Hiện trạng phát triển công nghiệp
Theo Quy hoạch tổng thể phát triển các KCN tập trung trên địa bàn tỉnh Cà Mau đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận tại Công văn số 179/TTg-CN ngày 01/02/2008 với tổng diện tích 1.477 ha, tỉnh Cà Mau có 04 KCN: KCN Khánh An, KCN Hòa Trung, KCN Sông Đốc, KCN Năm Căn (nằm trong KKT Năm Căn). Đặc biệt Khu kinh tế Năm Căn tỉnh Cà Mau đã được Chính phủ phê duyệt quy hoạch xây dựng đến năm 2030, với quy mô 11.000 ha. Đây là khu kinh tế đa ngành, đa lĩnh vực, là đầu mối giao thương quốc tế của tỉnh Cà Mau và Đồng bằng sông Cửu Long; Ngoài ra còn có khu liên hợp Khí - Điện - Đạm, với hai nhà máy điện, công suất 1.500 MW và một nhà máy đạm công suất 800 ngàn tấn/năm, đã đi vào hoạt động, không những có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau mà còn tạo ra sức lan tỏa lớn, là động lực phát triển kinh tế - xã hội chung cho toàn vùng; ngày 28/10/2011 Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 1662/QĐ-UBND về việc phê duyệt “Quy hoạch phát triển CN-TTCN tỉnh Cà Mau đến năm 2020" trên cơ sở đó, toàn tỉnh sẽ quy hoạch 14 cụm công nghiệp với tổng diện tích là 545ha. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện và đầu tư phát triển, đã có một số thay đổi so với định hướng quy hoạch ban đầu như sau:
Khu công nghiệp: Theo Công văn số 242/TTg-KTN ngày 25/02/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc điều chỉnh quy hoạch phát triển các KCN Cà Mau đến năm 2020 còn 03 KCN cụ thể: (1) KCN Khánh An, diện tích 235,86 ha với 19 dự án đang hoạt động. Các ngành nghề là công nghiệp chế biến hải sản, công nghiệp chế biến các sản phẩm từ lâm nghiệp, công nghiệp hóa lỏng khí, công nghiệp sau khí, công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, bao bì; (2) KCN Hòa Trung, diện tích 327,13 ha, với 11 dự án đang hoạt động. Các ngành nghề là công nghiệp chế biến thủy sản, dịch vụ và các ngành nghề phục vụ nuôi trồng và khai thác thủy hải sản; (3) Riêng KCN Sông Đốc đang trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quyết định thành lập KCN.
Cụm công nghiệp: Trong 13 CCN, hiện nay có 02 CCN đang hoạt động (CCN phường 8 và CCN Hòa Thành). CCN phường 8 có 82 dự án đang hoạt động. Các ngành nghề chủ yếu là sản xuất, chế biến thủy sản, cơ khí phục vụ nông, ngư nghiệp, sản xuất composite, sản phẩm nhựa; CCN Hòa Thành, thành phố Cà Mau, Ủy ban nhân dân thành phố Cà Mau đang chuẩn bị hoàn tất hồ sơ thành lập Ban quản lý CCN để mời gọi các nhà đầu tư.
Lĩnh vực năng lượng: Tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo trên địa bàn tỉnh Cà Mau theo quy hoạch được phê duyệt là rất lớn, nhất là điện gió (trên 3.600MW), điện mặt trời (trên 1.500MW) đang được các doanh nghiệp trong và ngoài nước đến tìm kiếm cơ hội và đầu tư khai thác.
Về điện gió, tính đến nay đã thu hút khoảng 40 doanh nghiệp trong và ngoài nước đến tìm kiếm cơ hội và đầu tư khai thác; đã có 08 dự án được phê duyệt chủ trương đầu tư với tổng công suất 550MW, dự kiến đưa vào vận hành thương mại trong giai đoạn 2021 - 2025.
Về phát triển năng lượng mặt trời trên mái nhà, đã có 172 khách hàng (tổ chức, cá nhân) đầu tư lắp đặt với tổng công suất 1.872,06 kWp, sử dụng công tơ 02 chiều để hòa lưới điện quốc gia.
Về cơ sở công nghệp: gồm ngành chế biến nông, lâm, thủy sản, thực phẩm hiện là ngành công nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế của tỉnh Cà Mau, trong đó mũi nhọn là ngành chế biến thủy sản. Xét về số lượng doanh nghiệp công nghiệp, tỉnh Cà Mau hiện có hơn 280 doanh nghiệp công nghiệp. Trong đó, tập trung nhiều nhất ở nhóm ngành chế biến thực phẩm, đồ uống với 146 doanh nghiệp (chiếm tới 51,8% số lượng doanh nghiệp ngành công nghiệp); nhóm ngành Cơ khí, điện tử và sản xuất kim loại có 16 doanh nghiệp; nhóm chế biến gỗ, giấy có 09 doanh nghiệp; nhóm hóa chất, phân bón (08 doanh nghiệp)...
