Trong những năm qua, ngành công nghiệp của tỉnh Hà Giang có sự tăng trưởng, phát triển ổn định và đúng định hướng quy hoạch, thu hút được nhiều thành phần kinh tế tham gia đầu tư, đã hình thành được các sản phẩm công nghiệp có thương hiệu trên thị trường trong nước và nước ngoài như: chè, chế biến nông sản thực phẩm và các sản phẩm phục vụ du lịch góp phần tích cực vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo cho người dân. Trong lĩnh vực công nghiệp, tỉnh Hà Giang đã tập trung vào phát triển một số ngành chính có lợi thế đó là công nghiệp khai khoáng, công nghiệp chế biến, thủy điện và bước đầu thu được một số kết quả đáng kích lệ.
Công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản có mức tăng trưởng bình quân giai đoạn 2016 - 2020 ước tăng 8,9%, ngành đã dần chuyển từ xuất sản phẩm thô sang sơ chế và tinh chế sản phẩm để nâng cao giá trị sản xuất. Các dự án khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh đã phát huy được lợi thế so sánh về tài nguyên khoáng sản, với một số loại khoáng sản được đánh giá có quy mô thuộc tốp 5 của cả nước. Các doanh nghiệp khai thác đã chú trọng đầu tư điều tra, thăm dò và đánh giá trữ lượng, nhằm nâng cao độ tin cậy của các nguồn tài nguyên khoáng sản: sắt, chì kẽm, mangan và antimon; khai thác và chế biến (chế biến tinh, tuyển và chế biến sâu, luyện kim) phù hợp nhu cầu, đặc biệt là nhu cầu của các dự án luyện kim đang xây dựng hoặc có giấy chứng nhận đầu tư. Các doanh nghiệp chế biến đã đầu tư dây chuyền công nghệ, chuyển dịch từ chế biến thô sang chế biến tinh, nâng cao giá trị gia tăng trong sản phẩm hàng năm đóng góp nguồn thu lớn cho ngân sách của tỉnh, hiện có 06 doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh.
Công nghiệp chế biến nông, lâm sản, thực phẩm có mức tăng trưởng bình quân giai đoạn 2016 - 2020 ước tăng khoảng 11,8% tập trung vào phát triển các sản phẩm được sản xuất từ nguồn nguyên liệu nông sản của địa phương.
- Chế biến chè: Trên địa tỉnh đến nay có hơn 200 cơ sở chế biến chè đang hoạt động, sử dụng nguồn nguyên liệu chè búp tươi sản xuất trên địa bàn để sơ chế, chế biến chè, trong đó có 11 doanh nghiệp (công ty TNHH, công ty cổ phần), 21 cơ sở là hợp tác xã)… đã có một số dây chuyền công nghệ sản xuất, thiết bị hiện đại, công suất lớn tạo ra được các sản phẩm chè có chất lượng cao được thị trường chấp nhận, các doanh nghiệp đã chú trọng vào đầu tư đổi mới công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm nên đã mở rộng thị trường tiêu thụ xuất khẩu chè trên 20 nước, với những sản phẩm chè xuất khẩu khá đa dạng, phong phú như: chè đen, chè xanh, chè vàng, chè Phổ Nhĩ.
- Chế biến lâm sản: Hiện có 180 cơ sở chế biến gỗ và sản phẩm từ gỗ, thu hút khoảng 1200 lao động, đem lại doanh thu hàng năm khoảng 1800 tỷ đồng. Sản phẩm chủ yếu gồm: gỗ xẻ, gỗ bóc, dăm gỗ, giấy đế các loại, giường, tủ, bàn ghế. Trên địa bàn tỉnh có một số nhà máy được đầu tư công nghệ hiện đại, đồng bộ đã đi vào hoạt động: Nhà máy sản xuất ván dán 50.000 m3sản phẩm/năm tại khu công nghiệp Bình Vàng, nhà máy sơ chế gỗ tươi thành gỗ thanh sấy khô tại Hùng An- Bắc Giang; nhà máy sản xuất viên gỗ nén công suất 40.000 tấn/năm tại cụm công nghiệp Nam Quang, nhà máy ván ép công nghệ cao xuất khẩu công suất 15.999m3/năm.
