Năm 2023, được sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, sự phối hợp của các sở, ngành của tỉnh, Huyện ủy, UBND huyện Lục Ngạn đã chủ động tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại tiêu thụ, xuất khẩu vải thiều tại thị trường miền Nam, tỉnh Lào Cai, tỉnh Lạng Sơn; tỉnh Vân Nam, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc; sự vào cuộc quyết liệt, kịp thời của cấp uỷ, chính quyền từ huyện đến cơ sở; sự năng động, sáng tạo của các doanh nghiệp trong và ngoài nước, các cơ quan Hải quan, Bộ đội biên phòng, Kiểm dịch thực vật các tỉnh đã chung tay cùng Nhân dân huyện Lục Ngạn tiêu thụ thành công 128.120 tấn quả. Tổng giá trị sản xuất đạt 3.324 tỷ đồng; trong đó tiêu thụ nội địa 890 tỷ, xuất khẩu đạt 2.434 tỷ đồng (tương đương 96,79 triệu USD).
I. Tình hình sản xuất và tiêu thụ vải thiều năm 2023
1. Tình hình sản xuất, tiêu thụ:
Theo Báo cáo số 218/BC - UBND huyện Lục Ngạn ngày 17 tháng 07 năm 2023, tổng diện tích trồng vải toàn huyện là 17.357 ha (trong đó vải chín sớm 3.967 ha, vải thiều chính vụ 13.390 ha). Sản lượng đạt 128.120 tấn (trong đó vải chín sớm 27.700 tấn, vải thiều chính vụ 100.420 tấn). Diện tích vải thiều đã áp dụng sản xuất theo quy trình VietGap là 13.382 ha (tăng 396 ha so với năm 2022), chiếm 77% tổng diện tích; thực hiện mô hình sản xuất theo tiêu chuẩn GlobalGAP 30 ha; cấp mới 04 mã số vùng trồng sản xuất sang thị trường Úc, diện tích 58,5 ha, lũy kế đến nay cả huyện có 88 mã số vùng trồng sản xuất vải, tổng diện tích 12.154,5 ha (trong đó: 32 mã thị trường Nhật, diện tích 252 ha; 02 mã thị trường Thái Lan, diện tích 20 ha; 15 mã thị trường Mỹ-EU, diện tích 184 ha; 35 mã thị trường Trung Quốc, diện tích 11.640 ha; 4 mã thị trường Úc, diện tích 58,5 ha) và 174 doanh nghiệp, hợp tác xã, thương nhân được cấp mã số cơ sở đóng gói.
1.1 Công tác xúc tiến thương mại, hỗ trợ nhân dân tiêu thụ vải thiều
Ngay từ đầu vụ, UBND tỉnh đã giao nhiệm vụ cho UBND huyện thực hiện công tác xúc tiến tiêu thụ vải thiều; huyện Lục Ngạn đã chủ động xây dựng Kế hoạch số 74/KH-UBND ngày 30/3/2023 về xúc tiến thương mại một số sản phẩm chủ lực, đặc trưng và tiềm năng của huyện Lục Ngạn năm 2023;Kế hoạch số 73/KH-UBND ngày 30/3/2023 về thực hiện các biện pháp hỗ trợ tiêu thụ vải thiều gắn với thu hút phát triển du lịch năm 2023; Kế hoạch số 99/KH-UBND ngày 19/5/2023 về tổ chức Chương trình du lịch “Lục Ngạn mùa vải chín” năm 2023.
Để cụ thể hóa chỉ đạo của tỉnh và Kế hoạch của huyện, Huyện ủy, UBND huyện Lục Ngạn đã tổ chức các đoàn công tác đi tìm hiểu tình hình xuất nhập khẩu, thị trường tiêu thụ, xúc tiến tiêu thụ, chế biến đối với sản phẩm vải thiều Lục Ngạn năm 2023 tại Thành phố Hồ Chí Minh, gặp mặt, trao đổi các thông tin đến tiêu thụ vải thiều tại chợ đầu mối Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh và chợ đầu mối Dầu Giây, tỉnh Đồng Nai; làm việc với Ban Quản lý khu Kinh tế Lào Cai; các ngành chức năng tỉnh Lạng Sơn. Đặc biệt tổ chức 02 Đoàn công tác xúc tiến tiêu thụ vải thiều huyện Lục Ngạn tại tỉnh Vân Nam và tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc;
Tổ chức các hội nghị, chương trình làm việc cụ thể, như: Hội nghị triển khai kế hoạch, bàn giải pháp tiêu thụ vải thiều; thông tin về các điều kiện, tiêu chuẩn và quy định mới khi xuất khẩu vải thiều; hướng dẫn các doanh nghiệp, HTX, thương nhân thu mua vải thiều về quy trình đóng gói vải thiều xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc năm 2023; Hội nghị xúc tiến tiêu thụ vải thiều huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang năm 2023; tổ chức làm việc với Công ty Cổ phần vận tải và thương mại đường sắt và Công ty Cổ phần vận tải đường sắt Hà Nội năm đầu tiên vận chuyển vải thiều tươi bằng đường sắt xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
Chỉ đạo các cơ sở đầu mối có mối quan hệ giao dịch lâu năm với doanh nghiệp, thương nhân Trung Quốc để tổng hợp danh sách thương nhân Trung Quốc có nhu cầu đăng ký nhập cảnh vào Việt Nam để thu mua vải thiều năm 2023, từ đó đề xuất UBND tỉnh, có văn bản gửi Cục Quản lý xuất nhập cảnh - Bộ Công an xem xét tạo thuận lợi cho các thương nhân Trung Quốc được nhập cảnh vào địa phương để thu mua vải thiều; tổng số thương nhân Trung Quốc đăng ký 244 người, số nhập cảnh vào Việt Nam thu mua 117 người; dự làm việc với Đoàn doanh nghiệp của Hoa Kỳ về khảo sát vùng sản xuất vải thiều, thăm hệ thống sơ chế vải thiều xuất khẩu tại Lục Ngạn; làm việc với Doanh nghiệp của Nhật Bản tìm hiểu và mua vải thiều tươi xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản; tham dự Hội nghị trực tuyến “Kết nối giao thương, xúc tiến tiêu thụ vải thiều và các sản phẩm có tiềm năng, lợi thế của tỉnh vào thị trường Hoa Kỳ năm 2023” do UBND tỉnh tổ chức.
1.2. Công tác truyền thông, quảng bá giới thiệu vải thiều
Xác định truyền thông có vai trò rất quan trọng trong việc thông tin, quảng bá, giới thiệu vải thiều đến các thị trường trong và ngoài nước. Do đó UBND huyện đã quan tâm đặc biệt đến hoạt động truyền thông quảng bá từ rất sớm thông qua nhiều hình thức. Đáng chú ý là đã phối hợp xây dựng nhiều tin, bài, phóng sự tuyên truyền về chương trình, du lịch Lục Ngạn, tiêu thụ vải thiều trên các báo, đài trung ương và địa phương như: Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Báo Bắc Giang, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh…; trên Cổng Thông tin điện tử của tỉnh, Cổng Thông tin du lịch thông minh của tỉnh, Cổng Thông tin điện tử của huyện; sản xuất video, clip ngắn, đăng tải hình ảnh giới thiệu về du lịch mùa vải trên các trang mạng xã hội… Cùng với đó, UBND huyện đã chú trọng hoạt động tuyên truyền trực quan như làm băng rôn, phướn, tờ gấp về chương trình, biển cầm tay chụp ảnh với nhiều khẩu hiệu ấn tượng, hấp dẫn.
Chủ động đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, qua đó đã góp phần quan trọng trong công tác tháo gỡ khó khăn, lưu thông, mở rộng thị trường tiêu thụ vải thiều. In, cấp 12.000 chiếc hộp giấy (loại 3kg, 5kg cắt cuống và 10kg có cuống), 2.000 tem nhãn có truy xuất nguồn gốc cấp cho các cơ quan, đơn vị, các tổ chức, cá nhân để quảng bá, giới thiệu sản phẩm vải thiều Lục Ngạn.
1.3. Tình hình tiêu thụ và giá bán vải thiều
Tình hình thu mua: Trong vụ, mỗi ngày có hàng nghìn thương nhân đến tìm hiểu, thu mua vải thiều (cao điểm từ 10/6 đến 05/7), tập trung tại các xã dọc trục QL31, QL 279 như: Phượng Sơn, Hồng Giang, Giáp Sơn, Phì Điền, Tân Quang, Đồng Cốc, Tân Hoa, Biển Động, Phong Vân, Tân Sơn và thị trấn Chũ. Ngoài ra, các thương nhân đến thu mua trực tiếp tại các vườn vải, các điểm thu mua tại các thôn, xóm do giao thông đi lại thuận tiện.
