Nằm trên tuyến lưu thông của tiểu vùng Tây Sông Hậu, Hậu Giang có điều kiện thuận lợi để kết nối với các tỉnh trong khu vực như: Sóc Trăng, Bạc Liêu, Kiên Giang, thành phố Cần Thơ. Đặc biệt, liền kề Cần Thơ, Hậu Giang được thừa hưởng những thế mạnh về logistic, cơ sở hạ tầng, trình độ khoa học công nghệ,… của thành phố trọng điểm kinh tế khu vực Tây Nam bộ này.
Từ một tỉnh thuần nông, công nghiệp chưa phát triển, nhưng với những lợi thế sẵn có cộng với tầm nhìn chiến lược đột phá, Hậu Giang đã có nhiều chính sách để thu hút nguồn lực trong và ngoài nước đầu tư vào địa bàn, góp phần quan trọng trong sự phát triển của tỉnh.
Thu hút đầu tư vào các khu, cụm công nghiệp
Tính đến cuối năm 2019, địa bàn tỉnh có gần 500 dự án đầu tư trong nước với tổng số vốn 123.860 tỷ đồng, 30 dự án đầu tư nước ngoài với tổng số vốn 552 triệu USD. Số dự án sản xuất công nghiệp được thu hút ngày càng gia tăng, tỷ trọng công nghiệp trong tổng sản phẩm nội tỉnh tăng, quy mô kinh tế không ngừng được mở rộng. Năm 2019, công nghiệp của tỉnh có bước phát triển đáng kể, góp phần vào phát triển kinh tế GRDP của tỉnh đạt 7%. Chỉ số phát triển sản xuất công nghiệp (IIP): tăng 7,6% so với cùng kỳ. Trong đó, công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 7,7%; sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí tăng 9,2%; cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải tăng 8,6%.
Tình hình phát triển các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh cũng đạt được nhiều kết quả tích cực nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban Quản lý các Khu công nghiệp với các sở, ngành và UBND các huyện, thị xã, thành phố có liên quan trong việc triển khai thực hiện dự án của các nhà đầu tư. Tính đến ngày 15/12/2019, Ban Quản lý các Khu công nghiệp tỉnh quản lý các khu công nghiệp, cụm công nghiệp và Trung tâm Điện lực Sông Hậu là 53, gồm 51 dự án sản xuất kinh doanh và 2 dự án kinh doanh kết cấu hạ tầng; tổng mức thu hút đầu tư trong nước là 71.217 tỷ đồng, ngoài nước là 487,9 triệu USD. Tại các cụm công nghiệp do UBND các huyện, thị xã, thành phố quản lý: đến thời điểm hiện tại các cụm công nghiệp thu hút được 34 nhà đầu tư và có 21 dự án đi vào hoạt động. Tổng mức thu hút đầu tư là 3.221 tỷ đồng.
Ngoài những dự án khai thác thế mạnh nông nghiệp vốn có như Nhà máy chế biến thủy hải sản xuất khẩu Minh Phú, dự án nông nghiệp công nghệ cao FAM của Tập đoàn FLC…, Hậu Giang cũng bắt đầu thu hút nhiều nhà đầu tư từ đa dạng lĩnh vực. Có thể kể đến như Vingroup với dự án Vincom-Vinhouse (lĩnh vực bất động sản, thương mại dịch vụ); Tân Hiệp Phát mở Nhà máy NumberOne (nước giải khát); Masan (ngoài đầu tư dây chuyền sản xuất bia, còn đang mở rộng dự án sản xuất nước mắm, thức ăn chăn nuôi…); Công ty giấy Lee & Man Việt Nam (sản xuất giấy bao bì); Nhà máy Nhiệt điện sông Hậu (năng lượng); Nhà máy luyện, cán thép Sunpro (chế tạo công nghiệp nặng)...
Nhiều nhà đầu tư đánh giá cao tiềm năng của tỉnh, so với các tỉnh, thành khác thì Hậu Giang được xem là tỉnh khá trẻ nhưng lại có đầy đủ các yếu tố đáng để đầu tư. Bởi, vị thế “chiến lược” gần TP Cần Thơ - trung tâm của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Bên cạnh vị trí thuận lợi, địa phương còn có các chính sách ưu đãi từ thuế suất, giá đất, thuế thu nhập doanh nghiệp khá hấp dẫn. Cùng với xem xét các chính sách ưu đãi, cơ chế đầu tư thì thủ tục hành chính là yếu tố quan trọng được các nhà đầu tư quan tâm. Từ nền tảng đã có, tỉnh còn chủ động lên phương án xây dựng chương trình và nội dung xúc tiến đầu tư.
Tuy nhiên, một trong những tồn tại, hạn chế trong phát triển công nghiệp tỉnh Hậu Giang trong năm 2019 có thể nói đến là giá trị sản xuất công nghiệp trên địa bàn tỉnh tuy có tăng so với cùng kỳ năm 2018 nhưng so với kế hoạch năm vẫn chưa hoàn thành 100%. Nguyên nhân là do công tác dự báo chưa thật sự chính xác, tiến độ thực hiện các dự án đầu tư còn chậm nên các dự án được dự báo sẽ đi vào thực hiện trong năm chưa thực hiện được, một số doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả phải tạm ngưng hoạt động hoặc giảm giá trị sản xuất; mặt khác, ảnh hưởng giá xăng, dầu tăng mạnh, cộng thêm giá điện tăng, tác động rất lớn đến chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, làm giá thành sản xuất tăng.
Hầu hết các doanh nghiệp của tỉnh là doanh nghiệp nhỏ và vừa, năng lực tài chính yếu, trình độ nghiệp vụ chuyên môn còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Mặt khác, ý thức bảo vệ thương hiệu của doanh nghiệp còn hạn chế, không chú trọng việc tạo dựng và bảo vệ thương hiệu để cạnh tranh trên thị trường. Nguồn vốn đầu tư cho phát triển công nghiệp còn hạn chế trong khi kết cấu hạ tầng chưa được đầu tư đồng bộ; cơ chế, chính sách và nguồn lực để hỗ trợ nhà đầu tư chưa thực sự hấp dẫn nên số lượng dự án đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp còn thấp.
Hướng tới mục tiêu phát triển nhanh và bền vững
Phát triển công nghiệp là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ngành công thương để đưa tỉnh Hậu Giang trở thành một đơn vị kinh tế có nền công nghiệp hiện đại, một trung tâm kinh tế trung chuyển của tiểu vùng Tây Nam sông Hậu và tiểu vùng Bắc bán đảo Cà Mau.
Trên cơ sở Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 22 tháng 3 năm 2018 của Bộ Chính trị về định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Sở Công Thương tham mưu UBND tỉnh thực hiện mục tiêu phát triển công nghiệp của tỉnh như sau: tỷ trọng công nghiệp trong tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) đạt trên 40%; tỷ trọng giá trị sản phẩm công nghiệp công nghệ cao trong các ngành chế biến, chế tạo đạt tối thiểu 45%; tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng công nghiệp đạt bình quân trên 8,5%/năm, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo đạt bình quân trên 10%/năm; tốc độ tăng năng suất lao động công nghiệp đạt bình quân 7,5%/năm; tỷ lệ lao động trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ đạt trên 70%; Xây dựng được một số cụm liên kết ngành công nghiệp, doanh nghiệp công nghiệp trong nước có quy mô lớn, đa quốc gia, có năng lực cạnh tranh quốc tế.
Cùng với mục tiêu đó là thực hiện đa dạng hóa sản xuất công nghiệp, vừa tập trung phát triển các ngành có thế mạnh của địa phương như: công nghiệp chế biến nông sản thực phẩm, công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng... vừa phát triển các ngành công nghiệp có hàm lượng công nghệ cao hơn như ngành cơ khí chế tạo, công nghệ thông tin, ngành sản xuất vật liệu mới thay thế nhập khẩu... Đa dạng hóa về quy mô và loại hình sản xuất công nghiệp, khuyến khích phát triển công nghiệp quy mô vừa và nhỏ.
Để đạt được các mục tiêu, định hướng phát triển nói trên trong giai đoạn tới, tỉnh Hậu Giang kiến nghị đề xuất các giải pháp để phát triển công nghiệp, trong đó giải pháp về vốn, về công nghệ và nguồn nhân lực là 3 giải pháp được quan tâm hàng đầu.