- Chế biến nông sản, thực phẩm: Nhà máy chế biến nông lâm sản Việt Vinh, Bắc Quang công suất 4.800 tấn sản phẩm nông sản/năm và một số cơ sở chế biến dong riềng tại Hoàng Su Phì, Xín Mần đã đi vào hoạt động. Cơ sở sản xuất rượu và nước ép hoa quả: 18 cơ sở với công suất đạt trên 320.000 lít/năm, 01 nhà máy sản xuất nước hoa quả công suất 190.000 lít/năm của Công ty cổ phần XNK Dược Bảo Châu Hà Giang tại thị trấn Vị Xuyên, dự kiến đến hết năm 2020 nâng công suất lên 300.000 lít/năm.
Công nghiệp chế biến chế tạo: Công nghiệp lắp ráp xe ô tô tải hạng nhẹ bước đầu đã hình thành 02 nhà máy tại khu cửa khẩu Thanh Thủy với công nghệ và nguyên liệu chủ yếu nhập khẩu từ Trung Quốc, từ năm 2005 đến 2010 hoạt động ổn định và xuất xưởng trên 500 chiếc xe mỗi năm. Tuy nhiên từ năm 2011 đến nay do tình hình tiêu thụ trong nước giảm mạnh nên các doanh nghiệp phải giảm quy mô lắp ráp, hiện còn 01 nhà máy hoạt động mỗi năm xuất xưởng trên 300 chiếc xe tải hạng nhẹ.
Công nghiệp sản xuất điện ước tăng trưởng 16,1%, ngành đã đầu tư hoàn thành 32 dự án thủy điện, phát điện vào lưới điện Quốc gia với tổng công suất lắp máy là 634,5 MW, đóng góp cho ngân sách của tỉnh hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, đồng thời góp phần giải quyết bài toán về năng lượng cho phát triển kinh tế của đất nước. Còn các nhóm ngành, lĩnh vực khác hiện chưa phát triển.
Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định, song ngành công nghiệp tỉnh Hà Giang vẫn còn bộc lộ một số tồn tại, hạn chế đó là:
Trình độ công nghệ và khả năng đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp còn thấp và yếu kém nên hạn chế năng suất lao động, chất lượng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm không cao; công tác quản lý quy hoạch còn hạn chế, còn mang nặng về tính mệnh lệnh hành chính; hạ tầng kỹ thuật công nghiệp chưa được chú trọng đầu tư; tính tập trung công nghiệp chưa cao, nhất là trong khai thác, sử dụng các yếu tố tự nhiên (tài nguyên khoáng sản, rừng,…) phục vụ phát triển; liên kết giữa các cơ sở công nghiệp trong chuỗi giá trị và mạng lưới sản xuất công nghiệp nội tỉnh với các địa phương khác trong các vùng và cả nước còn yếu, một cách khác là chưa chuyên môn hóa sâu và hợp tác rộng; hiệu quả sử dụng nguồn lực phát triển (tự nhiên và xã hội) còn nhiều hạn chế (do hoạt động chế biến sâu và tinh chưa có, chưa phát triển; thiếu vốn và/hoặc khó thu hút đầu tư phát triển); công tác phát triển, đổi mới doanh nghiệp, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng; triển khai ứng dụng khoa học - công nghệ hiện đại, kỹ thuật tiên tiến trong ngành công nghiệp còn khá chậm; khả năng thích ứng với những biến động của thị trường còn thấp, các ngành hàng công nghiệp, nhất là hàng xuất khẩu, chưa đa dạng, phong phú và sức cạnh tranh còn yếu; đầu tư phát triển có lúc, có nơi trong một số ngành, lĩnh vực công nghiệp còn mang tính phong trào hoặc thiên về ý chí hoặc với mục đích khác của các nhà đầu tư (như giữ chỗ, chiếm dụng quyền sử dụng đất, hưởng lợi trước mắt, thương mại dự án); cơ chế, chính sách thúc đẩy công nghiệp Hà Giang phát triển chưa thật hấp dẫn; môi trường đầu tư, kinh doanh chưa thật thông thoáng, thuận lợi.
Để giúp ngành công nghiệp tỉnh tăng trưởng cao và phát triển bền vững, khắc phục những tồn tại và hạn chế góp phần vào tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh trong giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn 2045, tỉnh và các ban ngành Hà Giang tiếp tục xây dựng các chương trình mục tiêu, định hướng và đề xuất các giải pháp phát triển công nghiệp dựa trên cơ sở phát huy lợi thế vị trí, địa lý, kinh tế chính trị của tỉnh./.
Nguồn: Sở Công Thương tỉnh Hà Giang
Đỗ Thị Bích Thủy
Phòng Thông tin và Xúc tiến Thương mại