Giá bán: Giá thu mua có sự biến động theo ngày và theo từng giờ. Giá vải sớm như U trứng, U hồng, lai Thanh Hà: Từ 14.000 - 35.000 đồng/kg (có thời điểm 45.000đồng/kg); Giá vải thiều tươi (hàng hoa, xuất khẩu): Từ 13.000 - 35.000đồng/kg; Vải thiều tươi mua để sấy, chế biến: Từ 8.000 - 12.000 đồng/kg. Vải sấy khô: Từ 35.000 - 55.000 đồng/kg (vải sấy khô bằng lò sấy điện: 80.000 - 120.000 đồng/kg).
1.4. Thị trường tiêu thụ: Tổng sản lượng tiêu thụ 128.120 tấn quả; tổng giá trị sản xuất đạt 3.324 tỷ đồng.
Thị trường tiêu thụ nội địa: Tổng sản lượng tiêu thụ nội địa đạt 50.870 tấn chiếm 39,71 % tổng sản lượng tiêu thụ, trong đó: Tiêu thụ tại các tỉnh, thành phố lớn: 32.820 tấn; Tiêu thụ tại các siêu thị, Trung tâm thương mại, cửa hàng tiện ích và chợ truyền thống thông qua các thương nhân, doanh nghiệp, tập đoàn bán lẻ, các sàn thương mại điện tử... với sản lượng tiêu thụ đạt khoảng 3.800 tấn; Ngoài các hình thức tiêu thụ trên, vải thiều chế biến qua sấy khô, ép nước cũng được tiêu thụ thuận lợi, sản lượng đạt 14.250 tấn (vải tươi chưa qua chế biến).
Thị trường xuất khẩu: Sản lượng xuất khẩu đạt 77.250 tấn chiếm 60,29 % tổng sản lượng tiêu thụ, trong đó: Trung Quốc: 76.495 tấn, chiếm 99% tổng sản lượng xuất khẩu; Xuất khẩu qua các thị trường khác: 755 tấn, cụ thể: Thị trường các nước Đông Nam Á: Campuchia, Thái Lan: 384 tấn; Thị trường Nhật Bản: 227 tấn; Thị trường Australia: 46 tấn; Thị trường EU: 20 tấn; Thị trường Đu Bai: 15 tấn; Thị trường Mỹ: 26 tấn; Thị trường Anh: 2 tấn; Thị trường Đài Loan: 35 tấn.
1.5. Các biện pháp đảm bảo cung ứng sản phẩm, dịch vụ phụ trợ cho hoạt động tiêu thụ, chế biến
1.6. Công tác bảo đảm an ninh trật tự, an toàn giao thông và các điều kiện hỗ trợ Nhân dân tiêu thụ vải thiều
2. Chương trình Du lịch “Lục Ngạn mùa vải chín”
Chương trình du lịch “Lục Ngạn mùa vải chín” diễn ra từ ngày 15/5 đến ngày 20/7/2023 gồm chuỗi các hoạt động, các tour du lịch trải nghiệm đa dạng liên quan du lịch vải, trải nghiệm văn hóa, khám phá thiên nhiên, vùng đất Lục Ngạn. Điểm nhấn của chương trình chính là tổ chức game show mùa vui thu hái vải thiều với sự tham gia của Nghệ sĩ ưu tú Xuân Bắc vừa là khách mời đặc biệt, vừa làm MC dẫn chương trình; thuê đơn vị truyền thông phát sóng truyền hình trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội face book, fanpage, youtube,.. đã thu hút hàng triệu người xem, tạo hiệu ứng truyền thông rất tốt, mang lại hiệu quả cao trong việc xúc tiến du lịch và tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, UBND huyện đã chỉ đạo, hướng dẫn, tạo điều kiện cho hợp tác xã tổ chức nhiều hoạt động để quảng bá, thu hút du khách. Đáng chú ý là HTX sản xuất nông nghiệp và thương mại du lịch sinh thái Giáp Sơn đã phối hợp với Công ty nông sản Phúc Lâm tổ chức sự kiện trình diễn thời trang tại vườn vải thiều đã gây tiếng vang lớn trong nước và quốc tế; nâng cao nét đẹp trong lao động đối với đặc sản trái cây Lục Ngạn, góp phần xây dựng thương hiệu cũng như tiêu thụ vải thiều thuận lợi hơn. Nhiều HTX du lịch đã sáng tạo, tổ chức nhiều hoạt động để thu hút khách đến với Lục Ngạn như tổ chức các cuộc thi, hoạt động trải nghiệm, hái vải đêm tại vườn; chế biến những món ẩm thực từ quả vải thiều: Xôi vải, bánh mỳ vải, trà vải, kem vải… để du khách thưởng thức; chủ động kết nối, đón tiếp những người nổi tiếng, các bloger, tiktok, người sáng tạo nội dung số, thực hiện các clip đăng tải quảng bá du lịch vải thiều lên mạng xã hội để thu hút sự chú ý của du khách.
Do có sự tập trung, quyết tâm, đổi mới trong lãnh đạo, chỉ đạo của Huyện ủy, UBND huyện; sự chủ động, tích cực tham mưu, thực hiện nhiệm vụ của cơ quan chuyên môn; sự vào cuộc, sáng tạo của các hợp tác xã, hộ dân nên hoạt động du lịch của Lục Ngạn trong vụ vải đã phát triển mạnh.Trong vụ thu hoạch vải, Lục Ngạn ước có khoảng 230 nghìn lượt khách tham quan, trải nghiệm; trong đó có khoảng 225 nghìn lượt khách trong nước đến từ mọi miền của Tổ quốc, 5 nghìn lượt khách nước ngoài (bao gồm người Trung Quốc tới kết nối giao thương vải thiều; các chuyên gia nước ngoài; người nước ngoài đang sinh sống làm việc tại Việt Nam; Việt Kiều nước ngoài về thăm thân).
3. Đánh giá chung:
Thuận lợi: Công tác sản xuất và tiêu thụ vải thiều của huyện luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, các sở, ngành của tỉnh và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; sự ủng hộ, giúp đỡ của các bộ, ngành Trung ương và chính quyền các tỉnh, thành phố trong cả nước, cùng với sự chung tay của các doanh nghiệp trong công tác chuẩn bị các điều kiện phục vụ tiêu thụ như: thùng xốp, rổ nhựa, đá cây, băng keo, túi bóng…
Năm 2023 công tác xúc tiến tiêu thụ đã được chuẩn bị sớm; công tác tham mưu ban hành kế hoạch xúc tiến tiêu thụ, các phương án, kịch bản tiêu thụ đã được tổ chức sớm, căn cơ, bài bản đã tạo được thế chủ động ngay từ đầu vụ; sự chủ động chuẩn bị về vật tư, hậu cần phục vụ sản xuất, thu hoạch, tiêu thụ; công tác hướng dẫn thông tin chính sách thị trường, các rào cản kỹ thuật, những khó khăn xuất khẩu đã được quan tâm hướng dẫn các doanh nghiệp, HTX, các nhà vườn, các thương nhân tiêu thụ vải thiều.
Sự vào cuộc chủ động, tích cực và trách nhiệm của các cơ quan thông tấn, báo chí, truyền thanh, truyền hình, nhất là Đài Truyền hình Việt Nam VTV1, Đài Tiếng nói Việt Nam, Báo Bắc Giang, Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Giang trong việc thông tin tình hình sản xuất và chuẩn bị các điều kiện cho tiêu thụ vải thiều.
Công tác thông tin tuyên truyền về vải thiều Lục Ngạn, du lịch “Lục Ngạn mùa vải chín” trên các kênh truyền thông đại chúng được đẩy mạnh đã thu hút du khách trong nước và quốc tế biết đến Lục Ngạn. Sự kiện du lịch tổ chức đảm bảo đổi mới, sáng tạo, hiệu ứng lan tỏa tốt đã được cấp trên ghi nhận, đánh giá cao và nhiều địa phương ngoài huyện học tập cách làm.
Các hợp tác xã du lịch, nhà vườn, cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch đều nhiệt tình, mến khách, tạo dấu ấn tốt đẹp về thiên nhiên, con người, vùng cây ăn quả Lục Ngạn.
Qua chương trình du lịch, giá trị nông sản, đặc sản vải thiều của huyện được nâng tầm thương hiệu và uy tín, tiêu thụ thuận lợi. Các đoàn khách du lịch đến với Lục Ngạn đều mua vải thiều về làm quà.
Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, trật tự an toàn giao thông được bảo đảm.
Khó khăn, hạn chế: Năm 2023, do chịu tác động của tình hình biến đổi khí hậu, điều kiện thời tiết không thuận lợi đã tác động tới quá trình sinh trưởng phát triển, làm cho trà vải sớm bị dụng nhiều. Cùng với đó, các chi phí nguyên liệu phục vụ sản xuất tăng cao như phân bón, thuốc trừ sâu do giá xăng dầu không ổn định; giá thành lao động và giá một số loại dịch vụ phụ trợ tăng…; cùng với việc dự báo về vụ vải tiếp tục được mùa đã đặt ra nhiều khó khăn, thách thức.
Năng lực trong việc tiếp cận, đàm phán, ký kết hợp tác để xuất khẩu vải thiều của các doanh nghiệp, HTX của huyện, tỉnh sang các thị trường như Nhật Bản, Mỹ, Úc, EU, Trung Đông ... còn hạn chế. Công tác đổi mới và tiếp nhận áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ trong chế biến sâu và các giải pháp tiên tiến bảo quản vải thiều chưa đáp ứng được so với nhu cầu thực tế; vải thiều vẫn chủ yếu xuất khẩu quả tươi, một số ít được chế biến đóng hộp, ép nước và sấy khô với sản lượng, chất lượng qua chế biến vẫn còn chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế; vẫn còn khoảng cách lớn trong việc triển khai kỹ thuật chăm sóc vải thiều giữa các hộ và giữa các vùng trồng; chất lượng quả vải không đồng đều giữa các địa phương, dẫn đến biên độ giá bán vải thiều dao động lớn, một số khu vực vải có chất lượng chưa cao đã làm ảnh hưởng đến thương hiệu cũng như trong tổ chức sản xuất, cơ cấu diện tích vải thiều.
Sản phẩm du lịch nông thôn của Lục Ngạn chưa đa dạng, chưa có nhiều loại hình dịch vụ để thu hút du khách đến tham quan trong thời gian dài. Chưa có các mô hình du lịch theo vùng, theo lợi thế riêng của từng địa phương để tạo sự khác biệt. Dịch vụ lưu trú du lịch còn chưa đáp ứng được yêu cầu của du khách, các nhà nghỉ trong huyện quy mô nhỏ, đã xuống cấp; chưa có các bungalow, homestay trong vườn, chưa có khách sạn hạng sang nên khách các tỉnh gần Bắc Giang đi chơi chủ yếu đi trong ngày, nhiều đoàn khách ở xa đã lựa chọn quay trở về Bắc Giang hoặc Hà Nội để nghỉ qua đêm. Đường quốc lộ thi công cải tạo, nâng cấp trong thời gian dài đã ảnh hưởng đến các chuyến đi tham quan, trải nghiệm của du khách.
II. Phương hướng nhiệm vụ năm 2024
1. Về tổ chức sản xuất
Chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật ngay sau khi vụ vải thiều 2023 kết thúc, chỉ đạo sản xuất cây ăn quả an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP; ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp tập trung thâm canh tăng năng suất, chất lượng; xây dựng các mô hình sản xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu.
Duy trì và hướng dẫn, quản lý chặt chẽ những diện tích đã được cấp mã vùng trồng và các cơ sở đóng gói phục vụ công tác xuất khẩu. Phối hợp chặt chẽ với các Bộ, Vụ của Trung ương, sở, ban ngành của tỉnh chuyển giao, ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong canh tác, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản vải thiều nhằm tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.
Tăng cường công tác kiểm tra các cơ sở kinh doanh phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, vật tư nông nghiệp trên địa bàn huyện.
2. Công tác xúc tiến tiêu thụ vải thiều
Duy trì và phát triển thương hiệu vải thiều Lục Ngạn; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, quảng bá thương hiệu vải thiều trên các phương tiện thông tin đại chúng. Xây dựng thực hiện đổi mới công tác xúc tiến, tiêu thụ theo hướng kết hợp giữa hình thức trực tuyến và truyền thống, phù hợp với điều kiện, bối cảnh từng giai đoạn cụ thể; tăng cường công tác xúc tiến thương mại tại các thị trường tiềm năng, ứng dụng và phát huy có hiệu quả nền tảng xúc tiến thương mại điện tử và các hình thức xúc tiến tiêu thụ trên nền tảng số, hạ tầng internet.
Tiếp tục quan tâm phát triển phương thức vận chuyển tiêu thụ thuận lợi đến thị trường nội địa Trung Quốc bằng đường sắt qua ga liên vận quốc tế.
Tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế tham gia vào quá trình thu mua, bảo quản, chế biến và tiêu thụ vải thiều./.
Ngô Mai Hương
Phòng Thông tin và xúc tiến thương mại - VIOIT