Ngành công nghiệp chủ lực của tỉnh là chế biến thuỷ sản đã nâng cao chất lượng cả chiều rộng và chiều sâu, điều đó thể hiện qua số lượng doanh nghiệp, sản lượng chế biến và thị trường xuất khẩu tăng qua từng năm. Tính đến nay, toàn tỉnh có 29 doanh nghiệp chế biến thủy sản với 39 nhà máy với tổng công suất đạt 185.000 tấn. Các doanh nghiệp đã tập trung đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cấp trang thiết bị, đa dạng hóa mặt hàng, từng bước nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh, mở rộng thị trường tiêu thụ; tổng sản lượng tôm chế biến giai đoạn 2016 - 2019 ước đạt 551.178 tấn; kim ngạch xuất khẩu tăng bình quân 6,91% năm (năm 2016 là 982 triệu USD, năm 2017 là 1.089 triệu USD, năm 2018 là 1.179 triệu USD và năm 2019 ước đạt 1.200 triệu USD).
Những kết quả đạt được
Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh cà mau (khóa XIII) ban hành Nghị quyết số 06- NQ/TU ngày 16/7/2007 về phát triển công nghiệp Cà Mau đến năm 2010 và định hướng đến 2020 đã được các cấp ủy, chính quyền quan triệt, xây dựng kế hoạch thực hiện, cụ thể hóa trong các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội để chỉ đạo, điều hành đạt được những kết quả khá toàn diện.
Công nghiệp Cà Mau đã đạt và vượt các mục tiêu đến năm 2010 của Nghị quyết: năng lực sản xuất công nghiệp trên địa bàn có sự phát triển vượt bậc trên một số lĩnh vực như cụm Khí - Điện - Đạm, nhiều dự án công nghiệp lớn đã được đầu tư. Giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân hàng năm giai đoạn 2007-2010 đạt 22% (so với mục tiêu Nghị quyết là 18%).
Hạn chế
Từ năm 2011 đến nay, tốc độ tăng trưởng công nghiệp của tỉnh có xu hướng giảm. Chỉ tiêu giá trị sản xuất công nghiệp và chỉ số phát triển công nghiệp những năm qua cụ thể như sau: Giai đoạn 2011-2015, tốc độ tăng trưởng bình quân của ngành công nghiệp phấn đấu tăng 18,3%, thực tế đạt 7%/năm; giai đoạn 2016-2020 phấn đấu tăng 6,8%/năm, thực tế giai đoạn 2016 -2019 đạt 5,46%.
- Ngoài những doanh nghiệp chế biến thủy sản của tỉnh, còn lại phần lớn các doanh nghiệp chủ yếu là doanh nghiệp có quy mô nhỏ, hộ kinh doanh gia đình nên khả năng tiếp cận, tìm hiểu thông tin qua mạng, các kênh thông tin điện tử còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng nhiều đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
- Các sản phẩm đặc trưng của tỉnh phần lớn sản xuất còn nhỏ lẻ, theo mùa vụ, chất lượng, mẫu mã hàng hóa chưa đáp ứng theo tiêu chuẩn yêu cầu cũng như chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường đặc biệt là đối với các siêu thị lớn, hiện đại trong nước và các nhà nhập khẩu. Hạ tầng kỹ thuật của các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh đều chưa được đầu tư nên chưa thu hút được các nhà đầu tư để khai thác các tiềm năng của tỉnh.
- Một số dự án đầu tư phát triển năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời). Hồ sơ giao khu vực biển trình thủ tục bổ sung các đề án vào quy hoạch còn vướng mắc phải chờ lấy ý kiến nhiều cấp ngành nên thời gian kéo dài làm ảnh hưởng đến hiệu quả đâu tư.
Nguyên nhân
Tốc độ tăng trưởng bình quân của ngành công nghiệp từ năm 2011 tới nay, không đạt kế hoạch do:
- Kế hoạch phát triển ngành công nghiệp 05 năm 2011-2015 được xây dựng từ đầu quý IV năm 2009, trong bối cảnh kinh tế trong nước có nhiều thuận lợi và kế thừa những thành tựu quan trọng của tỉnh đạt được trong kế hoạch 05 năm 2006 - 2010, chưa lường hết những khó khăn gặp phải khi thực hiện những năm tiếp theo.
- Kết quả đầu tư phát triển các KCN, KKT, CCN thời gian qua chưa đáp ứng kỳ vọng và tiềm năng của tỉnh. Các KCN, KKT và các CCN chưa tạo được quỹ đất sạch và hạ tầng chưa được đầu tư hoàn chỉnh; việc thu hút các nhà đầu tư rất hạn chế trong thời gian qua.
- Vị trí địa lý: Cà Mau nằm xa các trung tâm lớn, việc đi lại, vận chuyển tốn nhiều thời gian và chi phí hơn các địa phương khác..; cách xa các trung tâm lớn về tiêu thụ sản phẩm, nằm xa các đô thị lớn về nguồn vốn đầu tư, về khoa học kỹ thuật.
- Việc triển khai xây dựng kết cấu hạ tầng các khu, cụm công nghiệp chưa phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, nguồn lực đầu tư, tài chính đầu tư cho hạ tầng các khu, cụm công nghiệp còn hạn chế, chi phí cho giải phóng mặt bằng tạo quỹ đất sạch để kêu gọi thu hút đầu tư chậm thực hiện./.
Nguồn: Báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Cà Mau
Ngô Mai Hương
Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT