Thái Nguyên là trung tâm công nghiệp giữ vai trò động lực phát triển của cả vùng trung du và miền núi phía Bắc. Trong những năm qua, ngành công nghiệp tỉnh Thái Nguyên đã đạt được một số kết quả đáng kích lệ. Năm 2019 cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh đạt ở mức cao 9,0% thì giá trị sản xuất công nghiệp (theo giá so sánh năm 2010) trên địa bàn tỉnh cả năm đạt 743,8 nghìn tỷ đồng, tăng 11,5% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, trong năm có nhiều sản phẩm công nghiệp địa phương tiếp tục duy trì được đà tăng trưởng cao như: sản phẩm may mặc tăng 12%; xi măng tăng 16,4%; mạch điện tử tích hợp tăng 53,6%; điện thương phẩm tăng 9,2%... riêng nhóm sản phẩm điện thoại thông minh - nhóm sản phẩm chủ đạo đóng góp lớn vào tốc độ tăng giá trị sản xuất công nghiệp chung trên địa bàn đạt 102,7 triệu sản phẩm, tăng 8,3% đạt 100% kế hoạch năm. Tính chung trong giai đoạn 2016 - 2019, giá trị sản xuất công nghiệp bình quân tăng 18,5% vượt mục tiêu đề ra (mục tiêu đề ra cho giai đoạn này là 15%). Năm 2020, giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh ước đạt 803,3 nghìn tỷ đồng, tăng 8% so với năm 2019. Trong giai đoạn này, Thái Nguyên đã hình thành một số trung tâm công nghiệp phát triển như: Yên Bình, Điềm Thụy, Sông Công đã tạo tiền đề cho phân bố lại lực lượng sản xuất công nghiệp, tham gia tích cực vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và tăng trưởng kinh tế của tỉnh.
Một số ngành công nghiệp của tỉnh Thái Nguyên đã có các doanh nghiệp đầu tư sản xuất cùng trang thiết bị công nghệ hiện đại, hoạt động hiệu quả như tổ hợp Samsung với 2 nhà máy Samsung Electronics Thái Nguyên (SEVT) và Samsung Electro - Mechanics Viet Nam (SEMV) có tổng mức đầu tư gần 7 tỉ đô la Mỹ tại khu công nghiệp Yên Bình. Sau khi Tập đoàn này đầu tư vào tỉnh đã thu hút hơn 70 nhà đầu tư phụ trợ cho Samsung và trên 30 dự án FDI phụ trợ với tổng vốn đăng ký gần 600 triệu USD tại khu công nghiệp Điềm Thụy (Phú Bình). Khu tổ hợp này đóng vai trò to lớn trong sự phát triển công nghiệp của Thái Nguyên ngày nay. Cùng với đó, tổ hợp khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo (gần 01 tỷ USD), mỏ sắt Tiến Bộ, mạ kẽm điện phân, cán thép Thái Trung, nhiệt điện An Khánh và các nhà máy cơ khí lớn khu vực Gò Đầm… cùng nhiều dự án công nghiệp hiện đại khác đã mang lại diện mạo mới cho công nghiệp Thái Nguyên chiếm lĩnh thị trường trong và ngoài nước, tạo ra giá trị xuất khẩu lớn, thu hút được trên 120.000 lao động, với thu nhập bình quân gần 7 triệu đồng/tháng.
Công tác quản lý đầu tư xây dựng hạ tầng khu, cụm công nghiệp (CCN) đã có bước chuyển biến rõ nét. Toàn tỉnh cũng đã quy hoạch 35 CCN và 6 khu công nghiệp. Đối với CCN, hiện có 20 CCN đi vào hoạt động với diện tích 772,5ha, tỷ lệ lấp đầy bình quân đạt 39,2%. Còn đối với khu công nghiệp (KCN), có 4/6 KCN đi vào hoạt động và thu hút được 184 dự án đầu tư vào các khu công nghiệp. Tất cả những khu, cụm công nghiệp trên đã góp phần tích cực vào quá trình thu hút đầu tư các dự án công nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được thì ngành công nghiệp Thái Nguyên vẫn còn tồn tại, những hạn chế và nguyên nhân chủ yếu sau:
- Mặc dù các chỉ tiêu chính đều tăng cao, nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ phát triển chưa bền vững, tốc độ tăng giá trị gia tăng của ngành chưa tương xứng với tốc độ tăng giá trị sản xuất; công nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới phát triển chậm và chưa đồng đều theo từng vùng miền; tiến độ triển khai một số đề án, dự án công trình quan trọng trong lĩnh vực ngành còn chậm.
- Nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng công nghiệp còn nhiều hạn chế, đa phần các chủ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng có năng lực tài chính yếu hoặc chưa chủ động, tốc độ triển khai chậm.
- Khả năng cạnh tranh của một số sản phẩm công nghiệp, doanh nghiệp còn nhiều hạn chế trong điều kiện hội nhập như sản xuất linh kiện, thiết bị điện, điện tử chế biến sâu, khoáng sản, may mặc.
- Một số dự án, công trình trọng điểm còn vướng mắc về quy trình thủ tục đầu tư, chưa đảm bảo được nguồn vốn đối ứng cho dự án nên chậm triển khai thực hiện; một số dự án đầu tư còn chậm tiến độ; khả năng đáp ứng vốn cho nhiều chương trình, dự án còn thiếu…
Để phát triển công nghiệp Thái Nguyên theo hướng đa ngành, đa lĩnh vực, phát triển công nghiệp theo chiều sâu, chú trọng chất lượng tăng trưởng đảm bảo tính bền vững. Thái Nguyên đã có định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050. Thái Nguyên là tỉnh công nghiệp phát triển, trung tâm kinh tế của vùng Trung du và Miền núi phía Bắc với nền kinh tế hiện đại, hội tụ những yếu tố của nền kinh tế tri thức với các ngành định hướng phát triển mạnh về công nghiệp công nghệ tiên tiến, dịch vụ chất lượng cao. Thái Nguyên là tỉnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, có chức năng tổng hợp… Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, khu vực công nghiệp, dịch vụ chiếm khoảng 90% vào năm 2030. Tiếp tục, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại trên tất cả các lĩnh vực giao thông, điện, cấp, thoát nước… Để đưa Thái Nguyên xứng đáng trở thành trung tâm phía Nam của vùng trung du và miền núi Bắc bộ, là tỉnh công nghiệp tốp đầu cả nước, là đầu tầu phát triển của khu vực đóng vai trò động lực lan tỏa.
Trong thời gian tới, ngành công nghiệp Thái Nguyên tiếp tục tập trung thực hiện một số những mục tiêu, định hướng phát triển như sau:
- Phấn đấu giá trị sản xuất công nghiệp giai đoạn 2021 - 2025 tăng bình quân từ 9,0%/năm trở lên; cơ cấu kinh tế năm 2025: công nghiệp, xây dựng chiếm 61,0%; dịch vụ chiếm 31,0%; nông, lâm nghiệp, thuỷ sản chiếm 8,0%.
- Tập trung phát triển theo chiều sâu, chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu nội bộ ngành công nghiệp. Trong các khu công nghiệp ưu tiên thu hút đầu tư những dự án công nghiệp hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao; tăng cường đầu tư đổi mới thiết bị công nghệ, nâng cao trình độ công nghệ chế biến và tỷ lệ giá trị gia tăng của ngành.
- Chuyển dịch cơ cấu công nghiệp theo hướng tăng nhanh các nhóm ngành sản phẩm công nghiệp ứng dụng công nghệ cao có giá trị gia tăng lớn; sản xuất hàng xuất khẩu; chuyển các ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động và lao động có trình độ không cao về khu nông thôn; huy động có hiệu quả các nguồn lực nội sinh; thu hút tối đa các nguồn lực bên ngoài.
- Phát triển các khu, cụm công nghiệp tập trung, gắn với phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hệ thống đô thị; phân bổ hợp lý các loại hình sản xuất quy mô theo địa bàn và trong các khu, cụm công nghiệp, khu tiểu thủ công nghiệp và làng nghề; từng bước hiện đại hóa ngành công nghiệp Thái Nguyên.
- Ưu tiên thu hút đầu tư phát triển các ngành công nghiệp theo thứ tự: Công nghiệp hỗ trợ sản xuất linh kiện, thiết bị điện, điện tử và vi mạch điện tử bán dẫn, chế tạo máy, gia công kim loại và cơ khí lắp rắp, chế biến sâu khoáng sản…
Nhờ phát huy tốt những lợi thế, nhanh chóng khắc phục những khó khăn cùng các mục tiêu, định hướng phát triển đột phá trong tương lai giúp Thái Nguyên sẽ tiến nhanh và tiến mạnh trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa./.
Nguồn: Báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Thái Nguyên
Đinh Thị Bích Liên
Phòng Thông tin Thư viện và Xúc tiến thương mại