Qua triển khai thực hiện Nghị quyết 03-NQ/TU của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIV về đẩy mạnh phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp (CN - TTCN) trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 2011 - 2015, định hướng đến 2020 đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Nhận thức của các cấp, các ngành, các doanh nghiệp và nhân dân về vị trí, tầm quan trọng của việc đẩy mạnh phát triển CN - TTCN trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế đã được nâng lên. Nhiều dự án trọng điểm về công nghiệp được đầu tư xây dựng đưa vào hoạt động đạt kết quả tốt; nhiều công trình lưới điện được quan tâm đầu tư phát triển, đáp ứng càng tốt hơn nhu cầu điện phục vụ sản xuất và đời sống sinh hoạt của người dân, nâng tỷ lệ hộ dùng điện lưới quốc gia từ 96% vào cuối năm 2011 lên 99,7% cuối năm 2019; quy mô sản xuất ngày càng được mở rộng, công nghệ sản xuất được quan tâm đầu tư đổi mới, các sản phẩm CN - TTCN ngày càng được nâng cao về số lượng và chất lượng, tạo uy tín ngày càng cao trên thị trường, đáp ứng tốt hơn cho nhu cầu xuất khẩu; tạo việc làm cho người lao động, đời sống vật chất và tinh thần của công nhân lao động không ngừng được nâng lên,… góp phần quan trọng vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện Nghị quyết vẫn còn những mặt hạn chế, yếu kém:
Một số chỉ tiêu chủ yếu về phát triển CN - TTCN của tỉnh theo Nghị quyết 03-NQ/TƯ đặt ra là chưa đạt.
Việc thực hiện tiến độ xây dựng một số quy hoạch vẫn còn chậm. Các quy hoạch sử dụng đất, sản xuất vùng nguyên liệu ổn định, chất lượng cao phục vụ cho sản xuất công nghiệp chưa được triển khai đồng bộ. Quy hoạch xây dựng và phát triển các khu, cụm công nghiệp tuy đã được ra soát, điều chỉnh nhưng công tác quy hoạch chi tiết, lập các thủ tục pháp lý, giải phóng mặt bằng và đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật chưa tạo được điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư. Công tác thu hút đầu tư các dự án vào các khu công nghiệp còn nhiều hạn chế. Các dự án động lực thúc đẩy phát triển công nghiệp của tỉnh như: nhà máy điện gió Bạc Liêu tiến độ xây dựng còn chậm so với kế hoạch đề ra. Nhu cầu về phát triển lưới điện nông thôn và điện phục vụ sản xuất cần nhiều, nhưng khả năng về vốn đầu tư rất hạn chế.
Đa số các cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp có quy mô vừa và nhỏ; công nghệ và thiết bị sản xuất của một số doanh nghiệp đã cũ kỹ, lạc hậu, chậm được trang bị đổi mới; sản phẩm chưa đa dạng, chưa đủ sức cạnh tranh. Công tác đào tạo phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho phát triển CN - TTCN chưa đạt yêu cầu.
Nguyên nhân của những hạn chế:
Những tác động của cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới, đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, xuất khẩu và tiêu dùng. Thị trường xuất khẩu bị thu hẹp, nhu cầu nhập khẩu trên thị trường thế giới giảm, dẫn đến giá cả hàng hóa trên thị trường thế giới liên tục biến động, ảnh hưởng lớn đến giá trị kim ngạch và hiệu quả xuất khẩu hàng hóa. Một số chính sách hỗ trợ xuất khẩu và kích thích tiêu dùng trong nước chậm đi vào cuộc sống, một số thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp chưa phù hợp với điều kiện thực tế, như các thủ tục về điều kiện hỗ trợ lãi suất cho nông dân vay. Thị trường nội địa chưa được quan tâm đúng mức, sản phẩm hàng hóa sản xuất trong nước chưa đáp ứng tốt nhu cầu riêng nhu cầu tiêu dùng, giá bán còn cao, chất lượng chưa đảm bảo, mạng lưới và hình thức phân phối còn yếu...
Để khắc phục những tồn tại và yếu kém trên, trong giai đoạn tới ngành công nghiệp đã đưa ra một số quan điểm, mục tiêu và định hướng chính sách phát triển công nghiệp chủ yếu
Về quan điểm tập trung vào 03 vấn đề trọng tâm: Phát triển công nghiệp nông thôn một cách bền vững trên cơ sở phát huy các nguồn lực của mọi thành phần kinh tế, khai thác và sử dụng có hiệu quả tiềm năng và lợi thế của tỉnh, sử dụng hợp lý tài nguyên, phát triển sản xuất đi đôi với bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh - quốc phòng.
Phát triển mạnh ngành nghề công nghiệp nông thôn hiện có, tập trung phát triển các ngành nghề có tiềm năng và lợi thế so sánh kết hợp đầu tư mở rộng sản xuất với đổi mới công nghệ, áp dụng các phương pháp quản lý tiên tiến để tăng năng suất lao động, giảm chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm và nâng cao giá trị gia tăng trên đơn vị sản phẩm.
Phát triển công nghiệp gắn chặt với phát triển thương mại dịch vụ và nông nghiệp, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm cho công nghiệp nông thôn; phát triển công nghiệp nông thôn gắn với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn và quá trình đô thị hóa, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, bền vững và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Về mục tiêu cụ thể đến năm 2030: Giá trị sản xuất công nghiệp đạt 44.000 tỷ đồng (giá so sánh 2010).
Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp bình quân hằng năm giai đoạn 2020 - 2030 đạt 18% /năm.
Đưa tỷ trọng công nghiệp trong cơ cấu kinh tế của tỉnh đến năm 2030 đạt 30%.
Lao động ngành công nghiệp chiếm khoảng 45% tổng số lao động có việc làm.
Kim ngạch xuất khẩu hàng công nghiệp hằng năm chiếm tỷ lệ trên 90% tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu của tỉnh.
Phấn đấu để tỉnh Bạc Liêu cơ bản là tỉnh công nghiệp, đến năm 2030 sẽ trở thành một Trung tâm đô thị - công nghiệp, thương mại dịch vụ và nông nghiệp hiện đại, phát triển cân bằng và bền vững.
Để hiện thực hóa các mục tiêu đề ra, Bạc Liêu đã có những định hướng phát triển công nghiệp trong thời gian tới:
Thứ nhất, phát triển đầu tư hệ thống hạ tầng cơ sở: Quy hoạch các khu cụm công nghiệp tập trung trên địa bàn gắn liền với quy hoạch đô thị. Đẩy nhanh tiến độ xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật, tổ chức hệ thống dịch vụ phù hợp để thu hút các nhà đầu tư, đảm bảo giao thông thông suốt giữa các vùng trong tỉnh, gắn với việc nâng cấp tuyến lộ cửa biển Gành Hào nối Quốc lộ 1A.
Chọn lọc ưu tiên đầu tư các dự án hạ tầng quan trọng của các khu công nghiệp, chú trọng tập trung xây dựng hạ tầng khu kinh tế Biển (Huyện Đông Hải).
Thứ hai, phát triển nguồn nhân lực: Khẩn trương xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển nguồn nhân lực cho giai đoạn đến năm 2030 tầm nhìn đến 2045.
Đặc biệt chú trọng chiến lược đào tạo thợ bậc cao và kỹ sư thực hành nhằm cung cấp cho một số ngành công nghiệp chủ lực và lĩnh vực cần trình độ kĩ thuật cao, đẩy mạnh lực lượng lao động xuất khẩu theo hướng tu nghiệp. Xây dựng, nâng cấp và phát triển mạng với sở giáo dục nghề nghiệp tại các huyện thị xã thành phố. Tăng cường liên kết đào tạo nghề với các cơ sở đào tạo trên địa bàn cả nước ngoài.
Thứ ba, vốn đầu tư: Đẩy mạnh thu hút nguồn vốn đầu tư từ bên ngoài, trong đó vốn FDI là động lực chính. Tăng cường huy động các nguồn vốn trong nước là cơ bản, thông qua các hình thức thu hút đầu tư trực tiếp, hợp tác, liên kết, liên doanh của các tập đoàn, các công ty lớn, các ngành và các thành phố lớn trong cả nước.
Có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn tỉnh phát triển để đủ điều kiện phát hành cổ phiếu, trái phiếu, niêm yết thị trường chứng khoán nhằm thu hút nguồn vốn đầu tư phục vụ cho phát triển công nghiệp.
Sử dụng vốn đầu tư có hiệu quả thông qua việc tập trung đầu tư có trọng điểm những dự án lớn để nhanh chóng đưa vào hoạt động.
Thứ tư, phát triển vùng nguyên liệu và thị trường
Về phát triển vùng nguyên liệu:Tăng cường đầu tư phát triển vùng nguyên liệu đã quy hoạch trong tỉnh, tìm kiếm, mở rộng thị trường nguyên liệu từ các vùng lân cận, khuyến khích nhà sản xuất trực tiếp đầu tư phát triển vùng nguyên liệu; Tìm kiếm mở rộng thị trường nguyên liệu từ các vùng lân cận, khuyến khích nhà sản xuất trực tiếp đầu tư vào phát triển vùng nguyên liệu. Ứng dụng công nghệ sinh học trong nghiên cứu và phát triển và phát triển vùng nguyên liệu. Tăng cường phát triển dịch vụ giống cây con chất lượng cao.
Về thị trường: Lựa chọn và xây dựng chương trình phát triển một số sản phẩm công nghiệp có chất lượng của tỉnh đề nghị Bộ Công Thương đưa vào chương trình sản phẩm xuất khẩu trọng điểm quốc gia… hỗ trợ việc tham gia và tổ chức các hội chợ triển lãm, để các doanh nghiệp có điều kiện tiếp thị sản phẩm, trao đổi kinh nghiệm, thu nhận thông tin, nắm bắt thị trường. Tổ chức hội nghị “4 nhà” nhà nông, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà nước. Hỗ trợ các hội nghị khách hàng giữa các doanh nghiệp, các nhà phân phối và người tiêu dùng. Tăng cường năng lực dự báo thị trường cho các cơ quan quản lý và doanh nghiệp nhằm hoạch định chiến lược sản phẩm đúng hướng.
Thứ năm, về khoa học công nghệ: Khuyến khích phát triển các tổ chức tư vấn công nghệ, hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc tìm kiếm thị trường cung cấp công nghệ, lựa chọn công nghệ phù hợp, hỗ trợ đàm phán các hợp đồng chuyển giao công nghệ.
Phát huy vai trò quản lý nhà nước về khoa học - công nghệ; hỗ trợ cung cấp thông tin công nghệ cho doanh nghiệp trước khi quyết định đầu tư; làm cầu nối giữa doanh nghiệp với các trường đại học, viện, trung tâm nghiên cứu trên địa bàn cả nước để triển khai ứng dụng khoa học kỹ thuật và đáp ứng nhu cầu đổi mới công nghệ của doanh nghiệp.
Hỗ trợ vốn chuyển giao công nghệ cho cơ sở sản xuất quy mô nhỏ, chi phí đăng ký nhãn mác hàng hóa, xây dựng thương hiệu…
Thứ sáu, về khai thác tài nguyên khoáng sản và bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khia hậu.
Tăng cường kiểm tra, có biện pháp hướng dẫn và xử lý chất thải khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất ở các doanh nghiệp. Di dời hoặc đình chỉ sản xuất đối với các cơ sở gây ô nhiễm môi trường ở cấp độ nặng.
Xây dựng hệ thống quan trắc môi trường phù hợp trên quy mô tỉnh. Nghiên cứu đầu tư xây dựng các điểm quan trắc môi trường tại các vùng nhạy cảm.
Tăng cường giáo dục, đào tạo và nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường trong các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, tăng cường năng lực và trách nhiệm quản lý môi trường cho các ban quản lý các khu, cụm công nghiệp, các địa phương./.
Nguồn: Theo báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Bạc Liêu.
Lương Thanh Hải
Phòng Thông Tin Thư viện và Xúc tiến Thương mại