Hoàn thiện công tác quản lý thị trường trong bối cảnh Hội nhập kinh tế quốc tế

1.  Đánh giá công tác quản lý thị trường (QLTT) trong bối cảnh Hội nhập kinh tế quốc tế

- Kết quả đạt được

Thứ nhất, tổ chức bộ máy của lực lượng QLTT được sắp xếp, kiện toàn,nâng cao kiến thức của cán bộ về hội nhập kinh tế quốc tế

Tổ chức bộ máy của lực lượng QLTT từ Trung ương đến địa phương được sắp xếp, kiện toàn theo hướng tinh gọn, đảm bảo hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Theo Quyết định số 34/2018/QĐ-TTg, tổ chức bộ máy của tổng cục QLTT ở Trung ương đã được tinh giản từ 11 đơn vị xuốn còn 6 đơn vị (giảm 45%). Sau 02 năm hoạt động, Tổng cục QLTT đã thực hiện tinh giản số Đội QLTT chỉ còn 376 Đội (giảm 45% so với trước đây).

Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức QLTT, từng bước xây dựng lực lượng QLTT chính quy, chuyên nghiệp: Tổng cục QLTT phối hợp với các đơn vị chức năng trong Bộ Công Thương tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, nhất là quản lý hàng nhập lậu, hàng giả, hàng nhái xuất xứ nước ngoài… cho công chức QLTT. Đồng thời, chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan sửa đổi, bổ sung các chương trình, tài liệu bồi dưỡng về hội nhập quốc tế dành cho công chức QLTT để kịp thời cập nhật kiến thức, các quy định mới trong  cam kết của các FTA.

Thứ hai, làm tốt công tác tham mưu cho Ban Chỉ đạo 389

Tổng cục QLTT (Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Bộ Công Thương) luôn làm tốt công tác tham mưu cho Trưởng ban trong công tác chỉ đạo, điều hành, ban hành nhiều chương trình, kế hoạch để thực hiện hiệu quả chỉ đạo của Chính phủ, Ban chỉ đạo 389 quốc gia về công tác phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả; báo cáo kịp thời kết quả, tình hình triển khai nhiệm vụ cũng như những khó khăn, vướng mắc trong quá trình phối hợp triển khai nhiệm vụ để Văn phòng Thường trực 389 quốc gia kịp thời xử lý hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các lực lượng trong phối hợp thực hiện nhiệm vụ chính trị chung; luôn tích cực, chủ động trong công tác góp ý hoàn thiện khung khổ pháp lý, các chương trình, kế hoạch công tác của Ban chỉ đạo 389 quốc gia để phối hợp với các lực lượng chức năng liên quan tổ chức triển khai đảm bảohiệu lực, hiệu quả.

Với vai trò là thường trực hoặc thành viên của Ban chỉ đạo 389 cấp tỉnh, lực lượng QLTT các địa phương đã tham mưu, đề xuất với Ủy ban nhân dân, Ban chỉ đạo 389 tỉnh, thành phố triển khai có hiệu quả Quy chế phối hợp giữa các lực lượng chức năng; thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chương trình, kế hoạch, đợt cao điểm tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường; những vấn đề nổi cộm, phát sinh trên thị trường đã được Cục QLTT các địa phương chủ trì hoặc phối hợp với các lực lượng chức năng trên địa bàn tiến hành kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm các vi phạm như các vụ việc gian lận trong kinh doanh xăng dầu, khí hóa lỏng,thực phẩm chức  năng, sản xuất, kinh doanh hàng giả, kém chất lượng.

Tại các địa phương, lực lượng QLTT trên địa bàn phối hợp chặt chẽ với các ngành. Phối với với các cơ quan có liên quan kiểm tra về lĩnh vực giá, chất lượng hàng hóa, kiểm tra về kinh doanh hàng lậu,sản xuất kinh doanh hàng hàng giả; chú trọng việc đưa các bản tin, chuyên mục về tình hình, kết quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả; đồng thời công khai các kết quả điều tra, xử lý vụ án trọng điểm, tên địa chỉ tổ chức, cá nhân vi phạm nghiêm trọng, cố tình tái phạm nhiều lần nhằm răn đe, phòng ngừa vi phạm.

Thứ ba, đẩy mạnh công tác kiểm tra kiểm soát thị trường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Tổng cục QLTT đẩy mạnh công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, ứng phó kịp thời đối với các diễn biến bất thường, tác động tiêu cực trên thị trường cả nước, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm soát, đấu tranh phòng, chống buôn lậu, hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng xâm phạm quyền SHTT trong thương mại điện tử và các ứng dụng số tại các địa bàn, lĩnh vực trọng điểm.

Mô hình tổ chức lực lượng QLTT theo ngành dọc đã chứng tỏ tính ưu việt khi đánh đúng, đánh trúng vào những đường đường dây, ổ nhóm lớn mà trước đây chưa bao giờ làm được. Đồng thời, nâng cao hiệu quả của công tác phối hợp với các lực lượng chức năng.

Các đơn vị chức năng thuộc Tổng cục QLTT đã thực hiện các biện pháp nghiệp vụ và phối hợp với các lực lượng chức năng như Bộ đội Biên phòng, Công an… tổ chức kiểm tra, triệt phá nhiều đường dây, ổ nhóm lớn trên nhiều địa bàn tỉnh, thành trên cả nước. Điển hình là bóc gỡ đường dây bán hàng giả tại các Trung tâm thương mại Sài Gòn Square, Lucky Plaza thành phố Hồ Chí Minh, phố cổ Hà Nội, Móng Cái (Quảng Ninh). Xử lý các điểm nóng về sản xuất và kinh doanh hàng giả tại chợ Ninh Hiệp, Phú Xuyên, chợ Bến Thành. Kiểm tra xử lý các kho, cửa hàng bán hàng giả, hàng nhái các thương hiệu nổi tiếng thế giới tại Hưng Yên, Hải Phòng, Nha Trang. Xử lý tổng kho buôn lậu hơn 10.000m2 tại 145 Hoàng Diệu, thành phố Lào Cai. Qua những vụ việc lớn cho thấy lực lượng QLTT tổ chức theo ngành dọc đã khắc phục được điểm yếu lớn nhất từ trước đây đó là sự chia cắt theo địa bàn. Sự chỉ đạo xuyên suốt, thống nhất từ Tổng cục đến địa phương tạo thuận lợi cho các đơn vị phối hợp hành động kịp thời, khẳng định vai trò nòng cốt của Quản lý thị trường trong Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, làm cơ sở cho sự phối hợp chặt chẽ với Ban Chỉ đạo 389 tỉnh/thành phố xử lý nhiều vụ vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại.

Đấu tranh phòng ngừa, kiểm tra, xử lý vi phạm tại các địa bàn, tụ điểm nổi cộm về hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng vi phạm quyền SHTT, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tại các địa bàn, lĩnh vực trọng điểm. Thông qua triển khai các biện pháp chuyên môn, nghiệp vụ, lực lượng QLTT đã làm tốt khâu quản lý địa bàn, kiểm tra, phát hiện và đã xử lý một số cơ sở sản xuất, các kho, cửa hàng bán hàng giả, hàng nhái các thương hiệu nổi tiếng thế giới, thay đổi tem nhãn thành “Made in Việt Nam”…, nhất là các vụ việc hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu, hàng vi phạm quyền SHTT nổi cộm, gây bức xúc trong dư luận xã hội. Lực lượng QLTT đã tổ chức kiểm tra, xử lý một số các điểm nóng kinh doanh hàng giả, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ tại chợ Bến Thành và Trung tâm thương mại Sài Gòn Square… ở thành phố Hồ Chí Minh. Nhiều vụ việc vi phạm về hàng lậu, gian lận thương mại, vi phạm quyền SHTT tại các tỉnh, thành phố khác như Hà Nội, Lạng Sơn, An Giang, Bình Dương, Thanh Hóa… cũng đã bị lực lượng QLTT phát hiện, xử lý nghiêm theo các quy định của pháp luật.

Lực lượng QLTT luôn gắn công tác quản lý địa bàn với phân tích, đánh giá và dự báo tình hình, kịp thời phát hiện phương thức, thủ đoạn, tìm ra quy luật hoạt động của các đối tượng sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng không bảo đảm chất lượng để xây dựng phương án kiểm tra chuyên đề, đột xuất. Ngăn chặn kịp thời, xử lý nghiêm các đối tượng lợi dụng chính sách đưa hàng Việt về nông thôn, các hội chợ, các hoạt động bán hàng đa cấp để buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT, hàng không bảo đảm chất lượng.

Sau hai năm hoạt động, lực lượng QLTT đã kiểm tra 199.701 vụ, phát hiện, xử phạt 156.249 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách nhà nước 1.061.828,2 triệu đồng, chuyển cơ quan điều tra 179 vụ, đã khởi tố 23 vụ.

Bảng  1. Kết quả xử lý vi phạm đối với từng lĩnh vực 2019 - 2020

Nguồn: Số liệu của Tổng cục Quản lý Thị trường; * Ước tính

Do việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường và đấu tranh phòng ngừa về hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng vi phạm quyền SHTT, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đạt hiệu quả nên số vụ vi phạm đã xử lý và số tiền xử phạt phân theo lĩnh vực năm 2020 về cơ bản đều giảm so với năm 2019 .

Trong cơ cấu số tiền xử phạt phân theo lĩnh vực, hàng lậu chiếm tỷ trọng lớn nhất 32,97% năm 2019, 34,86% năm 2020, tiếp theo là gian lận thương mại 23,98% năm 2019 và 20,48% năm 2020, hàng giả/xâm phạm quyền SHTT 7,62% năm 2019 và 12,83% năm 2020…

Thứ tư, triển khai các biện pháp ứng phó với tình hình dịch bệnh Covid-19

Căn cứ tình hình thị trường và tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19, Tổng cục QLTT đã kịp thời ban hành nhiều văn bản chỉ đạo nhằm ổn định thị trường, đảm bảo cung ứng hàng hóa thiết yếu phục vụ người dân trong thời gian dịch bệnh như: Tăng cường kiểm tra, ngăn chặn tình trạng xuất khẩu khẩu trang và gạo lậu qua biên giới; tăng cường kiểm soát, ngăn chặn kịp thời hành vi lợi dụng tình hình dịch bệnh, khan hiếm hàng hóa trên thị trường để mua vét, mua gom, định giá hàng hóa bất hợp lý…

Đẩy mạnh phối hợp với các lực lượng chức năng tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát các hoạt động sản xuất, vận chuyển, buôn bán các mặt hàng phục vụ phòng chống dịch Covid-19 như khẩu trang, nước rửa tay, thiết bị y tế, theo đó, kịp thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định, đặc biệt chú trọng tại các vùng, địa phương đang có dịch trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang lan nhanh trên thế giới.

Thứ năm, tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền

Lực lượng QLTT tích cực tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật về kiểm tra, quy định pháp luật về quản lý nhà nước, về chế tài xử phạt nhằm giúp các tổ chức, cá nhân nhận thức trong việc chấp hành các quy định pháp luật, góp phần hạn chế các hành vi buôn bán hàng cấm, hàng nhập lậu, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng không đảm bảo chất lượng, VSATTP... Đa dạng hóa hình thức, nội dung thông tin tuyên truyền về công tác QLTT trên nhiều phương tiện truyền thông đại chúng để nâng cao nhận thức cho người dân, doanh nghiệp, các hiệp hội ngành hàng tạo sự đồng thuận cao trong triển khai các nhiệm vụ liên quan. Qua đó, góp phần nâng cao vai trò của lực lượng QLTT đối với công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính.

Phối hợp tốt với các cơ quan báo chí, đài phát thanh thường xuyên tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật liên quan tới hoạt động thương mại điện từ nhằm nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân cũng như người dân hiểu biết và nắm rõ các hành vi vi phạm, tác hại và hậu quả của việc sử dụng các trang website, mạng xã hội để kinh doanh các loại hàng hóa vi phạm.

- Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân

+ Tồn tại, hạn chế

Việc phối hợp đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả ở các cấp, các ngành, địa phương vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Tình trạng cát cứ địa bàn, lợi ích, thành tích, vùng miền, lực lượng trong công tác phòng, chống buôn lậu; Sự chồng chéo về phân công, phân cấp, chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền xử lý, đặc biệt là trách nhiệm người đứng đầu dẫn đến buông lỏng quản lý.

Việc thực hiện công tác thanh tra chuyên ngành hiện nay còn chưa có sự thống nhất, đồng bộ trong cách xử lý kết quả thanh tra (Lập Biên bản vi phạm hành chính, ban hành Quyết định xử lý vi phạm hành chính, chuyển hồ sơ sang cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính...). Vụ Thanh Tra - Kiểm tra đang tổng hợp, báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Tổng cục để ban hành công văn hướng dẫn các Cục QLTT địa phương thực hiện thống nhất theo đúng quy định, trình tự thủ tục của cuộc thanh tra chuyên ngành.

Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong công tác trao đổi, cung cấp thông tin chưa thường xuyên, có lúc, có nơi chưa chặt chẽ, chưa có sự phối hợp tổng thể của các địa phương để triệt phá các điểm tập kết, các đối tượng vận chuyển, kinh doanh hàng lậu, hàng giả. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, tình trạng chào bán hàng giả, hàng cấm, hàng nhập lậu trên các trang thương mại điện tử, mạng xã hội có xu hướng gia tăng và tiềm ẩn nhiều phức tạp.

+ Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế

- Hệ thống văn bản, chính sách pháp luật về chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả còn bất cập, chồng chéo dẫn đến cách hiểu và cách áp dụng khác nhau, trong khi việc sửa đổi, bổ sung chậm chưa phù hợp với tình hình thực tiễn, chưa tháo gỡ được khó khăn cho lực lượng QLTT trong thực thi nhiệm vụ; Một số quy định pháp luật liên quan công tác phòng, chống tội phạm, buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả còn bất cập, sơ hở, có khoảng trống, nhất là liên quan đến việc xác định xuất xứ, xác định hàng giả... Đối với hình thức gian lận thương mại (gồm sản phẩm kém chất lượng, hoặc ghi nhãn hàng hóa mập mờ thương hiệu) hiện chỉ bị xử phạt hành chính dẫn đến chưa đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm.

Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thực hiện hoạt động quản lý nhà nước về sản xuất, kinh doanh và sử dụng vật tư nông nghiệp còn chưa đồng bộ và đầy đủ nên gây khó khăn cho công tác quản lý nhà nước về phân bón ở các địa phương, biện pháp xử lý hành vi vi phạm còn nhẹ nên thiếu tính răn đe đối với các đối tượng vi phạm.

- Công tác theo dõi diễn biến thị trường, đôn đốc, kiểm tra, giám sát hoặc tham mưu đề xuất xử lý các vấn đề, vụ việc nổi cộm, phức tạp trên thị trường còn bị động do năng lực và trình độ chuyên môn của công chức QLTT ở một số đơn vị chưa đồng đều, còn có công chức buông lỏng quản lý, chưa chấp hành đúng quy định trong hoạt động công vụ, dẫn đến sai sót trong quy trình kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính.

- Năng lực và trình độ chuyên môn của công chức QLTT ở một số đơn vị chưa đồng đều, còn có công chức buông lỏng quản lý, chưa chấp hành đúng quy định trong hoạt động công vụ, dẫn đến sai sót trong quy trình kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính. Vẫn còn công chức có biểu hiện bao che, tiếp tay cho hành vi vi phạm pháp luật và đã bị xử lý. 

- Lực lượng QLTT còn mỏng, phải tổ chức quản lý, kiểm tra số lượng lớn doanh nghiệp, hộ kinh doanh, đồng thời phải tham gia nhiều nhiệm vụ khác do chính quyền địa phương giao như phòng chống dịch bệnh, giải tỏa chợ, tham gia các Đoàn kiểm tra liên ngành… trong khi nguồn lực về cơ sở vật chất, con người còn hạn chế.

- Máy móc, phương tiện phục vụ công tác của lực lượng QLTT còn hạn hẹp, chưa đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ đấu tranh chống buôn lậu trong tình hình mới. Để thực hiện hành vi buôn lậu, các đối tượng sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi khác nhau, như sử dụng các phương tiện có vận tốc cao để vận chuyển hàng lậu, lợi dụng các khoang rỗng sẵn có hoặc tạo ra các khoang rỗng trên các phương tiện giao thông, trong hành lý, đồ dùng cá nhân như chế tạo các va li hai đáy, ngăn bình chứa xăng thành hai đáy, đóng thêm tầng nóc trên ôt ô để cất giấu hàng lậu, nhiều trường hợp khi soi chiếu qua cổng từ, máy soi tia X cũng khó phát hiện được hàng lậu.

- Nhu cầu sử dụng hàng hóa của người dân ngày càng cao, nhưng việc sản xuất số lượng, chất lượng sản phẩm hàng hóa vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng. Trong khi đó, hàng hóa tại thị trường các nước khác như Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Nhật Bản... rất đa dạng, phong phú về chủng loại, luôn thay đổi về hình thức, mẫu mã, chất lượng khá tốt, giá cả thấp hơn hoặc chỉ ngang bằng hàng hoá cùng loại sản xuất trong nước nên hàng nhập lậu có giá  thấp hơn hàng hóa sản xuất trong nước nên hàng hóa do nước ngoài sản xuất có xu hướng cạnh tranh và tìm cách xâm nhập vào thị trường nước ta bằng con đường buôn lậu.

- Hàng hóa nhập lậu, hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ thường được các đối tượng làm ăn bất chính tập kết tại các địa bàn giáp ranh với những thành phố lớn như Bắc Ninh, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Bình Dương, Long An nên việc kiểm tra, kiểm soát cần nhiều nhân lực và mất nhiều thời gian, kinh phí cho việc di chuyển và thẩm tra, xác minh thông tin.

- Các đối tượng bố trí kho hàng, nơi sản xuất chung với nơi ở gây khó khăn cho hoạt động khám nơi cất giữ tang vật vi phạm hành chính của lực lượng QLTT; một số thay đổi phương thức, thủ đoạn vận chuyển như không tiến hành tập kết, lưu trữ hàng hóa vi phạm trong các kho hàng mà nối tiếp xe để chia nhỏ và xé lẻ hàng hóa nên lực lượng QLTT gặp rất nhiều khó khăn trong việc kiểm tra đột xuất và thu giữ hàng hóa vi phạm. Một số đối tượng không hợp tác hoặc hợp tác thiếu trách nhiệm khi được cơ quan QLTT yêu cầu giám định và xác nhận hàng hóa.

- Tình hình vận chuyển, tàng trữ, buôn bán hàng cấm, hàng nhập lậu vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Hàng hóa thường được các đối tượng nhập lậu qua đường biển, đường hàng không, đường bộ và đường sắt sau đó được chứa trữ tại các kho bãi trên địa bàn một số tỉnh, thành phố để vận chuyển tiếp tới các địa phương khác tiêu thụ. Hàng hóa được phát hiện, bắt giữ chủ yếu là các mặt hàng thuốc lá điếu, đường cát, dược phẩm, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, quần áo, giày dép, đồ điện gia dụng, mắt kính, đồng hồ đeo tay, rượu, bia, nước giải khát, đồ chơi trẻ em, điện thoại di động, hàng tiêu dùng thiết yếu, xe đạp điện, xe máy điện, phụ tùng xe mô tô, sản phẩm hàng hóa thuộc danh mục Nhà nước cấm nhập khẩu...

2. Giải pháp phát triển lực lượng quản lý thị trường giai đoạn 2021-2025

Một là, quán triệt, thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, chỉ đạo của Bộ Công Thương và cấp ủy, chính quyền địa phương về công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường nói chung, đặc biệt tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả Nghị quyết số 41/NQ-CP của Chính phủ về việc đẩy mạnh công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong tình hình mới.

Hai là, tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy và nhân sự, biên chế để ổn định tổ chức và hoạt động của QLTT, xây dựng lực lượng QLTT trong sạch, vững mạnh, không tham nhũng, tiêu cực, kiên quyết đưa ra khỏi lực lượng những công chức, người lao động có hành vi vi phạm pháp luật, nhũng nhiễu, gây phiền hà khi thực thi công vụ hoặc không hoàn thành nhiệm vụ được giao, tập trung lực lượng vào công tác đấu tranh có hiệu quả đối với các hành vi vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Tăng cường công tác kiểm tra nội bộ để chấn chỉnh kịp thời những sai sót nghiệp vụ trong quá trình kiểm tra, kiểm soát thị trường và xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực của tổ chức, cá nhân trong lực lượng QLTT; kịp thời biểu dương các cá nhân, đơn vị có thành tích. 

Tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ, khen thưởng, nêu gương kịp thời tập thể, cá nhân có thành tích, xử lý nghiêm các trường hợp có hành vi bao che, tiếp tay cho buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả; chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và đạo đức, tác phong công chức QLTT. Đặc biệt, đề cao vai trò, trách nhiệm, xem xét, xử lý trách nhiệm người đứng đầu, lãnh đạo cơ quan cũng như công chức được phân công quản lý địa bàn nếu để xảy ra tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ phức tạp, nghiêm trọng, gây bức xúc dư luận mà không có giải pháp khắc phục hiệu quả.

Đồng thời, lực lượng QLTT phải thay đổi nhận thức, tự nhìn nhận và luôn đặt bản thân trong bối cảnh mới của thị trường, không gói mình trong nhiệm vụ QLTT trong nước, đảm bảo ổn định vĩ mô, lành mạnh thị trường, bảo vệ DN chân chính và người tiêu dùng, mà còn có nhiệm vụ mới liên quan đến hội nhập quốc tế, hợp tác quốc tế như chống gian lận xuất xứ, gian lận thương mại, hợp lực cùng các lực lượng chức năng chống buôn lậu qua biên giới.

Ba là, tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục chính sách pháp luật cho tổ chức, cá nhân kinh doanh, hoạt động thương mại trên thị trường tham gia đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả bằng các hình thức đa dạng, thiết thực; Tổ chức ký cam kết không kinh doanh hàng giả, hàng nhập lậu, hàng kém chất lượng và kiểm tra đối với những cơ sở kinh doanh đã ký cam kết và xử lý nghiêm những trường hợp đã ký cam kết nhưng vẫn vi phạm. Phối hợp tốt với các cơ quan báo chí và người dân tuyến truyền để người dân không sử dụng hàng giả, hàng nhái.

Tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả tuyên truyền về tác hại của hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ; kêu gọi người dân tố giác và không bao che, tiếp tay cho buôn lậu và hàng giả.

Tăng cường tuyên truyền về hoạt động của lực lượng QLTT cũng như phổ biến kiến thức, pháp luật cho người dân. Hợp tác với các hiệp hội ngành nghề, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong chia sẻ, cung cấp thông tin nhằm hỗ trợ việc kiểm tra, xử lý vi phạm về hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Bốn là, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, các lực lượng chức năng: Công an, hải quan, thuế, bộ đội biên phòng, thanh tra chuyên ngành trong đấu tranh chống buôn bán, vận chuyển hàng cấm, hàng nhập lậu, hàng kém chất lượng, hàng vi phạm an toàn thực phẩm.

Tiếp tục tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng như Hải quan, Biên phòng, Công an, Thanh tra chuyên ngành... Đặc biệt là tập trung chỉ đạo, phối hợp triển khai kịp thời các nhiệm vụ do Ban Chỉ đạo 389 quốc gia giao nhằm bảo đảm sự đồng bộ, tạo được sức mạnh tổng hợp từ Trung ương đến địa phương trong công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Phối hợp chặt chẽ với các Hiệp hội trong việc cung cấp thông tin để phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong sản xuất, kinh doanh.

Tổng cục QLTT tiếp tục xây dựng, chỉ đạo lực lượng QLTT cả nước triển khai đồng bộ các phương án, chuyên đề, kế hoạch tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường; tăng cường phối hợp với bộ đội biên phòng, hải quan để kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng ngay từ biên giới; kiểm tra, ngăn chặn, xử lý nghiêm việc sản xuất, vận chuyển, buôn bán hàng cấm, hàng nhập lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng trên thị trường nội địa, nhất là tại các địa bàn trọng điểm như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh..., xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm; thực hiện tốt chế độ thông tin, báo cáo phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành; kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các chương trình, kế hoạch để rút kinh nghiệm, đề ra các giải pháp phù hợp với tình hình thực tiễn.

Năm là, chủ động nắm vững diễn biến tình hình hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả theo lĩnh vực, địa bàn phụ trách để kịp thời phát hiện, nhận diện các vấn đề nổi cộm, các lĩnh vực mặt hàng vi phạm mới nổi để kịp thời đấu tranh ngăn chặn, xử lý.

Sáu là, triển khai xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật đúng tiến độ theo phân công: Tiếp tục rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung những văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động của lực lượng QLTT.  Rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan đến công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả theo hướng bảo đảm tính khả thi, phù hợp thực tế, thuận lợi cho thực thi nhiệm vụ. thông qua công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường tiếp tục rà soát, phát hiện những bất cập trong cơ chế, chính sách để kiến nghị với Chính phủ, các bộ, ngành xem xét, sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Bảy là, đẩy mạnh hoạt động trao đổi thông tin với các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng để công tác kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đạt hiệu quả. Đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường công tác hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Tám là, ứng dụng khoa học và công nghệ. Nhiệm vụ của lực lượng QLTT đặt trong bối cảnh mới phải vì sự phát triển của các doanh nghiệp chân chính và bảo vệ quyền lợi của NTD. Lực lượng này không chỉ kiểm tra trên khâu lưu thông mà cả khâu sản xuất, nắm được nguồn phát sinh các loại hàng giả, kém chất lượng chứ không chỉ đi phạt người bán là xong. Vì vậy, việc ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin sẽ tạo ra hiệu ứng tích cực trên diện rộng từ T.Ư đến địa phương để có thể quản lý tới từng sản phẩm được dán tem xác thực, dễ dàng kiểm tra nguồn gốc hàng hóa, bảo đảm chống thất thu thuế, các hành vi trà trộn sản phẩm giả, sản phẩm nhập lậu hay kém chất lượng đến tay NTD. Bên cạnh đó, giúp quản trị được dòng sản phẩm đang lưu thông trên thị trường thông qua kết quả tra cứu, để công tác thống kê, điều hành và áp dụng các chính sách về thuế, áp dụng hàng rào kỹ thuật, điều tiết thị trường đạt hiệu quả cao. Từ đó, NTD sẽ dễ dàng xác thực tức thời về nguồn gốc hàng hóa, nâng cao vai trò tự kiểm tra, tự bảo vệ quyền lợi của chính mình.

Với mục tiêu như vậy, trong thời gian tới, Tổng cục QLTT cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng, đưa vào hoạt động chính thức các Hệ thống phần mềm phân biệt hàng thật, hàng giả, chứng từ điện tử, xử lý vi phạm hành chính….Triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu về hàng giả, hàng nhái, buôn lậu, gian lận thương mại và vi phạm sở hữu trí tuệ, tra cứu chứng từ điện tử, quản lý cán bộ, thi đua khen thưởng .... Qua đó góp phần giúp công tác chỉ đạo điều hành, công tác quản lý và hoạt động kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm hành chính của lực lượng QLTT được chủ động, thông suốt, thống nhất, kịp thời và đạt hiệu quả cao.

Tăng cường công tác hỗ trợ, hướng dẫn, đôn đốc các đơn vị trong công tác ứng dụng Phần mềm xử lý vi phạm hành chính để thực hiện và khai thác hiệu quả.

Từ Quỳnh Châu

Trung tâm Tư vấn, Đào tạo Công nghiệp và Thương mại - VIOIT