Năm 2020, hoạt động sản xuất công nghiệp - thương mại trên địa bàn tỉnh hết sức khó khăn do ảnh hưởng dịch Covid-19. Song, với những nỗ lực vượt khó, ngành Công Thương Nghệ An đã ghi nhận được một số kết quả tích cực.
Theo báo cáo của Sở Công Thương, năm 2020, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 6,36 % so với năm 2019. Trong đó: công nghiệp chế biến, chế tạo bằng 8,82 %; công nghiệp khai khoáng tăng 6 %; sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước, và điều hòa không khí giảm 10,37 %; ngành cung cấp nước quản lý và xử lý nước thải, rác thải giảm 1, 67 %... Trong năm 2020, có một số sản phẩm công nghiệp tăng so với cùng kỳ năm 2019 như: Tôn Hoa sen 845,8 nghìn tấn, tăng 23,6 % vượt 30,12 % kế hoạch; xi măng 7,296 nghìn tấn, tăng 15,94 %, vượt 1,33 % kế hoạch; sữa chế biến 254.6 triệu lít, tăng 7,42 %, vượt 1,86 %kế hoạch; thức ăn gia súc 145.3 nghìn tấn, tăng 7,34 % đạt 80,72 % kế hoạch; điện thương phẩm 3.736 triệu Kwh, tăng 8,5 % đạt 95,79 % kế hoạch.
Bên cạnh đó vẫn có các sản phẩm giảm so với năm 2019: Bia các loại 120,9 triệu lít, giảm 26 % đạt 62,03 % kế hoạch; sợi các loại 10,6 nghìn tấn, giảm 30,6 % đạt 56,19 % kế hoạch; bao bì 51,3 triệu bao giảm 12,45 %đạt 64,23 % kế hoạch; thùng cartong 26,4 triệu cái, giảm 15,3 % đạt 77,91 % kế hoạch; phân bón NPK 50.4 triệu tấn, giảm 14,25 %, đạt 67,22 % kế hoạch; điện sản xuất 2.567 triệu KWh, giảm 14,6 %, đạt 77,79 % kế hoạch...
Về phát triển cụm công nghiệp: Đến thời điểm này, Nghệ An đã có 39 cụm công nghiệp triển khai thực hiện các bước quy hoạch (22 cụm công nghiệp đã có doanh nghiệp đầu tư sản xuất kinh doanh), một số cụm công nghiệp mặc dù chưa phê duyệt dự án đầu tư xây dựng hạ tầng nhưng đã có doanh nghiệp đăng ký đầu tư sản xuất kinh doanh. Có 257 dự án tại các cụm công nghiệp đã đi vào hoạt động sản xuất, kinh doanh. Giá trị sản xuất các doanh nghiệp trong cụm công nghiệp đạt xấp xỉ 3.655 tỷ đồng/năm, tạo việc làm và thu nhập cho khoảng 25 nghìn người chủ yếu là lao động tại chỗ ở các địa phương.
Về phát triển điện, năng lượng: Hiện nay trên địa bàn tỉnh có 21 dự án đã phát điện với tổng công suất 930,9 MW; 4 dự án với tổng công suất 77,5 MW đang triển khai thi công thì dựng ở Châu Thôn, Nậm giải, Bản Mồng, Suối Choang, 01 dự án thủy điện Tiền Phong công suất 60 MW đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư và đang hoàn thiện thủ tục pháp lý để tiếp tục thi công; hai dự án Mỹ Lý, Nậm Mô với công suất 275 MW đang thực hiện thủ tục đầu tư. Ngoài ra, tỉnh còn thực hiện khảo sát, lập dự án đầu tư các dự án cấp điện cho các thôn, bản chưa có điện bằng nguồn năng lượng tái tạo theo quyết định số 1740/QD-Ttg của Thủ tướng Chính phủ ngày 13/12/2018 về phê duyệt chương trình mục tiêu cấp điện nông thôn miền núi và hải đảo giai đoạn 2016 - 2020.
Phát triển nhiệt điện và hệ thống lưới điện: Sau khi khởi công để đầu tư xây dựng nhà máy điện Quỳnh Lập I có công suất 1200 MW do tập đoàn Công nghiệp than khoáng sản làm chủ đầu tư đã động thổ từ tháng 10 năm 2015. Dự án nhà máy nhiệt điện Quỳnh Lập II công suất 1.200 MW do công ty Posco Enegy Hàn Quốc làm chủ đầu tư đã được Thủ tướng chính phủ chấp thuận đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT. Hiện nay nhà đầu tư đang hoàn thiện các thủ tục để xin cấp phép đầu tư. Bên cạnh đó, hệ thống phân phối, chuyển tải điện cũng được tập trung đầu tư, đến nay trên địa bàn tỉnh đã có 21/21 huyện, thành thị và 480/480 xã có điện lưới quốc gia. Trong đó, 16 xã có lưới điện mới đến trung tâm xã; trên địa bàn tỉnh ngành điện thường xuyên đôn đốc, tập trung đảm bảo nguồn điện phục vụ sản xuất kinh doanh, chú trọng phục vụ thi công các dự án lớn, trọng điểm của tỉnh...
Công tác khuyến công và tư vấn phát triển công nghiệp: Triển khai thực hiện, xây dựng kế hoạch khuyến công quốc gia và khuyến công địa phương năm 2021. Thực hiện tổ chức bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu tỉnh Nghệ an năm 2020. Xây dựng các chương trình công nghiệp hỗ trợ đề nghị Bộ Công Thương, Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt. Tổ chức quản lý, vận hành phòng trưng bày giới thiệu và bán sản phẩm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và các sản phẩm OCOP tại địa chỉ 70 Nguyễn Thị Minh Khai thành phố Vinh. Xây dựng, hoàn thiện đề án công nghiệp hỗ trợ năm 2021 gửi cục Công thương địa phương.
Về hoạt động thương mại: Thương mại nội địa có nhiều chương trình hợp tác thương mại, kết nối cung cầu với các tỉnh, thành phố lớn được triển khai như: Chương trình mỗi xã, phường một sản phẩm; chương trình bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu khu vực phía Bắc năm 2020; Hội nghị kết nối cung cầu và các hoạt động giao thương tại Quảng Ninh, Thành phố Hồ chí Minh, Hà nội, Đà Nẵng; Tổ chức các phiên chợ đưa hàng Việt về nông thôn tại huyện Kỳ Sơn... Năm 2020 tổng mức bán lẻ hàng hóa đạt 68.461 tỷ đồng tăng 7,61 % so với năm 2019 và đạt 97,8 % kế hoạch.
Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa năm 2020 ước đạt 1.120 triệu USD, giảm 2,18 % so với năm 2019, đạt 93,33 % kế hoạch; trong đó xuất khẩu hàng hóa ước đạt 810 triệu USD, tăng 2 % so với năm 2019 đạt 95,3 % kế hoạch. Đối với nhập khẩu hàng hóa, kim ngạch năm 2020 đạt 735 triệu USD, vượt 3,5% so với kế hoạch. Mặt hàng nhập khẩu chủ yếu gồm xăng dầu, máy móc thiết bị, nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, sắt thép và linh kiện điện thoại.
Phát triển hạ tầng thương mại: Hiện Nghệ An có 405 chợ đang hoạt động gồm một chợ đầu mối nông sản, 7 chợ hạng I, 18 chợ hạng II, 244 chợ hạng III và 96 siêu thị trong đó có 40 siêu thị chuyên doanh và 56 siêu thị tổng hợp. 19 trung tâm thương mại và hệ thống cửa hàng tiện lợi Vinmart. Hạ tầng thương mại ngày càng phát triển và hoàn thiện phục vụ nhu cầu sản xuất và đời sống dân sinh góp phần thay đổi diện mạo đô thị. Thương mại điện tử có bước phát triển rõ nét, hình thức mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến, nhiều siêu thị, cửa hàng, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã ứng dụng thương mại điện tử trong mua bán hàng hóa.
Bên cạnh những thuận lợi và cơ hội phát triển, ngành Công Thương của Nghệ An vẫn còn những tồn tại và hạn chế như: Dịch bệnh COVID -19 tiếp tục hoành hành, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu của các doanh nghiệp (DN), hợp tác xã, cơ sở sản xuất trên địa bàn tỉnh. DN của tỉnh chủ yếu là DN nhỏ và vừa nên sản xuất công nghiệp và kim ngạch xuất khẩu của tỉnh vẫn phụ thuộc vào DN có vốn đầu tư nước ngoài và chủ yếu vẫn là gia công, lắp ráp. Các DN của tỉnh gặp nhiều khó khăn trong việc nâng cao trình độ công nghệ, năng lực quản trị DN, năng lực kết nối..
Năm 2021 là năm đầu tiên thực hiện các mục tiêu của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm (2021 - 2025) và Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2025. Tỉnh Nghệ An tiếp tục đẩy mạnh thu hút đầu tư; một số dự án trọng điểm dự kiến đi vào hoạt động đóng góp cho nền kinh tế: Nhà máy Xi măng Tân Thắng (công suất 2 triệu tấn/năm); Dự án sản xuất viên nén sinh khối của Công ty TNHH Biomass Fuel Việt Nam và Công ty CP Năng lượng DKC (công suất 120.000 tấn SP/năm và 60.000 tấn SP/năm); Dự án sản xuất linh kiện điện tử của Công ty TNHH Luxshare - ICT (công suất 62,5 triệu SP/năm); Dự án dây chuyền sản xuất đường lỏng Glucose (công suất 150 tấn/ngày); một số dự án sản xuất hàng may mặc: Đỉnh Vàng, An Hưng, Nam Thuận…
Bên cạnh tạo nguồn lực thu hút các dự án lớn, ngành Công Thương tỉnh tập trung đẩy mạnh xuất khẩu, nhất là những mặt hàng chế biến có giá trị gia tăng cao, giảm dần xuất khẩu nguyên liệu thô và sơ chế. Tích cực, chủ động tăng cường xúc tiến thương mại nhằm khai thác, mở rộng thị trường xuất khẩu, tiêu thụ sản phẩm. Đẩy mạnh xây dựng hạ tầng trọng yếu như hạ tầng cụm công nghiệp, hạ tầng cung cấp điện, hạ tầng truyền tải điện, hệ thống hạ tầng thương mại... nhằm phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh và hoàn thành các chỉ tiêu cơ bản được đưa ra trong năm 2021: Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 15% so với năm 2020; Giá trị sản xuất công nghiệp đạt 90.480 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng đạt 16% so với năm 2020; Tổng mức bán lẻ hàng hóa: 73.000 tỷ đồng, tăng 8,8%; Tổng kim ngạch xuất khẩu:850 triệu USD, tăng 6,25%.
Để đạt mục tiêu đề ra, ngành Công Thương sẽ tập trung các giải pháp thực hiện, trong đó, tiếp tục rà soát, bổ sung quy hoạch, chính sách, các chương trình, dự án phát triển công nghiệp - thương mại; cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế tỉnh nhà; đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, thực hiện có hiệu quả các giải pháp nâng cao chất lượng tăng trưởng.
Đồng thời, tập trung các giải pháp đẩy mạnh sản xuất công nghiệp, bám sát chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX. Từng bước chuyển đổi cơ cấu sản xuất công nghiệp hợp lý dựa vào 3 vùng kinh tế trọng điểm trong phát triển kinh tế. Tranh thủ tối đa các nguồn lực để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, đặc biệt là nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước để đầu tư phát triển hạ tầng cụm công nghiệp, thương mại. Tập trung vận động nguồn lực để thực hiện dự án cấp điện cho đồng bào dân tộc tại các bản chưa có điện. Phối hợp, huy động mọi nguồn vốn cho đầu tư sản xuất.
Ngoài ra, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia chuỗi kinh doanh toàn cầu, phát triển công nghiệp phụ trợ; từng bước đầu tư đổi mới công nghệ, làm chủ các công nghệ nhập ngoại, nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của sản phẩm của tỉnh. Ngành cũng chú trọng nhóm các giải pháp phát triển thị trường nội địa, phát triển xuất nhập khẩu; đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về hoạt động công thương./.
Đinh Thị Bích Liên
Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT