Hai năm qua, tỉnh Bắc Ninh chịu ảnh hưởng lớn bởi đại dịch COVID -19, tuy nhiên với các giải pháp đồng bộ, thích ứng linh hoạt thực hiện “mục tiêu kép” chưa từng có tiền lệ, đảm bảo đúng, trúng, kiểm soát dịch bệnh hiệu quả, duy trì và phát triển các hoạt động sản xuất kinh doanh, không làm gián đoạn, đứt gãy chuỗi liên kết sản xuất và cung ứng toàn cầu, ổn định việc làm cho công nhân, người lao động. Nhờ đó,mà bức tranh kinh tế của tỉnh đã có những chuyển biến tích cực, hiệu quả, cụ thể ở những ngành, lĩnh vực như sau:
Về sản xuất công nghiêp:
Năm 2021 giá trị sản xuất công nghiệp ước đạt gần 1,5 triệu tỷ đồng, đứng thứ nhất cả nước. GRDP tăng 6,9%, đứng thứ 13 cả nước, quy mô nền kinh tế đứng thứ 8 cả nước; GRDP bình quân đầu người đạt 155,6 triệu đồng, đứng thứ 4 cả nước; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ngành công nghiệp có mức tăng khá cao +9,92%, đóng góp 7,02 điểm % vào GRDP trên địa bàn tỉnh. Trong đó, công nghiệp chế biến chế tạo đóng vai trò chủ chốt dẫn dắt tăng trưởng của nền kinh tế. Công nghiệp hỗ trợ từng bước phát triển, hình thành các cụm liên kết, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn trở thành nhà cung ứng cấp 1, 2, 3 cho các Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và từng bước tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Mặc dù phải chịu ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 diễn ra phức tạp, nhưng việc chuẩn bị công tác phòng chống dịch tốt ở những doanh nghiệp lớn, đặc biệt các doanh nghiệp thuộc Tổ hợp Samsung trên địa bàn, là nhân tố quan trọng đưa hoạt động sản xuất ổn định và đạt được mức tăng khá cao +10,03%, đóng góp 7,01 điểm %. Trong năm, do chịu tác động tiêu cực của dịch Covid-19 cùng với việc áp dụng các biện pháp phòng dịch đã ảnh hưởng tới lưu thông hàng hóa, vật tư kéo theo sự gián đoạn của các chuỗi cung ứng và tác động tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và cơ sở sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, việc tham gia các FTA đã góp phần thúc đẩy sản xuất công nghiệp, tính chung cả năm 2021, chỉ số IIP vẫn duy trì đà tăng 9,67% so với cùng kỳ năm 2020. Giá trị tăng thêm toàn ngành công nghiệp năm 2021 ước tính tăng 9,92% so với năm trước. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 10,03%, sản xuất, phân phối điện, khí đốt, nước nóng (+4,51%),chỉ số sản xuất cả năm 2021của ngành trọng điểm là ngành sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học có mức tăng khá cao (+10,39%). Song ở chiều ngược lại, ngành cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải vẫn tiếp tục bị giảm (-3,3%). Nguyên nhân tỉnh áp dụng biện pháp cách ly những tháng đầu năm 2021 do dịch bùng phát lần thứ 4.Bên cạnh đó, hoạt động xúc tiến đầu tư và thu hút vốn đầu tư đạt nhiều thành tựu và có bước phát triển nhảy vọt. Thu hút được vốn của nhiều tập đoàn kinh tế lớn trên thế giới, như: Samsung, Canon, Hồng Hải, Nokia-Microsoft,... Tính đến hết năm 2021, Bắc Ninh đã có 1.780 dự án FDI (còn hiệu lực) được cấp phép với tổng vốn đầu tư 21,1 tỷ USD (năm 1997 là 1 triệu USD); xếp thứ 5/63 tỉnh, thành phố về số dự án và xếp thứ 7/63 tỉnh, thành phố về số vốn đăng ký. Hiện nay, có 34 quốc gia và vùng lãnh thổ đã và đang đầu tư vào tỉnh Bắc Ninh. Như vậy, hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Bắc Ninh năm 2021 vẫn rất khả quan so với kế hoạch đề ra và tăng cao so với cùng kỳ năm 2020. Điều này cho thấy, ngay cả trong đại dịch, Bắc Ninh vẫn là điểm đến an toàn, tiềm năng của các nhà đầu tư.
Về bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng:
Do tác động của dịch Covid-19 diễn biến phức tạp và kéo dài tại nhiều địa phương trong tỉnh, đã ảnh hưởng đến tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng, dịch vụ du lịch lữ hành, dịch vụ lưu trú và ăn uống đều giảm mạnh, người dân thắt chặt chi tiêu, nhu cầu chủ yếu tập trung vào các hàng hóa thiết yếu như lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Tính chung cả năm 2021, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt 61.903 tỷ đồng, giảm 0,7% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2020 giảm 4%). Doanh thu bán lẻ hàng hóa, cả năm 2021 ước đạt 47.920 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng lớn nhất 77,4% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 0,7% so với cùng kỳ năm trước, trong doanh thu bán lẻ hàng hóa, chỉ có 4/12 nhóm hàng có chỉ số tăng với mức tăng từ 6,2-12,4%, trong đó tăng cao nhất là nhóm hàng hóa lương thực thực phẩm. Có tới 8/12 nhóm hàng có chỉ số giảm, trong đó giảm sâu nhất là nhóm hàng hóa ô tô các loại giảm 33,3%; doanh thu du lịch lữ hành, giảm 69,3%; dịch vụ khác, giảm 9%; riêng dịch vụ lưu trú, ăn uống tăng 1,6%.
Vềxuất, nhập khẩu hàng hóa:
Xuất, nhập khẩu tiếp tục là một điểm sáng của nền kinh tế, không chỉ kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa tăng trưởng tích cực, mà cán cân thương mại hàng hóa cũng cùng xu thế đó. Nhóm hàng điện thoại, linh kiện điện thoại duy trì xu hướng tăng trưởng tốt khi doanh nghiệp bán mạnh các mẫu điện thoại mới. Các Doanh nghiệp đã tập trung, tận dụng tối đa lợi thế từ các FTA đã có hiệu lực, trong đó, kỳ vọng hai thị trường chính Mỹ và Trung Quốc cũng như động lực mới từ thị trường EU. Kim ngạch hàng hóa xuất khẩu ước tính đạt 45.249 triệu USD, vượt 24% kế hoạch năm 2021, đồng thời tăng khá cao 15,7% so với cùng kỳ năm trước, chiếm 13,4% của cả nước tương đương với Thành phố Hồ Chí Minh. Trong đó khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là bệ đỡ cho hoạt động xuất khẩu đạt mức tăng rất cao 19,3%, ở chiều ngược lại các doanh nghiệp trong nước lại giảm nhiều 14,7%. Xét theo mặt hàng xuất khẩu: Nổi bật vẫn là mặt hàng điện thoại các loại và linh kiện chiếm tỷ trọng lớn nhất có mức tăng rất cao 26,6%, ngoài ra mặt hàng nguyên liệu hàng dệt may và da giày tuy chiếm tỷ trọng nhỏ nhưng có mức tăng cao nhất 63,5%. Tuy nhiên, vẫn có một số sản phẩm giảm rất sâu như: Sản phẩm từ chất dẻo, gỗ và sản phẩm bằng gỗ lần lượt giảm là (-98,1%) và (-98,9%).
Nhập khẩu hàng hóa: Năm 2021, kim ngạch hàng hóa nhập khẩu ước tính đạt 38.846 triệu USD, vượt 20,3% kế hoạch năm 2021, tăng 16,5% so với cùng kỳ năm trước, trong đó các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài lượng nhập khẩu tăng 16,9% so với cùng kỳ năm trước. Mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là linh kiện điện tử, điện thoại tăng cao 27,6%. Ngoài ra có một số mặt hàng tăng đột biến như: quần áo và gia công sản xuất mỹ phẩm tăng 63,1%; sản xuấtmỹ phẩm và dược phẩm tăng gấp hơn 2 lần; sắt thép các loại tăng gấp hơn 2,3 lần; kim loại thường khác tăng 80,1%. Tính chung cả năm 2021, xuất siêu ước tính 6.402 triệu USD, bằng 14,1% kim ngạch xuất khẩu, trong đó các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài xuất siêu 6.831 triệu USD, ở chiều ngược lại các doanh nghiệp trong nước nhập siêu 428,8 triệu USD.
Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành Công Thương tỉnh Bắc Ninh vẫn còn một số những tồn tại như: Công tác xúc tiến thu hút đầu tư chưa thực sự hiệu quả, chưa thu hút được thêm dự án đầu tư của tập đoàn kinh tế có thương hiệu toàn cầu với quy mô lớn để làm động lực tăng trưởng mới cho tỉnh trong giai đoạn phát triển mới. Tiến độ thi công các công trình, dự án trọng điểm còn chậm như các dự án nhà máy đốt rác, phát điện công nghệ cao tại huyện Quế Võ, Thuận Thành và lương tài.
Tình trạng ô nhiễm môi trường do rác thải sinh hoạt ở một số địa phương còn diễn biến phức tạp; ô nhiễm môi trường tại một số làng nghề, cụm công nghiệp gia tăng về mức độ, tiến độ xử lý còn chậm. Sự phối hợp giữa các cấp, các ngành một số mặt chưa cụ thể, chưa chặt chẽ để phát huy sức mạnh tổng hợp. Ý thức chấp hành kỷ cương, kỷ luật của một bộ phận người dân, cán bộ, doanh nghiệp, tổ chức trong việc khai thác sử dụng các nguồn tài nguyên, bảo vệ môi trường còn nhiều hạn chế. Nhiều doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực thương mại không có đủ sức chống chịu trước những tác động và ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch.
Để lan tỏa các kết quả đã đạt được, đồng thời phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ được giao Sở Công thương Tỉnh Bắc Ninh đã đề ra các phương hướng nhiệm vụ chủ yếu sau: Tiếp tục tập trung thực hiện linh hoạt, hiệu quả mục tiêu vừa phòng, chống dịch Covid-19 vừa phục hồi, phát triển kinh tế; tập trung thực hiện Chỉ thị số 01/CT-UBND về những nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp chủ yếu chỉ đạo, điều hành thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022. Tiếp tục thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng tăng tỷ trọng các ngành chế biến, chế tạo và giảm tỷ trọng gia công, lắp ráp đối với các sản phẩm công nghiệp. Hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm thị trường xuất nhập khẩu nguyên nhiên vật liệu, phụ tùng, linh kiện thay thế. Tiếp tục phát triển các ngành công nghiệp có sức cạnh tranh quốc tế và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu như may, điện tử… Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển hợp lý cả chiều rộng và chiều sâu, gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, chú trọng ứng dụng thành tựu khoa học - công nghệ, gia tăng giá trị và hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Phát triển các ngành công nghiệp điện tử, chế biến, chế tạo công nghệ cao, dịch vụ logistics; ứng dụng công nghệ cao, theo hướng sản xuất hàng hóa, tăng cường chuỗi liên kết, nâng cao giá trị, gắn với xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh; xây dựng mô hình kinh tế xanh, công nghiệp xanh, nông nghiệp xanh, tuần hoàn. Phát triển các khu, cụm công nghiệp hiện đại theo chiều sâu; hình thành các trung tâm phát triển công nghiệp hỗ trợ, trung tâm nghiên cứu phát triển ứng dụng và chuyển giao; xây dựng khu công nghệ cao, cụm công nghiệp liên kết, cụm công nghiệp phụ trợ và cụm ngành điện tử, tin học. Đẩy mạnh thực hiện chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ, kết nối doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp FDI. Hình thành chuỗi cung ứng; hỗ trợ cải tiến doanh nghiệp, khuyến công, sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả cho doanh nghiệp. Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận các chính sách ưu đãi, tham gia các cụm liên kết ngành trong chuỗi giá trị. Nâng cao năng lực cạnh tranh của làng nghề, doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, duy trì cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam, tổ chức thường xuyên các kỳ hội chợ triển lãm, các chương trình kết nối cung cầu, phát triển dịch vụ hỗ trợ xuất khẩu. Tiếp tục triển khai thực hiện tốt đề án phát triển thương mại tỉnh Bắc Ninh theo hướng văn minh hiện đại đến năm 2025. Kế hoạch phát triển thương mại điện tử tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2021-2025, các chương trình hỗ trợ phát triển thương hiệu, tạo kết nối thị trường trong và ngoài nước, hỗ trợ quảng bá sản phẩm và thương hiệu cho doanh nghiệp./.
Đinh Thị Bích Liên
Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT