dựng nhãn hiệu độc quyền dừa sáp Cầu Kè và đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý “Trà Vinh” cho sản phẩm trái dừa sáp. Đây là cơ sở để phát triển các sản phẩm đặc sản, đặc trưng của ngành hàng dừa tỉnh Trà Vinh. Đặc biệt, quan tâm đầu tư, hỗ trợ nhằm đạt các sản phẩm OCOP được sản xuất từ nguyên liệu dừa sáp.
Tuy nhiên, đối với dừa, mức độ chế biến sâu và đa dạng các sản phẩm có giá trị tăng cao còn ít, chủ yếu bán nguyên liệu cho các DN ngoài tỉnh. Phần lớn các sản phẩm chế biến là từ vỏ và gáo dừa. Các sản phẩm từ các bộ phận khác của trái dừa (nước dừa, cơm dừa…) và hoa dừa (mật dừa) còn khiêm tốn; các sản phẩm từ thân cây dừa vẫn chưa được khai thác. Mức độ liên kết giữa các DN đầu chuỗi giá trị với các tác nhân khác trong chuỗi giá trị còn thiếu và yếu, nhận thức liên kết chưa đúng đã dẫn đến khả năng liên kết với DN chưa bền vững.
Phương hướng nâng cấp chuỗi giá trị dừa giai đoạn 2022-2025:
UBND tỉnh Trà Vinh vừa phê duyệt Chiến lược nâng cấp chuỗi giá trị dừa giai đoạn 2022-2025, nhằm giúp các hộ trồng dừa tăng thu nhập, tạo việc làm cho lao động nông thôn, góp phần giảm nghèo bền vững. Giai đoạn này tỉnh tập trung thực hiện 3 nhóm giải pháp, gồm: thu hút đầu tư, hỗ trợ các doanh nghiệp, tạo liên kết để phát triển bền vững chuỗi sản phẩm dừa; Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong ngành dừa; phát triển vùng nguyên liệu dừa tập trung theo tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ gắn với nhà máy chế biến của các doanh nghiệp và thị trường mục tiêu.
Cụ thể, tỉnh triển khai các hoạt động xúc tiến đầu tư, phát triển liên kết giữa doanh nghiệp với các hộ trồng dừa trong tỉnh nhằm sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế, đáp ứng thị trường xuất khẩu; hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư phát triển bền vững chuỗi sản phẩm dừa trên địa bàn tỉnh.
Thứ hai, Tỉnh khuyến khích, ưu tiên doanh nghiệp có thế mạnh về công nghệ chế biến sâu, tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao, có thị trường tiêu thụ tốt cả trong nước và xuất khẩu để xây dựng nhà máy chế biến, phát triển liên kết với người sản xuất, cơ sở, hợp tác xã thực hiện thu gom và sơ chế trên địa bàn tỉnh.
Thứ ba, địa phương tạo điều kiện, hỗ trợ doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục đầu tư, thành lập hợp tác xã kiểu mới, kết nối đào tạo nghề, cung cấp nguồn lao động tại chỗ, mặt bằng để tập kết, sơ chế nguyên liệu dừa trái để sản xuất và phát triển các dịch vụ;
Thứ tư, khuyến khích các doanh nghiệp hỗ trợ nguồn vốn ban đầu cho hợp tác xã để xây dựng nhà xưởng, mua sắm thiết bị sơ chế và xe vận chuyển, cũng như đào tạo kỹ năng cần thiết cho lao động của các hợp tác xã.
Thứ năm, tỉnh thực hiện các giải pháp hỗ trợ nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp nhỏ và vừa trong ngành dừa. Đồng thời phát triển vùng nguyên liệu dừa ở các địa phương tiềm năng trên địa bản tỉnh, nhất là vùng tham gia liên kết tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp.
Thứ sáu, Tỉnh sẽ đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển các vùng nguyên liệu dừa; tiếp tục tuyển chọn các giống dừa chất lượng, sử dụng cây đầu dòng của một số giống đã tuyển chọn, thúc đẩy phát triển các cơ sở nhân giống;
Phối hợp với tỉnh Bến Tre và các trường đại học để nghiên cứu, chọn lọc giống tốt, năng suất cao, phù hợp với thị trường, mục tiêu của doanh nghiệp nhằm nhân rộng, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Thứ bảy, Tỉnh cũng nghiên cứu, thực hiện các biện pháp quản lý sâu, bệnh tổng hợp trên cây dừa bằng phương pháp sinh học, như: nhân nuôi và phóng thích loài ong ký sinh (Tetrastichus brontispae) trên nhộng bọ cánh cứng hại dừa; tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với thuốc bảo vệ thực vật, phân bón trong sản xuất dừa theo tiêu chuẩn;
Thứ tám, tổ chức tuyên truyền, tập huấn quy trình kỹ thuật canh tác, thâm canh, chăm sóc dừa, nhất là sử dụng đồng bộ giống chuẩn, thu hoạch đúng thời điểm để đảm bảo chất lượng nước và cơm dừa, sử dụng phân vi sinh thay thế phân bón hóa học, phòng trừ sâu, bệnh theo phương pháp sinh học.
Thứ chín, tỉnh hỗ trợ người dân, hợp tác xã, tổ hợp tác trồng mới hoặc cải tạo vườn dừa hiện có; đăng ký, quản lý vùng nguyên liệu theo tiêu chuẩn VietGAP; hỗ trợ người trồng theo Nghị quyết số 03/2021/NQ-HĐND ngày 19/3/2021 của HĐND tỉnh ban hành Quy định chính sách hỗ trợ tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh Trà Vinh giai đoạn 2021 - 2025.
Đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp liên kết với các hộ, cơ sở trong đăng ký chứng nhận, đánh giá, quản lý vùng nguyên liệu theo tiêu chuẩn GlobalGAP và hữu cơ, trên cơ sở áp dụng chuyển đổi số nhằm minh bạch thông tin trong giao dịch, mua bán.
Trà Vinh đặt mục tiêu đến năm 2025 có có khoảng 8.000 ha dừa được trồng theo hướng hữu cơ, trong đó, 6.000 ha đạt chứng nhận hữu cơ quốc tế; có tối thiểu 10 doanh nghiệp liên kết với các hộ sản xuất dừa xây dựng vùng nguyên liệu phục vụ chế biến và tiêu thụ sản phẩm dừa có giá trị gia tăng cao./.
Ngô Mai Hương
Phòng Thông tin Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT