Tình hình xuất khẩu điện thoại và linh kiện điện tử 5 tháng đầu năm 2021

Hoạt động xuất, nhập khẩu hàng hóa tháng 5 năm 2021 chịu tác động mạnh của làn sóng dịch Covid-19 lần thứ tư bùng phát trong nước khiến hoạt động sản xuất của một số doanh nghiệp trong khu công nghiệp tại một số tỉnh bị ảnh hưởng. Ước tính kim ngạch xuất khẩu hàng hóa giảm so với tháng trước và Việt Nam nhập siêu tháng thứ 2 liên tiếp.

Theo báo cáo của Tổng cục thống kê, ước tính tháng 5 năm 2021, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 26 tỷ USD, giảm 2,1% so với tháng 4/2021. Hầu hết các sản phẩm trong nhóm 6 mặt hàng chủ lực có kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 1 tỷ USD đều giảm hoặc tăng thấp so với tháng trước, bao gồm: Điện thoại và linh kiện giảm 3%; điện tử, máy tính và linh kiện giảm 5%; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng giảm 18%; dệt may tăng 3,7%; gỗ và sản phẩm gỗ tăng 0,1%.

Tính chung 5 tháng đầu năm 2021, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hoá của Việt Nam dự kiến đạt 261,75 tỷ USD, tăng mạnh 33,2% so với cùng kỳ năm 2020; riêng tổng trị giá xuất khẩu ước đạt 130,94 tỷ USD, tăng 30,7%. Trong đó, mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện ước tính xuất khẩu trong tháng 5/2021 đạt 3,7 tỷ USD, giảm 3% so với tháng trước. Ước tính đến hết 5 tháng, xuất khẩu hàng điện thoại các loại và linh kiện của cả nước đạt 21,9 tỷ USD, chiếm 16,7% tổng kim ngạch xuất khẩu, tăng 19,6% so với cùng kỳ năm 2020.

Điện thoại các loại và linh kiện là mặt hàng chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu, tăng trưởng của mặt hàng điện thoại và linh kiện có ảnh hưởng khá lớn đến tăng trưởng xuất khẩu chung của cả nước. Nếu như năm 2010, xuất khẩu điện thoại và linh kiện mới chỉ chiếm 3,2% tổng kim ngạch xuất khẩu thì đến năm 2015 chiếm 18,7% gấp 5,8 lần so với tỷ trọng của năm 2010 và luôn duy trì mức trên dưới 20% từ đó đến nay ( năm 2016 chiếm 19,5%, năm 2017 chiếm 21,2%; năm 2018 chiếm 20,3%; năm 2019 chiếm 19,4% và năm 2020 chiếm 18,1%). Xuất khẩu điện thoại và linh kiện dẫn đầu trong 6 nhóm hàng đạt kim ngạch trên 10 tỷ USD của Việt Nam là: Điện thoại và linh kiện; điện tử, máy vi tính và linh kiện; dệt may; máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng; giầy dép; gỗ và sản phẩm gỗ

Bảng 1. Kim ngạch xuất khẩu điện thoại và linh kiện qua các năm

ĐVT: Tỷ USD

Nguồn: Tổng cục Thống kê

Kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện từ năm 2010 mới chỉ đạt 2,3 tỷ USD. Nhưng sau 5 năm đến 2015 giá trị xuất khẩu mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện đạt 30,2 tỷ USD, tương ứng tăng trưởng 1304% là mức tăng trưởng cực kì ấn tượng sau 5 năm. Từ 2015 đến 2016 giá trị xuất khẩu mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện đạt 34,5 tỷ USD, tăng trưởng 14,2% . Năm 2017, giá trị xuất khẩu mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện đạt 45,6 tỷ USD tăng trưởng 32,1%. Năm 2019, giá trị xuất khẩu mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện đạt 51,4 tỷ USD tăng trưởng 3,8%. Năm 2020, giá trị xuất khẩu điện thoại và linh kiện đạt 51,2%. Năm 2021, tổng giá trị giá trị xuất khẩu mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện trong 5 tháng đầu năm đạt 14,9 tỷ USD. Thị trường xuất khẩu lớn của nhóm hàng này vẫn chủ yếu là EU, Hoa Kỳ, Trung Quốc.

Bảng 2. Biểu đồ xuất khẩu nhóm hàng điện thoại và linh kiện qua các năm

ĐVT: Tỷ USD

Nguồn: Tổng cục thống kê

Các yếu tố tác động đến việc xuất khẩu các mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện trong giai đoạn từ 2018 đến 2021 là rất lớn. Chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc (còn được gọi tắt là Thương chiến Mỹ Trung) khởi đầu vào ngày 22 tháng 3 năm 2018 khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tuyên bố sẽ áp dụng mức thuế 50 tỷ đô la Mỹ cho hàng hóa Trung Quốc dựa theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974. Ngành sản xuất điện tử, điện thoại có nhiều cơ hội đón làn sóng đầu tư từ các tập đoàn công nghệ lớn dịch chuyển sang Việt Nam. Hiện nay Samsung là tập đoàn sản xuất điện tử, điện thoại lớn nhất của nước ta. Doanh thu và sản lượng toàn cầu của Samsung giảm mạnh trong năm 2020 và dự báo tiếp tục giảm trong năm 2021 do ảnh hưởng tiêu cực của dịch Covid-19 đến kinh tế thế giới, trong đó có ngành điện tử. Dù vậy, ngành sản xuất điện tử, điện thoại của Việt Nam vẫn giữ được sự ổn định và từng bước phục hồi. Đây là những tín hiệu đáng mừng, dự báo một năm tăng trưởng mạnh mẽ của ngành điện tử và đem lại nhiều đóng góp lớn cho quá trình khôi phục và đạt mục tiêu tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2021.

Trong vài năm trở lại đây, điện tử đã trở thành ngành công nghiệp trọng yếu của nền kinh tế, do đó, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng cần có kế hoạch phát triển dài hạn, có sự quan tâm đầu tư, xem xét ưu đãi hỗ trợ đầu tư đối với các doanh nghiệp; hỗ trợ cho các công đoạn nghiên cứu, sản xuất thử nghiệm sản phẩm và các chương trình xúc tiến thương mại; rà soát, hoàn thiện chính sách pháp luật, đặc biệt là quy định cụ thể về hàng hóa xuất xứ Việt Nam; thực hiện các giải pháp nhằm mở rộng thị trường trong nước và xuất khẩu. Cụ thể, các chuyên gia đề ra một số giải pháp thúc đẩy xuất khẩu điện thoại và linh kiện điện tử trong bối cảnh Covid những tháng đầu năm 2021 và tiếp tục là cơ sở để phát triển xuất khẩu các mặt hàng này trong những năm tiếp theo.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục thực hiện các giải pháp thúc đẩy xuất khẩu, trong đó tổ chức khai thác, tận dụng cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA)  để tìm giải pháp phát triển thị trường và tháo gỡ rào cản để thâm nhập các thị trường mới; tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến của đại dịch COVID-19 trên thế giới để có các biện pháp ứng phó kịp thời; củng cố và mở rộng thị trường xuất khẩu, tận dụng tối đa lợi thế từ các FTA đã có hiệu lực; đa dạng hóa thị trường xuất khẩu đối với các mặt hàng chủ lực như điện thoại, linh kiện điện tử.

Về phía doanh nghiệp chủ động thích nghi là biện pháp tốt nhất, dịch bệnh Covid-19 bùng phát lần thứ 4 và diễn ra ngày càng phức tạp ở nhiều địa phương, nhất là một số tỉnh, thành trọng điểm ở khu vực miền Bắc như Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Nội… Đặc biệt là làn sóng lây nhiễm vào các khu công nghiệp không ngừng ra tăng. Doanh nghiệp chủ động các chương trình phòng chống dịch ở mức cao nhất, lưu trữ thông tin, khai báo y tế với tất cả cán bộ công nhân viên và khách. Doanh nghiệp cũng đã trang bị đầy đủ cho người lao động các trang thiết bị cần thiết để phòng chống dịch như cồn sát khuẩn, Chloramine B, khẩu trang… Tăng cường tuyền truyền về phòng chống dịch bệnh trên mọi phương tiện có thể có. Theo đó, doanh nghiệp làm rất nghiêm túc khâu rà soát, truy vết, khoanh vùng người lao động có tiếp xúc hoặc ở gần bán kính cá nhiễm F0, F1và làm triệt để, kiên quyết, yêu cầu cách ly F2, và thậm chí là F3 tại nhà. Cùng với đó là các biện pháp như khử khuẩn, đo nhiệt độ, thực hiện đầy đủ 5K đối với người lao động từ cổng vào, ngăn nguồn lây...

Như vậy để thúc đẩy xuất khẩu điện thoại và linh kiện điện tử trong bối cảnh Covid những tháng đầu năm 2021, Việt Nam cần sự phối hợp của cả phía doanh nghiệp và sự điều hành của chính phủ để đạt mục tiêu kép vừa phát triển kinh tế và vừa chống dịch một cách hiệu quả./.

Lương Thanh Hải

Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến thương mại - VIOIT