Trực trạng phát triển công nghiệp giai đoạn 2016-2020
Trong 5 năm qua, hoạt động sản xuất công nghiệp của tỉnh đã đạt được một số kết quả nổi bật như: sản phẩm điện thương phẩm tăng gần 2 lần; đá xẻ tăng 3,41 lần; thùng, bể chứa và các vật liệu bằng nhôm tăng 4 lần; ván ép từ gỗ tăng 3,24 lần...Đáng chú ý, Đắk Nông bước đầu hình thành vùng công nghiệp trọng điểm luyện alumin, nhôm của quốc gia. Từ cuối năm 2016, Nhà máy Alumin Nhân Cơ đi vào hoạt động với công suất 650 ngàn tấn alumin/năm. Doanh thu năm 2017 của Nhà máy đạt gần 4.000 tỷ đồng và đến năm 2018 đạt hơn 6.300 tỷ đồng. Nhà máy đã giải quyết việc làm trực tiếp cho khoảng 1.100 lao động.
Lĩnh vực công nghiệp chế biến nông sản đã thu hút dự án chế biến hồ tiêu, công suất 950 tấn/năm. Nhiều doanh nghiệp chế biến cà phê bột được hình thành với sản lượng cà phê bột, giai đoạn 2016-2020 ước đạt gần 7.000 tấn, tăng 75% so với giai đoạn 2011-2015. Trong chế biến lâm sản, sản xuất ván dán công nghệ cao đạt công suất 60.000m3/năm; sản phẩm bàn, giường tủ bằng gỗ đạt 784.000 sản phẩm. Các sản phẩm công nghiệp của tỉnh đã có sức cạnh tranh ở thị trường trong và ngoài nước như xuất khẩu ván ép, sản phẩm gỗ…
Hiện nay trên địa bàn tỉnh có 2 khu công nghiệp, thu hút được 41 dự án đầu tư với tổng số vốn đăng ký đầu tư là 17.930,2 tỷ đồng; có 3 cụm công nghiệp (CCN) với tổng diện tích là 114,61 ha.
Bên cạnh những kết quả đạt được thì ngành công nghiệp của tỉnh vẫn còn tồn tại những hạn chế, yếu kém, phát triển chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế vốn có, phát triển công nghiệp còn mang tính tự phát, thiếu tính bền vững; các doanh nghiệp hoạt động sản xuất công nghiệp chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, trình độ công nghệ còn lạc hậu, chất lượng sản phẩm, năng suất lao động còn thấp, sức cạnh tranh kém... Hiệu quả hoạt động của một số doanh nghiệp chưa cao, nhiều dự án công nghiệp chưa gắn kết với phát triển vùng nguyên liệu nên hoạt động cầm chừng, khả năng tham gia vào chuỗi giá trị còn rất hạn chế, sản xuất công nghiệp chủ yếu là gia công, lắp ráp, giá trị gia tăng thấp; một số dự án quan trọng và có tác động lớn đến việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng công nghiệp thực hiện chậm tiến độ... dẫn đến không đạt được các mục tiêu đề ra.
Nguyên nhân là do: Trong bối cảnh kinh tế thế giới tăng trưởng chậm, nhu cầu đầu tư phát triển và tiêu dùng thấp; về phía doanh nghiệp cũng gặp phải một số khó khăn nhất định như: nguyên liệu đầu vào hạn chế, giá cả nông sản xuống thấp (cà phê, tiêu), đặc biệt là giá tiêu đã ảnh hưởng lớn đến thu nhập của người dân, nên nhu cầu mua sắm cho tiêu dùng và sản xuất không cao.
Do xuất phát điểm của nền kinh tế thấp, kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển công nghiệp, chưa gắn kết chặt chẽ việc phát triển công nghiệp với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; Trong giai đoạn vừa qua có rất nhiều chính sách được ban hành, tuy nhiên do nguồn lực còn hạn chế nên chưa thu hút được doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực công nghiệp vào đầu tư tại tỉnh, việc triển khai đầu tư xây dựng các dự án công nghiệp còn gặp rất nhiều khó khăn trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng.
