Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 490/QĐ-TTg ngày 7/5/2018 về việc phê duyệt Chương trình OCOP giai đoạn 2018 - 2020, UBND tỉnh Lâm Đồng đã ban hành Quyết định số 2301/QĐ-UBND phê duyệt kế hoạch thực hiện Chương trình trên địa bàn. Theo đó, tỉnh xác định rõ số lượng, danh mục các sản phẩm cần xây dựng; đối tượng thực hiện, cơ chế hỗ trợ, kinh phí và nguồn vốn triển khai. Đối với các chủ thể tham gia Chương trình OCOP, được tập huấn kỹ thuật, kiến thức marketing, vay vốn với lãi suất ưu đãi, tham gia những chương trình xúc tiến thương mại do tỉnh và huyện tổ chức.
Theo thống kê của Sở Nông Nghiệp &Phát Triển Nông Thôn tỉnh Lâm Đồng, từ năm 2018 đến nay, Lâm Đồng đã huy động được gần 23 tỷ đồng để thực hiện kế hoạch phát triển Chương trình OCOP, trong đó, ngân sách Trung ương hơn 12,5 tỷ đồng, địa phương hơn 750 triệu đồng và huy động từ chủ thể, người dân là hơn 9,5 tỷ đồng. Đến nay, sau 3 năm thực hiện, sản phẩm OCOP của địa phương tăng nhanh cả về số lượng và giá trị, toàn tỉnh đã xây dựng được 123 sản phẩm, vượt xa so với mục tiêu ban đầu đề ra. Trong số đó, có 51 sản phẩm được công nhận 3 sao; 65 sản phẩm được công nhận 4 sao; 7 sản phẩm đã trình Hội đồng đánh giá sản phẩm OCOP Trung ương công nhận 5 sao. Kết quả này là sự nỗ lực trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp nhằm phát triển kinh tế khu vực nông thôn, nâng cao thu nhập, đời sống người dân trong Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, từng bước thực hiện hiệu quả nhóm tiêu chí về kinh tế và tổ chức sản xuất. Thông qua Chương trình OCOP, nhiều sản phẩm nông nghiệp của Lâm Đồng như: Mắc-ca Lâm Hà, trà Ôlong, rau, hoa Đà Lạt, hồng sấy gió theo công nghệ Nhật Bản, atiso, cà phê Catimo và Arabica Cầu Đất, lúa nếp Quýt Đạ Tẻh, lúa Hạt Ngọc Cát Tiên, chuối LaBa Phú Sơn, rượu cần Châu Mạ bản Buôn Go... đã “có sao, có vạch”, không ngừng vươn xa trên thị trường.
Có thể thấy, hiệu quả của Chương trình OCOP đã và đang tạo ra sức hấp dẫn lớn đối với nhiều hợp tác xã, hộ nông dân, doanh nghiệp, góp phần chuyển đổi mô hình sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế và cải thiện thu nhập cho người dân khu vực nông thôn tỉnh Lâm Đồng. Phát huy kết quả đã đạt được, mới đây, ngày 30 tháng 9 năm 2022 UBND tỉnh ban hành quyết định số 1765/QĐ-UBND phê duyệt kế hoạch thực hiện chương trình mỗi xã một sản phẩm trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2022-2025 (gọi tắt là Chương trình OCOP Lâm Đồng) với các nội dung cụ thể như sau:
I. Mục tiêu
1. Mục tiêu chung: Phát triển sản phẩm OCOP nhằm khơi dậy tiềm năng, lợi thế khu vực nông thôn nhằm nâng cao thu nhập cho người dân; góp phần cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với phát triển tiểu thủ công nghiệp, ngành nghề, dịch vụ và du lịch nông thôn; thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển bền vững trên cơ sở tăng cường ứng dụng chuyển đổi số và kinh tế tuần hoàn, bảo tồn các giá trị văn hóa, quản lý tài nguyên, bảo tồn đa dạng sinh học, cảnh quan và môi trường nông thôn, góp phần xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, hiệu quả và bền vững.
2. Mục tiêu cụ thể:
- Đến năm 2025 phấn đấu toàn tỉnh có ít nhất 250 sản phẩm OCOP (230 sản phẩm cấp tỉnh, 20 sản phẩm cấp quốc gia).
- Củng cố và nâng cấp ít nhất 50% sản phẩm OCOP đã được đánh giá và phân hạng; ưu tiên phát triển sản phẩm OCOP gắn với thương hiệu sản phẩm, phát triển dịch vụ du lịch nông thôn.
- Ưu tiên phát triển các hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ, phấn đấu có 30% chủ thể OCOP là hợp tác xã, 50% chủ thể là doanh nghiệp vừa và nhỏ.
- Có 30% chủ thể OCOP xây dựng chuỗi giá trị theo hướng kinh tế tuần hoàn, OCOP xanh gắn với vùng nguyên liệu ổn định, trong đó ưu tiên các sản phẩm OCOP đã được đánh giá và phân hạng.
- Có 30% làng nghề truyền thống có sản phẩm OCOP, góp phần bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống.
- Tỷ lệ lao động được đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ phù hợp làm việc tại các chủ thể OCOP đạt tối thiểu 20%, phấn đấu 40% chủ thể OCOP là nữ, 10% chủ thể OCOP là người dân tộc thiểu số điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh.
- Hỗ trợ 100% sản phẩm OCOP Lâm Đồng đạt hạng 3 sao trở lên được đưa lên sàn thương mại điện tử postmart.vn; voso.vn và trang thương mại điện tử nông sản tỉnh Lâm Đồng, phấn đấu mỗi huyện, thành phố có ít nhất 01 điểm giới thiệu trưng bày và bán sản phẩm OCOP.
II. Nội dung thực hiện
1. Phát triển sản phẩm OCOP Lâm Đồng:
a) Hỗ trợ sản xuất gắn với phát triển vùng nguyên liệu:
- Ưu tiên đầu tư vùng sản xuất nguyên liệu dựa trên lợi thế về điều kiện tự nhiên, văn hóa, tập quán sản xuất của người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc, góp phần phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.
- Phát triển sản phẩm OCOP gắn với xây dựng vùng nguyên liệu nông sản, dược liệu đặc trưng được cấp mã số vùng trồng, theo hướng sản xuất hữu cơ, nông nghiệp sinh thái, tiết kiệm tài nguyên, bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học, đảm bảo an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, duy trì cảnh quan nông thôn và bảo vệ môi trường.
b) Chuẩn hóa quy trình, tiêu chuẩn và phát triển sản phẩm OCOP theo chuỗi giá trị, phù hợp với lợi thế về điều kiện sản xuất và yêu cầu thị trường:
- Đẩy mạnh chuẩn hóa sản phẩm gắn với lợi thế và điều kiện của từng địa phương; các sản phẩm mới hình thành dựa trên ứng dụng khoa học công nghệ, nền tảng lợi thế của địa phương, có chất lượng nổi trội, đặc sắc, trong đó ưu tiên: (i) Sản phẩm tiểu thủ công nghiệp, ngành nghề truyền thống được công nhận; (ii) Sản phẩm được chế biến, chế biến sâu từ sản phẩm đặc sản, nguyên liệu địa phương và tri thức bản địa; (iii) Sản phẩm có đóng góp vào bảo tồn văn hóa truyền thống.
- Phát triển 06 nhóm sản phẩm OCOP (theo quyết định số 919/QĐ-TTg ngày 01/8/2022) ưu tiên các sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ đặc sắc, truyền thống và có lợi thế ở mỗi địa phương, theo hướng phát huy nội lực, gia tăng giá trị, gắn với phát triển cộng đồng.
- Hỗ trợ trang thiết bị, máy móc, đầu tư ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới, hoàn thiện công nghệ, quy trình sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản để phát triển sản phẩm đạt chuẩn OCOP và nâng cấp, hoàn thiện sản phẩm đã được đánh giá, phân hạng (đạt 3 sao trở lên) gắn với nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.
- Xây dựng tiêu chuẩn và thử nghiệm, phát triển sản phẩm OCOP xanh theo hướng kinh tế tuần hoàn gắn với thị trường xuất khẩu, dựa trên lợi thế đặc hữu về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa phương.
c) Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động cho các chủ thể OCOP:
- Tổ chức thông tin tuyên truyền, tập huấn tăng cường nâng cao năng lực cho chủ thể OCOP về năng lực cộng đồng và tinh thần hợp tác; đổi mới hình thức tổ chức sản xuất, kỹ năng quản trị; đổi mới, sáng tạo về sản phẩm; quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm; thiết kế bao bì, ghi nhãn và mẫu mã sản phẩm; sở hữu trí tuệ, truy xuất nguồn gốc theo chuỗi giá trị, tăng cường sử dụng và khai thác thương hiệu cộng đồng các sản phẩm từ khu vực nông thôn.
- Nâng cao hiệu quả hoạt động của hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ gắn với chuỗi liên kết giá trị sản phẩm OCOP.
d) Nâng cao năng lực hệ thống hỗ trợ triển khai Chương trình:
- Tổ chức quản lý, điều hành hoạt động hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP cấp tỉnh với Chương trình khởi nghiệp, quảng bá, giới thiệu và thương mại sản phẩm OCOP của các vùng trên cả nước, nhằm thu hút sự tham gia của các chủ thể và kết nối du lịch.
- Xây dựng tiêu chí, nâng cao năng lực và tổ chức quản lý, giám sát mạng lưới tư vấn nhằm hình thành mạng lưới tư vấn chương trình OCOP chuyên nghiệp, có kinh nghiệm, năng lực trong hỗ trợ triển khai Chương trình.
- Nâng cao năng lực hệ thống các cơ sở đào tào nghề gắn với Chương trình OCOP; điều chỉnh, bổ sung các quy định về đào tạo nghề (khung chương trình, nội dung đào tạo nghề, độ tuổi học nghề…) gắn với sản phẩm OCOP; tăng cường năng lực cho cán bộ nông nghiệp triển khai trực tiếp ở các địa phương (khuyến nông, khuyến công).
- Thúc đẩy phong trào phụ nữ, thanh niên khởi nghiệp, hợp tác xã khởi nghiệp gắn với phát triển sản phẩm OCOP.
- Triển khai sáng kiến “ Mỗi nông dân là một thương nhân” nhằm tối ưu hóa ứng dụng công nghệ số trong sản xuất, thương mại sản phẩm OCOP.
2. Tổ chức đánh giá, phân hạng và cấp giấy công nhận sản phẩm OCOP Lâm Đồng:
- Xây dựng quy chế đánh giá và tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP hàng năm, tăng cường chuyển đổi số trong tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP theo quy định.
- Hàng năm Hội đồng OCOP tỉnh Lâm Đồng dự kiến tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP tỉnh Lâm Đồng thành 02 đợt:
+ Đợt 1: vào cuối tháng 6 hàng năm.
+ Đợt 2: vào cuối tháng 11 hàng năm
- Đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, giám sát việc áp dụng chính sách, quy định về đánh giá, phân hạng sản phẩm, duy trì điều kiện sản xuất của các chủ thể và chất lượng sản phẩm OCOP sau khi được đánh giá, công nhận.
3. Xúc tiến thương mại sản phẩm OCOP Lâm Đồng:
- Triển khai các hoạt động xúc tiến, quảng bá trên các phương tiện truyền thông đại chúng: Xây dựng video clip, tin bài quảng bá cho chương trình OCOP giai đoạn 2021-2025, các sản phẩm được phân hạng từ 3-5 sao); phát sóng trên truyền hình hoặc đăng trên các trang báo, tạp chí của Trung ương, tỉnh.
- Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu cho sản phẩm OCOP thông qua các hội chợ, triển lãm, sự kiện tôn vinh, quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP đặc sắc thường niên gắn với văn hóa cấp quốc gia, cấp vùng, địa phương và quốc tế; xây dựng các điểm giới thiệu, trưng bày và bán sản phẩm OCOP; hệ thống phân phối sản phẩm OCOP; thúc đẩy tiêu dùng sản phẩm OCOP gắn với thị trường du lịch trọng điểm.
- Hỗ trợ phát triển thương mại điện tử cho sản phẩm OCOP thông qua các sàn thương mại điện tử, các kênh bán hàng trực tuyến (online), bán hàng tương tác trực tiếp (livestream), đặc biệt cho các sản phẩm có quy mô nhỏ, sản phẩm đặc sản địa phương.
4. Kinh phí và cơ chế hỗ trợ:
Kinh phí thực hiện: Vốn ngân sách Nhà nước hỗ trợ; Vốn sự nghiệp nhỗ trợ sản xuất của cấp huyện; Vốn đối ứng của các chủ thể tham gia chương trình
Cơ chế hỗ trợ: Thực hiện theo Thông tư số 53/2022/TT-BTC ngày 12/8/2022 của Bộ Tài Chính quy định quản lý và sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp từ nguồn ngân sách Trung ương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 và các chính sách liên quan theo quy định.
Trong đó, Sở Công Thương có trách nhiệm thực hiện:
- Hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng an toàn thực phẩm đối với những sản phẩm đăng ký tham gia và sản phẩm đã đạt chứng nhận OCOP thuộc phạm vi quản lý của ngành Công Thương theo quy định của pháp luật.
- Tổ chức xúc tiến thương mại các sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP Lâm Đồng; cập nhật thông tin thị trường trong nước và quốc tế liên quan đến sản phẩm OCOP để kịp thời thông tin đến các đơn vị tham gia chương trình; lồng ghép các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối thị trường của ngành với thực hiện Chương trình OCOP Lâm Đồng./.
Đỗ Thị Bích Thủy
Phòng Thông tin, Thư viện và Xúc tiến Thương mại - VIOIT