Công nghiệp là ngành kinh tế quan trọng, những năm gần đây có đóng góp lớn nhất cho ngân sách nhà nước, trở thành ngành xuất khẩu chủ đạo với tốc độ tăng trưởng ở mức cao.
Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 22 tháng 3 năm 2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về định hướng xây dựng chính sách công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã chỉ rõ: mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam hoàn thành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực ASEAN về công nghiệp, trong đó một số ngành công nghiệp có sức cạnh tranh quốc tế và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu; đến năm 2045, Việt Nam trở thành nước công nghiệp phát triển hiện đại.
Phát triển công nghiệp luôn được coi là quan trọng hàng đầu trong quá trình phát triển của quốc gia hay một địa phương. Đối với tỉnh Quảng Trị trong thời gian qua, các cấp ủy đảng, chính quyền, mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội từ tỉnh đến cơ sở luôn quan tâm thúc đẩy phát triển công nghiệp chiếm tỷ trọng quan trọng trong tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của tỉnh. Từ việc kịp thời ban hành các chương trình, kế hoạch, đề án, dự án phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp địa phương cho đến chú trọng công tác quy hoạch phát triển ngành, sản phẩm công nghiệp phù hợp với tình hình thực tiễn của tỉnh. Nhờ đó mà lần đầu tiên sau 7 năm, năm 2019, tăng trưởng GRDP của tỉnh đạt trên 7,5% (so với cùng kỳ năm 2018). Chỉ số sản xuất công nghiệp năm 2019 ước tính tăng 10,25% (so với cùng kỳ năm 2018).
Trong giai đoạn 2016 - 2019, tỷ trọng công nghiệp trong GRDP của tỉnh đạt bình quân 13,2% ; tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GRDP của tỉnh đạt bình quân 10%; tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng công nghiệp đạt bình quân 12,25%/năm. Nội bộ ngành công nghiệp có sự chuyển dịch theo hướng tích cực, tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo tăng từ 75,4% năm 2016 lên 78,0% năm 2019. Năm 2019 là năm hoạt động thu hút đầu tư diễn ra sôi động trên địa bàn tỉnh với rất nhiều dự án đầu tư quy mô lớn được triển khai, sản xuất công nghiệp từng bước gắn với phát huy tiềm năng lợi thế của tỉnh, đặc biệt là ngành công nghiệp năng lượng tái tạo.
Công tác quy hoạch phát triển ngành, sản phẩm công nghiệp chủ yếu được xây dựng, điều chỉnh kịp thời phù hợp với tình hình thực tiễn. Các chính sách về phát triển hạ tầng khu, cụm công nghiệp, phát triển làng nghề … đã được quan tâm ban hành. Các quy hoạch có tính chiến lược như: quy hoạch phát công nghiệp, trung tâm điện lực, quy hoạch sử dụng khí, gió… đã hoàn thành làm cơ sở cho việc kêu gọi, xúc tiến đầu tư các dự án vào những khu kinh tế, khu, cụm công nghiệp của tỉnh.
Trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có 02 Khu kinh tế (KKT) và 03 Khu Công nghiệp (KCN) nằm trong quy hoạch phát triển các KKT, KCN ở Việt Nam, bao gồm: Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt Lao Bảo, là mô hình KKT cửa khẩu đầu tiên được thành lập tại tỉnh (năm 1998), KKT Đông Nam Quảng Trị, là khu kinh tế ven biển được thành lập năm 2015 để tạo động lực phát triển của địa phương và Khu vực miền Trung; KCN Nam Đông Hà, KCN Quán Ngang, KCN Tây Bắc Hồ Xá và 17 cụm công nghiệp.
Hoạt động đầu tư vào tỉnh đã có nhiều khởi sắc, nhất là đầu tư vào các khu, cụm công nghiệp. Cho đến hết năm 2019, tại các KKT, KCN có 151 dự án được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư với tổng vốn đăng ký là 85.631 tỷ đồng, có 90 dự án đã đi vào hoạt động với tổng vốn đầu tư 8.210 tỷ đồng. Hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp có sự tăng trưởng khá, giá trị sản xuất đạt hơn 5.500 tỷ đồng, tăng 13,4% với với năm 2018, nộp ngân sách hơn 420 tỷ đồng, giải quyết việc làm ổn định cho hơn 7.000 lao động với mức thu nhập bình quân đạt 6,2 triệu đồng/người/tháng, cao hơn so với mức 5,9 triệu đồng trong năm 2018.
Nhiều dự án trọng điểm về công nghiệp đã hoàn thành, đưa vào hoạt động như: Nhà máy bia Hà Nội Quảng Trị, Nhà máy nghiền Clinke Bỉm Sơn (Đông Hà), các nhà máy tinh bột sắn như An Thái, Nhà máy sản xuất phân bón Bình Điền, các nhà máy thủy điện nhỏ, điện gió, nhà máy gỗ MDF 2, sản xuất gạch không nung… góp phần gia tăng giá trị sản xuất công nghiệp. Hiện nay, Quảng Trị đã có 7 nhà máy thủy điện, 01 nhà máy điện gió, với tổng công suất 153,9 MW , trong thời gian tới, sẽ đưa vào vận hành 01 nhà máy điện gió và 01 nhà máy điện mặt trời với công suất 79,5 MW… Ngoài ra Quảng trị còn rất nhiều dự án với quy mô mô lớn như: Nhà máy nhiệt điện Quảng Trị 1 công suất 1.320MW gồm 2 tổ máy, công suất mỗi tổ máy 660 MW, dự án có tổng mức đầu tư trên 2,5 tỷ USD đang tích cực chuẩn bị đầu tư; dự án nhà máy điện khí đang được đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các thủ tục hồ sơ xin chủ trương đầu tư của Chính phủ. Ngoài thế mạnh về điện gió, cảng biển Quảng Trị cũng được rất nhiều nhà đầu tư rót vốn như Công ty TNHH CFG Quảng Trị đầu tư dự án cảng biển với diện tích 18,75 ha, qui mô 4 cầu cảng dài 510m, tổng vốn đầu tư khoảng 640 tỷ đồng. Dự án bến cảng Mỹ Thủy có tổng mức đầu tư là 14.234 tỷ đồng, có qui mô 685 ha, bao gồm 10 bến cảng, có thể tiếp nhận tàu có tải trọng 100.000 tấn… dự án kho cảng Xăng dầu Hải Hà – Quảng Trị tại thị trấn Cửa Việt, Nhà máy Sản xuất cấu kiện bê tông Mỹ Thủy tại xã Hải An. Ngoài ra, còn một số dự án lớn khác đang chuẩn bị đầu tư như: Tập đoàn Điện lực miền Tây Hàn Quốc đang xúc tiến đầu tư Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trị 2; Công ty Gazprom của Nga đang triển khai đầu tư, xây dựng Nhà máy điện khí với công suất 340MW, các nhà đầu tư chiến lược có năng lực về vốn, công nghệ đến từ Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc cũng đang xúc tiến đầu tư vào các lĩnh vực xây dựng hạ tầng, cảng biển, năng lượng tại KKT Đông Nam.
Một số sản phẩm công nghiệp chủ yếu của tỉnh duy trì được sức cạnh tranh, thị trường tiêu thụ ổn định, có mức tăng trưởng cao như tinh bột sắn, xi măng, săm lốp xe các loại, dầu nhựa thông minh, các sản phẩm gỗ…. Sản xuất công nghiệp đã đóng góp quan trọng vào thu ngân sách của tỉnh, chiếm tỷ trọng khoảng 70% tổng nguồn thu nội địa trên địa bàn tỉnh.
Các loại hình doanh nghiệp công nghiệp phát triển về cả quy mô, số lượng, góp phần tích cực vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Doanh nghiệp Nhà nước hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp sau cổ phần hóa hoạt động có hiệu quả hơn. Kinh tế tư nhân tiếp tục phát triển giải quyết việc làm cho nhiều lao dộng trên địa bàn. Kinh tế tập thể, HTX, làng nghề tiểu thủ công nghiệp… có bước chuyển biến, tạo ra những sản phẩm đặc trưng của địa phương, phù hợp nhu cầu của thị trường.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả mà ngành công nghiệp đóng góp trong thời gian vừa qua, vẫn thấy những tồn tại và hạn chế, ngành công nghiệp Quảng Trị đã và đang phát triển đúng hướng nhưng tốc độ tăng trưởng chưa cao, thiếu bền vững. Cơ cấu nội bộ ngành công nghiệp chuyển dịch chưa mạnh, lĩnh vực tự động hóa chưa rõ nét. Doanh nghiệp công nghiệp sản xuất hiện đại và các sản phẩm có sức cạnh tranh cao chưa nhiều; công nghệ, máy móc thiết bị chậm đổi mới. Kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển công nghiệp có mặt chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển, nhất là hạ tầng sân ga, bến cảng. Chưa có nhiều dự án sản xuất công nghiệp quy mô lớn mang tính động lực. Các dự án được triển khai thực hiện có quy mô nhỏ. Một số dự án lớn, trọng điểm tiến độ triển khai thực hiện còn chậm. Thu hút đầu tư gặp khó khăn do cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp chưa đủ mạnh; môi trường kinh doanh, khởi nghiệp chưa hấp dẫn, thủ tục hành chính tuy có cải cách nhưng chưa thực sự thông thoáng; tiến độ triển khai, thực hiện, giải ngân các dự án còn chậm…Hệ thống hạ tầng kỹ thuật tại các khu, cụm công nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, ảnh hưởng đến kết quả thu hút đầu tư … Nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu hội nhập.
Trong thời gian tới, để đẩy mạnh phát triển công nghiệp, tạo động lực chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhanh, bền vững theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa; thu hẹp khoảng cách chênh lệch về trình độ phát triển kinh tế so với các địa phương khác trong khu vực miền Trung và cả nước. Phát triển công nghiệp đa dạng về cơ cấu phù hợp, phát huy tốt thế mạnh nhất là công nghiệp chế biến, công nghiệp năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, tận dụng nguồn nguyên, nhiên liệu của địa phương sản xuất các hàng hóa có thương hiệu và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường nội địa và quốc tế trong quá trình hội nhập. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành công nghiệp. Ngành Công
Thương đã đưa ra mục tiêu và định hướng phát triển công nghiệp trong giai đoạn tới như sau:
Giai đoạn đến năm 2030, phát triển công nghiệp theo hướng hiện đại, tỷ trọng công nghiệp trong GRDP đạt trên 25 %; tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GRDP đạt khoảng 18 %.; tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng công nghiệp đạt bình quân trên 14 %/ năm; tốc độ tăng năng suất lao động công nghiệp đạt trên 9 % /năm; tỷ lệ lao động trong lĩnh vực công nghiệp đạt trên 10 %. Hoàn thiện và khai thác hiệu quả các KKT, các khu, cụm công nghiệp, hình thành một số doanh nghiệp công nghiệp trong tỉnh có quy mô lớn, có năng lực cạnh tranh quốc tế.
Tầm nhìn đến năm 2045, Quảng Trị cơ bản trở thành tỉnh có công nghiệp phát triển ở trình độ tiên tiến.
Để hoàn thành các mục tiêu trên, định hướng phát triển ngành công của tỉnh trong giai đoạn tới là: Tổ chức lại cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng nâng cao chuỗi giá trị gia tăng. Chú trọng phát triển các ngành công nghiệp tự động hóa trong sản xuất, tạo ra các quy trình sản xuất thông minh; lựa chọn một số ngành công nghiệp có khả năng tham gia sâu vào mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị để ưu tiên phát triển, xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ cụ thể, nhằm khai thác tối đa về lợi thế tài nguyên thiên nhiên, con người; sử dụng các công nghệ sạch, thân thiện môi trường tạo nhiều việc làm cho lao động địa phương, giảm dần các ngành sử dụng nhiều tài nguyên khoáng sản.
Ưu tiên, phát triển KKT Đông Nam gắn với phát triển kinh tế biển, các ngành công nghiệp chủ chốt như: nhiệt điện, điện khí, vật liệu xây dựng, sản phẩm cao cấp từ nguồn các Thạch Anh và vật liệu mới... cùng với các ngành công nghiệp phụ trợ khác. Phát triển các ngành công nghiệp có tiềm năng, lợi thế…
Ưu tiên, khuyến khích các dự án đầu tư sử dụng tiết kiệm năng lượng, tài nguyên và bảo vệ môi trường.
Huy động mọi nguồn vốn đầu tư hạ tầng và thu hút đầu tư vào các KKT, các khu, cụm công nghiệp, đặc biệt là thu hút các dự án động lực vào KKT Đông Nam tỉnh Quảng Trị.
Nguồn: Theo báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Quảng Trị
Đinh Thị Bích Liên
Phòng Thông Tin, Thư viện và Xúc tiến Thương mại