Ngoài nguyên nhân khách quan nêu trên, còn do nguyên nhân chủ quan như:Việc bố trí nguồn lực cho đầu tư phát triển ngành công nghiệp còn hạn chế, đặc biệt vốn cho đầu tư hạ tầng kỹ thuật phục vụ sản xuất kinh doanh, phục vụ đời sống của nhân dân (hạ tầng khu, cụm công nghiệp, điện...)
Sự kỳ vọng quá lớn cùng với khả năng dự báo có phần chủ quan đối với các dự án trọng điểm (alumin, điện phân nhôm): dự án alumin đi vào hoạt động chậm hơn so với kế hoạch đề ra, dự án điện phân nhôm triển khai thực hiện chậm tiến độ, chưa thể đi vào hoạt động.
Về phía các doanh nghiệp, một số đơn vị còn thiếu chủ động trong triển khai dự án, chưa có sự phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và nhândân trong vùng dự án, đặc biệt là trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, dẫn đến dự án chậm tiến độ hoặc không triển khai được. Việc đổi mới máy móc thiết bị, ứng dụng công nghệ mới, công nghệ hiện đại vào trong sản xuất đã được một số ít đơn vị quan tâm nhưng việc đầu tư chưa được đồng bộ; khả năng nắm bắt thông tin, thị trường còn nhiều hạn chế; vấn đề liên kết, hợp tác để tạo chuỗi giá trị cũng chưa được các doanh nghiệp quan tâm thực hiện... dẫn đến hoạt động sản xuất kinh doanh thiếu bền vững, kém hiệu quả.
Định hướng phát triển công nghiệp trong giai đoạn2021-2025
Quan điểm phát triển: Trên cơ sở duy trì hoạt động ổn định những dự án đã đi vào hoạt động. Đồng thời, thực hiện tốt công tác định hướng kêu gọi, thu hút đầu tư tập trung chủ yếu vào một số lĩnh vực có tiềm năng lợi thế của tỉnh như: công nghiệp khai thác bô xít, luyện alumin, điện phân nhôm; công nghiệp hỗ trợ công nghiệp bô xít - alumin - nhôm, công nghiệp sau nhôm; công nghiệp chế biến nông lâm sản như: chế biến cà phê nhân, cà phê bột, chế biến gỗ, ván dán, chế biến tiêu, cao su và phát triển công nghiệp năng lượng tái tạo.
Mục tiêu: Tỉnh Đắk Nông phấn đấu tốc độ tăng trưởng bình quân ngành công nghiệp giai đoạn 2021-2025 là 14,52%/năm.
Trong đó, sản lượng sản phẩm công nghiệp chủ yếu tăng trưởng cao so với giai đoạn 2016-2020. Cụ thể: điện thương phẩm tăng 2,9 lần; điện sản xuất tăng 62%; gạch xây dựng tăng 15%, đá xây dựng tăng 30%; cà phê bột tăng 47%; ván ép từ gỗ tăng 89%.......
Định hướng phát triển: Khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia phát triển công nghiệp theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, phù hợp với định hướng phát triển chung của cả nước với mục đích hình thành một cơ cấu kinh tế, cơ cấu công nghiệp hợp lý. Đẩy mạnh phát triển công nghiệp theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, tập trung vào một số ngành có thế mạnh như: chế biến nông - lâm sản, khai thác và chế biến bô xít, luyện alumin, điện phân nhôm, phát triểncác sản phẩm sau nhôm trên cơ sở sử dụng nguồn nguyên liệu và tài nguyên thiên nhiên tại chỗ, tạo thêm nhiều việc làm cho người lao động, xúc tiến đầu tư, chú trọng tập trung đầu tư có chiều sâu, nâng cao trình độ công nghệ, mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, huy động vốn trong và ngoài nước, đầu tư dây chuyền công nghệ sản xuất tiên tiến nhằm tạo ra các sản phẩm có chất lượng cao, có sức cạnh tranh trên thị trường, phát triển công nghiệp kết hợp chặt chẽ với các yếu tố kinh tế - xã hội, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường.