Về vốn: Vốn của Nhà nước tập trung đầu tư chủ yếu vào xây dựng kết cấu hạ tầng, ưu tiên cho việc phát triển nguồn nhân lực và đầu tư nghiên cứu đổi mới khoa học công nghệ. Tập trung cao nguồn vốn ngân sách nhà nước để đầu tư hoàn thành các công trình hạ tầng chủ yếu, đảm bảo thực hiện các mục tiêu chiến lược phát triển công nghiệp của tỉnh. Vốn tích lũy của các doanh nghiệp và vốn vay nên tập trung cho đầu tư mở rộng sản xuất, đổi mới công nghệ, một phần dùng xây dựng hạ tầng cơ sở. Vốn đầu tư trong nước và nước ngoài của các chủ đầu tư ưu tiên cho các ngành công nghiệp mũi nhọn của tỉnh. Đề nghị Trung ương phân cấp quyết định đầu tư rộng rãi cho tỉnh, cho phép và hướng dẫn tỉnh ban hành các chính sách, cơ chế hấp dẫn để thu hút các nguồn vốn đầu tư trong nước và nước ngoài.
Về công nghệ: Để thực hiện mục tiêu tăng trưởng cao của công nghiệp cần tập trung giải quyết tốt vấn đề công nghệ. Hướng chính là hiện đại hóa từng phần, từng công đoạn trong dây chuyền sản xuất nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành, tăng sức cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường trong và ngoài nước. Vận động thành lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ với vốn ban đầu của ngân sách và các khoản đóng góp tự nguyện của các doanh nghiệp, tổ chức... để tài trợ cho các tổ chức, cá nhân hoạt động khoa học công nghệ trong tỉnh. Đối với các dự án đầu tư nước ngoài cần cân nhắc áp dụng công nghệ phù hợp với từng giai đoạn phát triển, không nhập khẩu công nghệ và thiết bị đã lạc hậu. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, không ngừng tích lũy để tiếp tục tái sản xuất mở rộng. Tập trung đổi mới công nghệ và đưa nghiên cứu khoa học vào phục vụ sản xuất trước hết là các ngành công nghiệp có thế mạnh của địa phương như chế biến nông lâm thủy hải sản, sản xuất vật liệu xây dựng... Ưu tiên cho các doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn để đổi mới công nghệ.
Về nguồn nhân lực: Liên kết với các nơi, nhất là TP. Cần Thơ và TP. Hồ Chí Minh tiến hành đào tạo theo chuyên ngành công nghiệp nhằm đáp ứng cho nhu cầu phát triển công nghiệp trong giai đoạn trước mắt cũng như lâu dài. Đối với tỉnh Hậu Giang đào tạo nguồn nhân lực vừa có ý nghĩa cấp bách trước mắt, vừa có ý nghĩa lâu dài. Đào tạo nghề phải tăng nhanh về cả quy mô, chất lượng, hiệu quả và tạo ra cơ cấu lao động hợp lý cho các thời kỳ phát triển công nghiệp. Ưu tiên đào tạo trước mắt cho các ngành then chốt. Song song với việc đẩy mạnh việc đào tạo nghề cho lao động công nghiệp và dịch vụ cần phải chú trọng đào tạo nghề cho lao động nông thôn như: chăn nuôi, trồng trọt, chế biến nông lâm thủy hải sản và các làng nghề truyền thống... Phát triển mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng theo hai luồng sau:
- Đào tạo dài hạn để có đội ngũ công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ lành nghề đủ khả năng tiếp cận và sử dụng thành thạo các phương tiện kỹ thuật và công nghệ hiện đại.
- Mở rộng và đa dạng hóa các loại hình đào tạo nghề ngắn hạn nhằm tạo cơ hội cho người lao động tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm. Theo hướng này có các hình thức đào tạo như: Đào tạo nghề dịch vụ tại các trung tâm nghề và các cơ sở dạy nghề ở huyện thị; đào tạo nghề cho lao động nông thôn; đào tạo các nghề truyền thống ở các làng nghề.
Nguồn: Báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Hậu Giang
Trương Thị Quỳnh Vân
Phòng Thông tin, Thư viên và Xúc tiến thương mại