Về công nghiệp chế biến nông lâm sản: Tiếp tục huy động nguồn vốn các thành phần kinh tế trong và ngoài nước đầu tư vào các ngành công nghiệp chế biến nông, lâm sản; khuyến khích, hỗ trợ các nhà đầu tư liên kết sản xuất với người dân, doanh nghiệp từ sản xuất nguyên liệu đến sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nhằm tạo ra chuỗi giá trị đồng bộ, ổn định và bền vững.
Công nghiệp khai thác, chế biến bố xít, luyện alumin, điện phân nhôm, công nghiệp sau nhôm: Tập trung phát triển công nghiệp sản xuất alumin, điện phân nhôm và các sản phẩm từ nhôm để đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh, tiếp tục hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho việc ổn định sản xuất của Nhà máy alumin Nhân Cơ và nghiên cứu phương án cường hóa, phát huy tối đa năng suất công nghệ; hỗ trợ đắc lực hơn nữa để việc đầu tư xây dựng nhà máy điện phân nhôm sớm hoàn thành đi vào hoạt động đạt công suất theo thiết kế giai đoạn I; từ đó nghiên cứu, thu hút các thành phần kinh tế vào đầu tư, sản xuất các sản phẩm từ nhôm, đặt biệt là lợi thế về nhôm lỏng sau quá trình điện phân.
Công nghiệp năng lượng: Hỗ trợ tích cực các nhà đầu tư vào nghiên cứu, đầu tư các dự án năng lượng tái tạo trên địa bàn tỉnh; tranh thủ sự hỗ trợ của Trung ương và vốn đầu tư của ngành điện để đầu tư phát triển lưới điện đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, sản xuất, góp phần ổn định an ninh, quốc phòng trên địa bàn Tỉnh.
Để phát triển ngành công nghiệp theo đúng mục tiêu, định hướng trên, tỉnh sẽ tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh của ngành; thực hiện tốt các chính sách khuyến khích, hỗ trợ đầu tư phát triển công nghiệp, quan tâm đúng mức đến phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là những doanh nghiệp đầu tư ở vùng nông thôn; kịp thời hỗ trợ cho sản xuất, nhất là ứng dụng máy móc thiết bị, công nghệ mới, tiên tiến vào sản xuất để từng bước tạo ra những sản phẩm có thương hiệu, nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước.
Song song với đó, tiếp tục huy động nguồn vốn các thành phần kinh tế trong và ngoài nước đầu tư vào các ngành công nghiệp có lợi thế so sánh của tỉnh như: Chế biến nông, lâm sản; khai thác và chế biến khoáng sản; công nghiệp hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp bô xít, các sản phẩm sau nhôm để đảm bảo nhu cầu trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu..
Tập trung phát triển công nghiệp sản xuất Alumin, điện phân nhôm và các sản phẩm từ nhôm để đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh, tiếp tục hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho việc ổn định sản xuất của Nhà máy alumin Nhân Cơ và nghiên cứu phương án cường hóa, phát huy tối đa năng suất công nghệ; hỗ trợ đắc lực hơn nữa để việc đầu tư xây dựng nhà máy điện phân nhôm sớm hoàn thành và đi vào hoạt động đạt công suất theo thiết kế giai đoạn I trong kỳ; từ đó nghiên cứu, thu hút các thành phần kinh tế vào đầu tư, sản xuất các sản phẩm từ nhôm, đặt biệt là lợi thế về nhôm lỏng sau quá trình điện phân./.
Nguồn: Báo cáo Sở Công Thương tỉnh Đăk Nông
Ngô Mai Hương
Phòng Thông Tin Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT